Τα δόντια τους είναι το όπλο τους, οι ωκεανοί το σπίτι τους. Και αυτό το σπίτι απειλεί σημαντικά τους καρχαρίες εξαιτίας της οξίνισης των νερών (η μείωση της τιμής του pH του θαλασσινού νερού, που προκαλείται από την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από την ατμόσφαιρα της Γης).

Τα δόντια των καρχαριών είναι ο φόβος και ο τρόμος του ζωικού βασιλείου, συχνά και των ανθρώπων. Είναι κοφτερά και αναπτύσσονται συνεχώς. Όταν πέσει ένα δόντι, το επόμενο είναι έτοιμο να αναδυθεί στη θέση του. Αυτή η συνεχής αναγέννηση των δοντιών είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των καρχαριών, αφού (προφανώς) βασίζονται στα φοβερά τους δόντια για να πιάσουν θηράματα.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι τα δόντια τους είναι εξαιρετικά προσαρμοσμένα στο κόψιμο και το μάσημα είναι και ευάλωτα στη διάβρωση, όπως εξηγεί ο βιολόγος Μαξιμιλιάν Μπαουμ από το Πανεπιστήμιο Heinrich Heine στη Γερμανία. Ειδικά καθώς η οξίνιση των ωκεανών συνεχίζει να αυξάνεται λόγω των ανθρωπογενών εκπομπών άνθρακα.

Οι ωκεανοί λειτουργούν ως αποτελεσματική «δεξαμενή» άνθρακα, απορροφώντας περίπου το 30% του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα αναφέρει το δημοσίευμα του Science alert. Όμως, όσο αυξάνονται τα επίπεδα CO₂ στην ατμόσφαιρα, τόσο περισσότερο καταλήγει στη θάλασσα. Εκεί, αντιδρά με το νερό, αυξάνοντας τη συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου, μειώνοντας το pH και οδηγώντας σε οξίνιση.

Σήμερα, το μέσο παγκόσμιο pH των ωκεανών είναι 8,1, παρόμοιο με τη σόδα μαγειρικής. Ωστόσο, μέχρι το έτος 2300 προβλέπεται να πέσει στο 7,3, καθιστώντας τα νερά σχεδόν 10 φορές πιο όξινα από ό,τι είναι σήμερα.

Η έρευνα

Για να εξετάσουν τις επιπτώσεις της μελλοντικής οξίνισης στα δόντια των καρχαριών, οι ερευνητές συνέλεξαν περισσότερα από 600 φυσικά απορριφθέντα δόντια από καρχαρίες Carcharhinus melanopterus. Οι συγκεκριμένοι καρχαρίες αποτελούν σημαντικό κομμάτι των τροπικών κοραλλιογενών οικοσυστημάτων και οι πολλές σειρές δοντιών τους βρίσκονται σε συνεχή επαφή με το θαλασσινό νερό. Δεδομένου ότι χρησιμοποιούν ένα παθητικό σύστημα αναπνοής, πρέπει να κολυμπούν με ανοιχτό στόμα ώστε να περνάει νερό πλούσιο σε οξυγόνο από τα βράγχιά τους.

Οι ερευνητές στη συνέχεια τοποθέτησαν 16 από τα πιο άθικτα δόντια σε ξεχωριστές δεξαμενές με τεχνητό θαλασσινό νερό: η μία με pH 8,2 και η άλλη με pH περίπου 7,3, συγκρίσιμο με τις προβλεπόμενες μελλοντικές συνθήκες. Τα δόντια που επωάστηκαν στο πιο όξινο περιβάλλον εμφάνισαν σημαντική αύξηση σε ρωγμές και τρύπες. Κάθε τμήμα του δοντιού επηρεάστηκε αρνητικά: η οξίνιση προκάλεσε διάβρωση στις κορώνες, φθορά στις ρίζες και συχνά απώλεια των λεπτομερειών στις πριονωτές άκρες.

Ενδιαφέρον είναι ότι η μέση περίμετρος των δοντιών αυξήθηκε, ιδιαίτερα σε υψηλότερα επίπεδα οξύτητας. Οι συγγραφείς εξηγούν ότι αυτό αντανακλά αύξηση ακανόνιστων επιφανειών και όχι πραγματική «διόγκωση» των δοντιών.

Η αύξηση αυτών των ανωμαλιών θα μπορούσε θεωρητικά να βελτιώσει την ικανότητα κοπής, αλλά ταυτόχρονα καθιστά τα δόντια πιο αδύναμα και πιο ευάλωτα στο σπάσιμο. Τα αποτελέσματα έχουν βαθιές συνέπειες για πολλά θαλάσσια ζώα, συμπεριλαμβανομένων των καρχαριών, οι οποίοι ήδη απειλούνται από την υπεραλίευση. Η διάβρωση μπορεί επίσης να υποβαθμίσει τα δερματικά οδοντίδια των καρχαριών (που καλύπτουν το σώμα τους και λειτουργούν σαν «λεπιδωτές ασπίδες», όμοιες σε σύνθεση με δόντια). Αυτές οι δομές προσφέρουν προστασία αλλά και καλύτερη υδροδυναμική, κι αν διαβρωθούν, οι καρχαρίες θα χάσουν σε αποδοτικότητα κίνησης, άρα και σε ενεργειακή οικονομία.

Τέλος, οι συγγραφείς σημειώνουν ορισμένους περιορισμούς, όπως το γεγονός ότι χρησιμοποίησαν απορριφθέντα δόντια. Η επίδραση της οξίνισης στα ζωντανά δόντια, που παραμένουν στο στόμα των καρχαριών, μπορεί να είναι διαφορετική.