Ραγδαίες εξελίξεις στο Κουρδικό. Κατάπαυση πυρός, η οποία τίθεται σε ισχύ από 1 Μαρτίου ανακοίνωσε η Εκτελεστική Επιτροπή του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, ΡΚΚ, από το Καντίλ, στο Ιράκ, απαντώντας, δύο ημέρες μετά, στην δημόσια σχετική του φυλακισμένου, από το 1999, ιδρυτή και ηγέτη του κόμματος, Αμπντουλάχ Οτσαλάν – ο οποίος ζήτησε, πάντως, την περασμένη Πέμπτη, και τη διάλυση του ΡΚΚ.

«Καμία από τις δυνάμεις μας δεν θα αναλάβει ένοπλη δράση, αν δεν δεχτεί επίθεση», αναφέρει, στην σημερινή ανακοίνωσή της η Εκτελεστική Επιτροπή του ΡΚΚ, προαναγγέλλοντας τη σύγκλιση συνεδρίου της οργάνωσης, υπό τον Οτσαλάν, κατά τη διάρκεια του οποίου θα αποφασιστεί πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη η κατάπαυση πυρός.

Να σημειωθεί ότι τα τελευταία πέντε χρόνια η ένοπλη δράση της οργάνωσης στην Τουρκία ήταν περιορισμένη. Για την ώρα, δεν προβλέπεται η συμπερίληψη στη συμφωνία κατάπαυσης πυρός και των κουρδικών ενόπλων δυνάμεων ΥΡG, στη Συρία.

Προϋπόθεση για την επιτυχία του «Καλέσματος για Ειρήνη και Δημοκρατική Κοινωνία» (και «εκδημοκρατισμού της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής») είναι , σύμφωνα με την ανακοίνωση κατάπαυσης του πυρός, «μια δημοκρατική λύση στο κουρδικό ζήτημα», και, συγχρόνως, η εξασφάλιση των εγγυήσεων ότι ο Οτσαλάν στο εξής «θα ζει και θα εργάζεται ελεύθερα».

Οι συνομιλίες του τελευταίου διαστήματος

Σύμφωνα με πληροφορίες από υψηλόβαθμες πηγές ασφαλείας που εξασφάλισε η εφημερίδα «Türkiye», λίγο πριν το κάλεσμα του Οτσαλάν υπήρχε για καιρό μεγάλη κινητικότητα μεταξύ της φυλακής του Ιμραλί, όπου κρατείται ο ιδρυτής του PKK, και ανώτατων αξιωματούχων του κράτους. Το τελικό κείμενό του φιλτραρίστηκε αρκετές φορές και μετά από διαβουλεύσεις, έλαβε την τελική του μορφή στις 25 Φεβρουαρίου και, τελικά, δημοσιοποιήθηκε δύο ημέρες μετά.

Το βάρος έπεσε στο να είναι γραμμένο με το χέρι του Οτσαλάν, συγχρόνως, οι διατυπώσεις του να είναι σαφείς και περιεκτικές, ώστε η έκκλησή του για κατάθεση των όπλων και διάλυση του ΡΚΚ να μην υπόκειται σε «προϋποθέσεις».

Οι διαδικασίες που θα δρομολογηθούν αμέσως μετά το συνέδριο του ΡΚΚ, για την κατάθεση των όπλων θα παρακολουθούνται στενά από κυβερνητικές υπηρεσίες. Υπολογίζεται ότι θα διαρκέσουν 3-4 μήνες. Η δεύτερη φάση, πιθανώς, θα ξεκινήσει στα τέλη Ιουνίου.

Βήματα για τον «δημοκρατικό μετασχηματισμό του κράτους»

Πηγές του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ έχουν αφήσει στο μεταξύ να διαρρεύσει ότι μετά τον αφοπλισμό του ΡΚΚ, θα γίνουν αποφασιστικά βήματα για το «δημοκρατικό μετασχηματισμό του κράτους» στη Βουλή, διά της συνταγματικής οδού. Αφήνοντας να εννοηθεί ότι ανοίγει ο δρόμος για την παραχώρηση προνομίων (εκπαιδευτικών, γλωσσικών) στους Κούρδους.

Ολα τα μάτια είναι πλέον στραμμένα στο συνέδριο. Αν ολοκληρωθεί η διαφαινόμενη κατάπαυση του πυρός, με επακόλουθο τα συνταγματικά «αντίδωρα» της κυβέρνησης Ερντογάν – ο τούρκος προεδρος ως τώρα έχει μείνει στη σκιά των εξελίξεων, αφήνοντας τον ηγέτη των Γκρίζων Λύκων, αρχηγό του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) και κυβερνητικού εταίρου, Ντεβλέτ Μπαχτσέλι, να κινεί τα νήματα – θα πρόκειται για ιστορική καμπή στο χρονίζον κουρδικό ζήτημα.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι, παρόλα αυτά, σημειώνει ο τούρκος αναλυτής Γιουσούφ Κανλί, στην έγκυρη ιστοσελίδα του αρθρογράφου Murat Yetkin, «ανοίγει όντως η έκκληση για εκεχειρία την πόρτα για πραγματική ειρήνη ή είναι ένας ελιγμός που στοχεύει στην ενίσχυση της πολιτικής και στρατηγικής θέσης του PKK, παρόλη την αποδυνάμωσή του στο πεδίο; Και ίσως, κάτι ακόμη πιο σημαντικό: Ακόμα κι αν το PKK καταθέσει τα όπλα του, θα συνεχίσουν να επιζούν οι προεκτάσεις του, οι κουρδικές ένοπλες ομάδες YPG στη Συρία;».

Η ιδεολογική μετατόπιση του Οτσαλάν

«Το μόνο βέβαιο είναι ότι η ιδεολογική μετατόπιση του Οτσαλάν από τον ένοπλο αγώνα, αν και δεν κάνει τους Κούρδους άμεσους συμμάχους του AKP και του Ερντογάν, δημιουργεί ευκαιρίες για τακτική πολιτική συνεργασία, ειδικά δεδομένης της εσωτερικής δυναμικής της Τουρκίας», τονίζει στο Βήμα ο τούρκος αναλυτής Ντόρα Μεγκούτζ. «Η περιθωριοποίηση του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) και οι προσπάθειες της κυβέρνησης να προσελκύσει τους συντηρητικούς κούρδους ψηφοφόρους, ενόψει της συνταγματικής αλλαγής , προκειμένου να μπορέσει ο Ερντογάν να ξαναθέσει υποψηφιότητα για την προεδρία, υποδηλώνουν μια εύθραυστη σύγκλιση συμφερόντων.

Ωστόσο, το να ονομαστεί η εν λόγω σύγκλιση “στρατηγική συμμαχία” μεταξύ Κούρδων και κυβέρνησης ΑΚΡ, θα ήταν υπεραπλούστευση. H εθνικιστική βάση του Ερντογάν παραμένει εχθρική προς την κουρδική πολιτική αυτονομία και ο περιορισμένος αφοπλισμός του PKK στην Τουρκία φαίνεται περισσότερο συμβολικός παρά μια πραγματική διάλυση της ομάδας. Η υποδομή του PKK στο Ιράκ και τη Συρία παραμένει άθικτη, σηματοδοτώντας μια στρατηγική παύση παρά ένα τέλος στην ένοπλη μαχητικότητά του».

Ενώ η μετατόπιση του Οτσαλάν «επηρεάζει το ευρύτερο αφήγημα περί κουρδικού και συνταγματικής αλλαγής, η διαρκής πολιτική συνεργασία εξαρτάται τελικά από την προθυμία της Τουρκίας να αντιμετωπίσει τα δικαιώματα των Κούρδων», συνεχίζει ο τούρκος αναλυτής.

Ειδικότερα στη Συρία, οι εκκλήσεις του Οτσαλάν για αποστρατικοποίηση «περιπλέκουν τη θέση των δυνάμεων του YPG, καθώς είναι βασικός εταίρος των ΗΠΑ κατά του ISIS και στόχος τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων», προσθέτει ο Μεγκούτζ, ο οποίος προβλέπει άμεσα «πιέσεις της Άγκυρας στο ΡΚΚ για να αποστασιοποιηθεί από το YPG». Στο μεταξύ, συνοψίζει, η ρητορική του Οτσαλάν «δεν αποκλείεται να εμβαθύνει τις διαιρέσεις μεταξύ των συριακών κουρδικών φατριών, εκείνων που δίνουν προτεραιότητα στην αυτονομία και εκείνων που ευθυγραμμίζονται με την ιδεολογία του PKK. Μην ξεχνάμε ότι η κουρδική ενότητα παραμένει άπιαστη, Επιπλέον, ο σκεπτικισμός για την εγκατάλειψη της ένοπλης αντίστασης παραμένει ισχυρός, ειδικά λόγω του ασταθούς τοπίου της Συρίας».

Το χρονικό των εξελίξεων

Οι σημερινές εξελίξεις έχουν τη ρίζα τους στην -αναπάντεχη- πρωτοβουλία του υπερεθνικιστή επικεφαλής του ΜHP, Μπαχτσελί, κατά τη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος , τον περασμένο Οκτώβριο, προς τον Οτσαλάν, «να βάλει τέλος στις τρομοκρατικές δραστηριότητες του ΡΚΚ και να διαλυθεί»

Η πρωτοβουλία, που δεν θα λαμβανόταν αν προηγουμένως δεν είχε το πράσινο φως του τούρκου προέδρου, προκάλεσε πολιτικό «σεισμό» στην Τουρκία, εγείροντας παράλληλα ερωτηματικά για τα κίνητρα, καθώς το προγκρόμ κατά νομίμως εκλεγμένων δημάρχων του φιλοκουρδικού κόμματος DEM συνεχιζόταν.