Με μεγάλη επιτυχία και σημαντική επιστημονική συμμετοχή πραγματοποιήθηκε στις 21 και 22 Ιουνίου 2025, στον Μυστρά, το Α’ Επιστημονικό Συνέδριο του Φορέα Ιστορικής Έρευνας «Σπάρτη 2034».
Το συνέδριο διοργανώθηκε από τον Φορέα Ιστορικής Έρευνας «Σπάρτη 2034», σε συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και τον Δήμο Σπάρτης, και πραγματοποιήθηκε στον συνεδριακό χώρο του ξενοδοχείου Mystras Grand Palace Resort & Spa.
Η συμμετοχή ήταν ελεύθερη για το κοινό, ενώ υπήρξε και ζωντανή μετάδοση μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του Φορέα: www.sparti2034.gr.
Οι εργασίες του συνεδρίου τελούσαν υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, του Υπουργείου Παιδείας, του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας.
Την έναρξη του συνεδρίου σήμανε με ομιλία του, ο ιστορικός και ιδρυτής του Φορέα «Σπάρτη 2034», Νίκος Ι. Καρμοίρης, ο οποίος ανέλυσε τον σκοπό του συνεδρίου, υπενθυμίζοντας τη σπουδαιότητα της προστασίας και της ανάδειξης αρχειακών συλλογών και τη σύνδεση τους με τις σύγχρονες μεθόδους ψηφιοποίησης.
Νίκος Ι. Καρμοίρης, ιστορικός και ιδρυτής του Φορέα «Σπάρτη 2034»
Τόνισε επίσης, πόσο σημαντικό είναι διοργανώσεις, όπως το συγκεκριμένο συνέδριο, να προσφέρουν τη δυνάτοτηα για ευρύτερη συζήτηση και συνεργασία μεταξύ ιστορικών φορέων και οργανισμών καθώς και όλων όσοι εμπλέκονται με τη διατήρηση, αναβάθμιση και συντήρηση αρχείων στην Ελλάδα.
Συμμετέχοντες
Συγκεκριμένα, συμμετείχαν : Το Αρχείο της ΕΡΤ, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Τεκμηρίωσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Καλυβίων του Δήμου Σαρωνικού. Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, η Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού,το Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών. Η Έδρα UNESCO «Creative Cities in Motion» του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος K. Βενιζέλος». Το Εργαστήριο ΜεταΔΕΔΟΜΕΝΩΝ του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος. Το Εργαστήριο Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Τεκμηρίων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς «Αρχείων Τάξις». Η Ιερά Μητρόπολις Μονεμβασίας και Σπάρτης, η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος. Το Ιστορικό Αρχείο της Alpha Bank, το Ιστορικό Αρχείο της ΔΕΗ. Το Ιστορικό Αρχείο της Εκκλησίας της Ελλάδος, το Ιστορικό Αρχείο της Εφημερίδας «Η Καθημερινή». Το Ιστορικό Αρχείο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών καθώς και μεμονωμένοι επιστήμονες από συναφείς επιστημονικούς τομείς.
Η συμμετοχή του Ιστορικού Αρχείου «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Την πρώτη ημέρα των εργασιών, στη συνεδρία με τίτλο «Αρχεία και ΜΜΕ», παρουσιάστηκε η εισήγηση: «Το Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων “ΤΟ ΒΗΜΑ” και “ΤΑ ΝΕΑ” στην εποχή του ψηφιακού κόσμου και της τεχνητής νοημοσύνης».
Ομιλητές ήταν ο Γιάννης Θ. Διαμαντής, δημοσιογράφος και υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ» και ο καθηγητής Εμμανουήλ Γαρουφάλλου, επιστημονικός υπεύθυνος της ανάπτυξης του αρχείου της ALTER EGO MEDIA και διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Μεταδεδομένων του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος.
Η ιστορική πορεία του Αρχείου
Ο Γιάννης Θ. Διαμαντής ξεκίνησε την εισήγηση με μια αναδρομή στην αρχή της ιστορικής πορείας του αρχείου, φωτίζοντας τη σημασία της δημοσιογραφικής προσφοράς του ιδρυτή των εφημερίδων «ΤΟ ΒΗΜΑ» και «ΤΑ ΝΕΑ», Δημήτριου Λαμπράκη.
Γιάννης Θ. Διαμαντής, δημοσιογράφος και υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Χαρακτηριστική στιγμή ήταν η ανάγνωση ενός αποσπάσματος από το “ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ” του 1924, το οποίο απεικονίζει, με χιουμοριστικό τρόπο, την είκονα που είχε μεγάλη μερίδα, τότε, των κατοίκων της Ελλάδας για τον ρόλο της εφημερίδας.
Πρόκειται για έναν διάλογο μεταξύ του δημοσιογράφου Σπύρου Μελά με δύο χωρικούς του θεσσαλικού κάμπου.
– Καλησπέρα πατριώτη και για πού με το καλό;
– Για το χωριό.
-Και τι γυρεύεις του λόγου σου με τα φράγκικα από ‘δω;
-Για της πλημμύρες ήρθα.
-Είσαι μηχανικός;
– Όχι γράφω στης εφημερίδες.
-Και τί είν’ αυτούνις… η θημιρίδις;
Ο ένας χωριάτης δεν ήξερε τίποτα, ο άλλος ήτο… διανοητικώτερος και δια να σώση το προσβληθέν γόητρο του δημοσιογράφου, έσπευσε ν’ αποστομώση τον αμαθή συμπατριώτην του:
-Θημιρίδις, ουρέ; Αμ’ ουότ’ κι να θες να διπλώσης, ουρ’ ζαγάρ, μάϊδε τσαρούχ’ μάιδε μιτζίθρ θημιρίδα θα πάρης!
Ο πρωτοπόρος Χρήστος Λαμπράκης
Παράλληλα, ο Γιάννης Θ. Διαμαντής αναφέρθηκε στην πρωτοποριακή απόφαση του Χρήστου Λαμπράκη να ξεκινήσει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 την ψηφιοποίηση και σάρωση εκατοντάδων χιλιάδων σελίδων και με τεχνολογία OCR (Οπτική Αναγνώριση Χαρακτήρων) που επιτρέπει την έρευνα με λέξεις κλειδιά, θέτοντας έτσι τις βάσεις για το σημερινό ψηφιακό αρχείο της Alter Ego Media.
Έγινε αναφορά στους τρόπους ψηφιακής αξιοποίησης του Ιστορικού Αρχείου «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ» μέσω της ενότητας BHMA HISTORY της ιστοσελίδας tovima.gr , τα podcast ΤΟ ΒΗΜΑ στην Ιστορία και ΤΟ ΒΗΜΑ Σήμερα, καθώς και μέσω του «Διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου: “Ο πολιτισμός στο Ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων ‘ΤΟ ΒΗΜΑ’ και ‘ΤΑ ΝΕΑ'”».
Η ομιλία στράφηκε και στις αδυναμίες που παρατηρούνται πλέον στο λογισμικό και στις χρησιμοποιούμενες από το ψηφιακό Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ» τεχνολογίες και στις ανάγκες αναβάθμισης καθώς και στους στόχους που έχει θέσει σχετικά o όμιλος της Alter Ego.
Ψηφιακός μετασχηματισμός
Αυτά τα ζητήματα ανέλαβε να αναλύσει ο καθηγητής Εμμανουήλ Γαρουφάλλου, ο οποίος παρουσίασε τις τεχνολογικές καινοτομίες που θα έρθουν με τη νέα εποχή του Ιστορικού Αρχείου. Αυτές περιλαμβάνουν τη βελτίωση της τεκμηρίωσης και των μεταδεδομένων, την ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης για την αναζήτηση περιεχομένου και την ανάπτυξη νέας πλατφόρμας από την εταιρεία INTEROPTICS, η οποία βελτιώνει τη λειτουργικότητα και την απόδοση του OCR, με τη συνεργασία της εταιρείας Iron Mountain, όπως την είχε ήδη οραματιστεί ο Χρήστος Λαμπράκης.
Εμμανουήλ Γαρουφάλλου, επιστημονικός υπεύθυνος και σύμβουλος για την ανάπτυξη του Ιστορικού Αρχείου της ALTER EGO MEDIA
Το αρχείο ενός ερευνητή
Aνάμεσα στις εκλεκτές συμμετοχές και ομιλίες ξεχώρισε η ομιλία του 92χρονου ερευνητή Μηνά Αναστασάκη, ο οποίος μοιράστηκε προσωπικές του εμπειρίες και τεκμήρια από την ιδωτική του συλλογή, αναδεικνύοντας τη ζωντανή διάσταση της ιστορικής μνήμης.
«Τα καταθέτω όλα αυτά», είπε συγκινημένος ο Αναστασάκης, «όχι για άλλον λόγο αλλά, γιατί πρέπει να μένουν. Είναι πράγματα της ιστορίας που είναι καταγεγραμμένα στους λαβυρίνθους και τους μαιάνδρους του μυαλού μας και είναι άγραφα.
Η εισήγηση του Μηνά Αναστασάκη, είχε τίτλο «Η διάσωση των άυλων αρχείων που βρίσκονται στη μνήμη του λαού μας. Οι εμπειρίες ενός ερευνητή στη Λακωνία από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα». Με αυτήν ο ερευνητής ανέδειξε τεκμήρια ιστορικής αξίας, χειρόγραφα από το 1777, επίσημα έγγραφα, μια διαθήκη του 1807 και προσωπικά αντικείμενα, τα οποία έχει συγκεντρώσει σε ένα έργο ζωής που εκτείνεται σε περισσότερες από επτά δεκαετίες.
Μηνάς Αναστασάκης, ερευνητής
Όλα αυτά τα τεκμήρια, που συγκροτούν το προσωπικό του αρχείο για τον τόπο της Λακωνίας, τα ανακάλυψε, όπως είπε, σε κασέλες γιαγιάδων του, σε παλαιοβιβλιοπωλεία, σκουπιδότοπους και παλιατζήδες της περιοχής, στήνοντας τους – όπως χαρακτηριστικά είπε – «καρτέρι» για να τα εντοπίσει και να τα διασώσει.
Στο τέλος της εισήγησής του και παραφράζοντας τον στίχο του Άγγελου Σικελιανού, για τον Κωστή Παλαμά, ο Μηνάς Αναστασάκης δήλωσε:
«Στα αρχεία και τις συλλογές… ακουμπάει η Ελλάδα. Μπράβο σε εσάς που περιποιείστε και φροντίζετε τα αρχεία»
Η ανθρώπινη, βιωματική διάσταση της αφήγησης του Μηνά Αναστασάκη συγκίνησε έντονα το κοινό, υπενθυμίζοντας πως η ιστορική μνήμη δεν διασώζεται μόνο σε επίσημα αρχεία, αλλά και στις αφηγήσεις, τα βιώματα και την προσωπική έρευνα.
Η επιτυχία του Ά Επιστημονικού Συνεδρίου «Σπάρτη 2034» επιβεβαιώνει τη σημασία της συνεργασίας ανάμεσα σε επιστημονικά ιδρύματα, κρατικούς φορείς, και ΜΜΕ, για τη διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης μέσω της τεχνολογίας.
