Με αφορμή την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, στα Ηνωμένα Έθνη τη Δευτέρα (22/9), ο Μαρκ Eκέρ, εκτελεστικός διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (Ifri) στο Παρίσι, συνομίλησε με το Βήμα για να αναλύσει τη σημασία της συγκεκριμένης διπλωματικής πρωτοβουλίας.
Τι μπορεί να αλλάξει με την αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία και άλλες χώρες; Πώς μεταφράζεται στην πράξη αυτή η αναγνώριση;
«Η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία και άλλα κράτη αποτελεί ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα: την ξεκάθαρη υποστήριξη του δικαιώματος του παλαιστινιακού λαού να αποκτήσει το δικό του κράτος, τη στιγμή που η ίδια η ύπαρξή του – στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ – απειλείται από τον εποικισμό και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ.
Το Παρίσι δεν επιθυμεί αυτό το μήνυμα να μείνει απλώς συμβολικό. Για τον λόγο αυτό, προηγήθηκε η Διακήρυξη της Νέας Υόρκης (28-30 Ιουλίου 2025) για την ειρηνική επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος και την υλοποίηση της λύσης των δύο κρατών. Η λέξη «υλοποίηση» είναι καίρια: πέρα από τις δηλώσεις, προέχει η δράση. Η Διακήρυξη, που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα σε τομείς όπως η ασφάλεια, η ανθρωπιστική βοήθεια, η ανοικοδόμηση και η διακυβέρνηση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ρητή διατύπωση ότι «η Χαμάς πρέπει να πάψει να ασκεί εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας και να παραδώσει τα όπλα της στην Παλαιστινιακή Αρχή, με τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας».
Μπορούν οι αναγνωρίσεις της περασμένης εβδομάδας στον ΟΗΕ να επηρεάσουν μελλοντικές διαπραγματεύσεις;
«Τα μέτρα που προβλέπει η Διακήρυξη της Νέας Υόρκης μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή μόνον εάν σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα. Γι’ αυτό τονίζεται ότι πρέπει να εφαρμοστεί συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ώστε «να τερματιστούν οριστικά οι εχθροπραξίες, να απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι, να επιστραφούν όλες οι σοροί των ομήρων να γίνει ανταλλαγή παλαιστινίων κρατουμένων και να αποχωρήσουν εξ ολοκλήρου οι ισραηλινές δυνάμεις από τη Γάζα».
Μακροπρόθεσμα, θα μπορούσαν να ανοίξουν προοπτικές ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με μια ανανεωμένη παλαιστινιακή ηγεσία, χωρίς τη Χαμάς. Αυτό όμως προϋποθέτει και αλλαγή κυβέρνησης στο Ισραήλ, καθώς η σημερινή απορρίπτει τη «λύση των δύο κρατών» – ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δηλώσει πως «δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος δυτικά του Ιορδάνη». Η αναγνώριση από τη Γαλλία και άλλες χώρες κρατάει ζωντανή την ιδέα της λύσης των δύο κρατών και διατηρεί την προοπτική, έστω μακρινή και αβέβαιη, νέων διαπραγματεύσεων».
Πώς μπορεί να επηρεάσει αυτή η αναγνώριση τις σχέσεις ανάμεσα στη Γαλλία, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ;
«Η εφαρμογή της Διακήρυξης της Νέας Υόρκης προσκρούει στην αδιαλλαξία της ισραηλινής κυβέρνησης, η οποία υποστηρίζεται από την κυβέρνηση Τραμπ. Χωρίς τη συνεργασία του Ισραήλ, η δημιουργία παλαιστινιακού κράτους παραμένει όνειρο απατηλό. Η αντίδραση του Ισραήλ μπορεί να είναι κυρίως συμβολική – ενδεικτικά, η ισραηλινή αντιπροσωπεία απουσίαζε από την ομιλία του Εμανουέλ Μακρόν στα Ηνωμένα Έθνη.
Εάν οι σχέσεις Γαλλίας-Ισραήλ επιδεινωθούν, ο Νετανιάχου θα μπορούσε να ανακαλέσει τον πρεσβευτή του Ισραήλ από το Παρίσι, όπως είχε συμβεί με την Ισπανία όταν εκείνη αναγνώρισε την Παλαιστίνη. Επιπλέον, η Γαλλία διατηρεί ακίνητα και χώρους ιστορικής σημασίας στο Ισραήλ και στα Παλαιστινιακά εδάφη, υπό τη διαχείριση του γαλλικού προξενείου στην Ιερουσαλήμ – γνωστά ως «domaine national français en Terre sainte» – με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους «Τάφους των Βασιλέων» στην Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Οι ισραηλινές αρχές θα μπορούσαν να στοχεύσουν και αυτά. Όσο για πιθανές οικονομικές κυρώσεις, το Ισραήλ είναι μόλις ο 47ος εμπορικός εταίρος της Γαλλίας. Γενικότερα, στο εμπόριο, το Ισραήλ εξαρτάται πολύ περισσότερο από την ΕΕ παρά το αντίστροφο».
