Σύμφωνα με την ανασκόπηση της αντιπυρικής περιόδου για το 2024, πέρυσι καταγράφηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των δασικών πυρκαγιών κατά 42% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της περιόδου 2006-2023. Οι καμένες εκτάσεις υπολογίζονται σε περισσότερα από 419.000 στρέμματα, με πάνω από 255.000 στρέμματα να αφορούν πολύτιμα δασικά οικοσυστήματα. Και με τις πυρκαγιές να αποτελούν πλέον ένα σύνηθες φαινόμενο στη χώρα μας, η ανάγκη προστασίας περιοχών ανεκτίμητης φυσικής αξίας, όπως ο βιότοπος της Βάλια Κάλντα, είναι τουλάχιστον επιτακτική.
Σκαρφαλωμένη στα ψηλά βουνά της Πίνδου, η «Ζεστή Κοιλάδα», όπως σημαίνει το όνομά της στα βλάχικα, απλώνεται σε σχεδόν 70.000 κατάφυτα στρέμματα παρθένου δάσους, ενώ φιλοξενεί ένα πλούσιο οικοσύστημα. Μαυρόπευκα, οξιές, καφέ αρκούδες, ελάφια, αγριόγατοι, βίδρες, αετοί και γερακίνες συνθέτουν έναν επίγειο παράδεισο, τόσο μοναδικό που από το 1987 συγκαταλέγεται στις πιο ευαίσθητες περιοχές του κόσμου. Και το εύθραυστο αυτό τοπίο επιβιώνει κάτω από τη σκιά ενός συνεχόμενου κινδύνου: των ετήσιων πυρκαγιών, που απειλούν να διαταράξουν την ισορροπία του.
Για να περιοριστεί μια τόσο καταστροφική πιθανότητα, η σπουδαία πρωτοβουλία Perpetual Planet της Rolex στήριξε την εφαρμογή ενός συστήματος προηγμένης τεχνολογίας, για τον έγκαιρο εντοπισμό της φωτιάς για να προστατεύσει αυτόν τον θησαυρό από τις φλόγες. Πράγματι, πρόκειται για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να προστατεύσει πολλές περιοχές από τις επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών και της κλιματικής αλλαγής.
Μία υπερσύγχρονη, αποτελεσματική λύση σε μία μόνιμη απειλή για τα οικοσυστήματα
Είναι αλήθεια πως το φαινόμενο των εποχικών πυρκαγιών πλήττει κάθε καλοκαίρι την Ελλάδα, εξαιτίας του ζεστού και ξηρού κλίματος, σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ανέμους. Οι θερμοκρασίες γίνονται ολοένα και υψηλότερες, με αποτέλεσμα να ανάβουν περισσότερες φωτιές, ενώ οι φωτιές έχουν την τάση να εξαπλώνονται με πολύ μεγάλη ταχύτητα.
Όπως αναφέρει και ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, βιολόγος και εξερευνητής του National Geographic: «Αν δεν ελεγχθούν οι δασικές πυρκαγιές θα καταστραφεί το ευρύτερο οικοσύστημα, θα ακολουθήσει η ερημοποίηση και η καταστροφή της τροφικής αλυσίδας». Σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοβουλία Perpetual Planet της Rolex προχώρησε στη χρηματοδότηση ενός ελπιδοφόρου εγχειρήματος, το οποίο αξιοποιεί την αιχμή της τεχνολογίας προς όφελος των οικοσυστημάτων.
Ο εξοπλισμός του εγχειρήματος περιλαμβάνει τέσσερα υπερσύγχρονα drones με ευρυγώνιους φακούς και τηλεφακούς, με θερμικές κάμερες και λέιζερ κατόπτευσης, τα οποία τα χειρίζονται 11 ειδικά εκπαιδευμένοι και πιστοποιημένοι πιλότοι. Οι πιλότοι πραγματοποιούν εναέρια περιπολία στη Βάλια Κάλντα 24 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου ξηρασίας.
Τα δεδομένα και οι εικόνες που συλλέγουν τα drones και οι δορυφόροι, αποστέλλονται σε δύο επιχειρησιακά κέντρα ελέγχου, τα οποία δημιουργήθηκαν ειδικά για αυτόν τον σκοπό. Στη συνέχεια, τα ευρήματα αξιολογούνται από τους ειδικούς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι έχουν στη διάθεσή τους τα πιο σύγχρονα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης.
Σε περίπτωση που εντοπιστεί πιθανότητα η φωτιάς κατά την αξιολόγηση, τα στοιχεία αναλύονται αυτομάτως στο κέντρο ελέγχου, ενώ αν η απειλή επιβεβαιωθεί, ενημερώνεται αμέσως το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, το οποίο στέλνει ομάδες άμεσης επέμβασης για να κατασβήσουν τη φωτιά.
Η ταχύτητα με την οποία διενεργείται αυτή η διαδικασία βοηθάει τους πυροσβέστες να αντιμετωπίσουν τη φωτιά, όταν έχει μόλις ξεκινήσει, δηλαδή πριν προλάβει να φουντώσει και βγει εκτός ελέγχου. Αυτό είναι ένα σύστημα που έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό. Μάλιστα, το 2024 ανιχνεύθηκαν έξι εστίες πυρκαγιάς στη Βάλια Κάλντα, οι οποίες σβήστηκαν πριν προλάβουν να κάνουν σοβαρή ζημιά στο φυσικό περιβάλλον.
Το σχέδιο προστασίας για το πλούσιο δάσος στη Βάλια Κάλντα, ξεκίνησε με την υποστήριξη της Rolex, είναι απολύτως αποτελεσματικό και φιλοδοξεί να συνεχίσει να εφαρμόζεται και χωρίς τη συμμετοχή της Rolex. Η επιτυχία του εγχειρήματος αναδεικνύει τα σαφή πλεονεκτήματα της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών οργανισμών, που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η Rolex Ελλάδας με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, οι Περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου.
Για τον Αναγνωστόπουλο, το πρωτοποριακό αυτό πρόγραμμα είναι ένα πολύτιμο σχέδιο δράσης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προστατεύσει και άλλους οικοτόπους. «Η βιοποικιλότητα είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός του πλανήτη μας και βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της Rolex εδώ και δεκαετίες. Αυτό το εγχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο για άλλες περιοχές και για άλλους εθνικούς δρυμούς, και μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι η καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών».
