Στο επίκεντρο της επικαιρότητας βρίσκεται τις τελευταίες ημέρες η Σαντορίνη λόγω της έντονης σεισμικής δραστηριότητας που καταγράφεται στην περιοχή.

Η ανησυχία των κατοίκων είναι μεγάλη με αποτέλεσμα πολλοί να έχουν πάρει την απόφαση να αποχωρήσουν από το νησί. Η κατάσταση, πάντως, έχει θέσει σε επιφυλακή τους επιστήμονες και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.

Αυτό, φυσικά, που δικαιολογεί τη γενικότερη ανησυχία είναι η ύπαρξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και το βεβαρημένο σεισμικό παρελθόν της περιοχής.

Μοιραία λοιπόν γίνεται και αναφορές στον πολύνεκρο σεισμός της 9ης Ιουλίου 1956, στην περιοχή Αμοργού – Σαντορίνης, που είχε ισχύ 7,5 ρίχτερ και προκάλεσε τον θάνατο 54 ανθρώπων.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.7.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 10ης Ιουλίου 1956:

«Σκηναί φρίκης και πανικού διεδρατίσθησαν εις την τραγικήν Σαντορίνην ελάχιστα λετπά μετά την πρώτην σεισμικήν δόνησιν η οποία εσημειώθη εις τας 5.12’ πρωινήν.

»Ο σεισμός κατά τον χαρακτηρισμόν των ειδικών, ήτο τεκτονικός βαθύς. Αεροπλάνα της πολεμικής αεροπορίας τα οποία υπερίπτανται συνεχώς της νήσου ανέφεραν ότι παρετήρησαν τεραστίας κατακρημνίσεις και ίχνη φοβερών ζημιών εις την πρωτεύουσαν και τα χωρία της νήσου, ενώ η θάλασσα πέριξ αυτής εξακολουθεί να είναι εξαιρετικώς τετραγμένη από τα παλιρροιακά κύματα και ο κονιορτός κάλυπτε την ατμόσφαιραν και δυσχαίρενε την ορατότητα.

Στον ύπνο

»Αι σεισμικαί δονήσεις κατέλαβον εξ’ απίνης τους κοιμώνμενους κατοίκους οι οποίοι αλλόφρονες εξήλθον των οικιών των και διέτρεχον τας στενάς οδούς της κωμοπόλεως προσπαθούντες να φθάσουν εις την παραλίαν εν μέσω του εκκωφαντικού θορύβου των καταρρεόντων οικιών, της υποκόφου βοής και του καπνού τον οποίον ανέδιδε το ηφαίστειον ενώ σύννεφα κονιορτού εκάλυπτον τα πάντα.

»Έξη έως οκτώ δευτερόλεπτα, συμφώνως προς τα πρώτα επίσημα τηλεγραφήματα, διήρκεσεν η σεισμική δόνησις. Και μέσα εις το ελάχιστον αυτό χρονικό διάστημα – φοβερά μεγάλον όμως δι’ όσους έχουν πείραν των σεισμών – το πολυπαθές νησί υπέστη μεγάλες καταστροφάς.

»Ολίγον αργότερον αι δονήσεις είχον αραιώσει και εσυνεχίσθησαν με αισθητά μειωμένην έντασιν μέχρι της μεσημβρίας σχεδόν. Οι κάτοικοι όμως εκ του φόβου επαναλήψεως αυτών παραμένουν εις το ύπαιθρον και ουδείς επιστρέφει εις την οικίαν.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.7.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Θύματα και επιζώντες

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 11ης Ιουλίου 1956 καταγράφει μαρτυρίες από τις τραγικές στιγμές του σεισμού.

«Φιλόπονοι και εργατικοί οι Σαντορινιοί, είχον ξυπνήσει απ’ τις 3 ½  το πρωί και έφυγαν για την συγκομιδή της ντομάτας στα χωράφια. Στα σπίτια – παγίδες, έμειναν οι γυναίκες και τα παιδιά.

»Αυτά διάλεξε για θύματα ο Εγκέλαδος. Αν βιαζόταν να συγκλονίση τη γη λίγο νωρίτερα, θα θρηνούσαμε πολύ περισσότερα θύματα.

«Φεύγοντας για το χωράφι, μας λέει ένας, είδα τον σκύλο του σπιτιού μας να με τριγυρίζη. Σαν κάτι να ήθελε να μου πη. Στην ησυχία του γλυκοχαράματος, άκουγα άλλα σκυλιά να ουρλιάζουν. Ήταν προειδοποίησις; Μα δεν έδωσα σημασία. Κι όταν έγινε το κακό, τα ίδια τα σκυλιά μας ωδήγησαν να σώσουμε πολλούς καταπλακωμένους από τα ερείπια».

»Αλλού, όπου ο θάνατος άπλωσε τα δίχτυα του, βρέθηκαν γυναίκες που πάλαιψαν απεγνωσμένα μαζί του.

»Μια απ’ αυτές, κατάφερε να αρπάξη στα χέρια της τρία μωρά και προφυλάσσοντάς τα με το σώμα της, βγήκε στο δρόμο, ξεφεύγοντας από τις πέτρες που εκρημνίζοντο σωρηδόν.

»Δίπλα της άλλοι, ατυχέστεροι, διστακτικώτεροι, όπως ο καφετζής Γ. Α. Σιγάλας, που σφηνώθηκε στην πόρτα του και πέθανε από ασφυξία.

»Σε μια άλλη περίπτωσι, η γιαγιά δυό μικρών αγοριών, πρόλαβε και τα πήρε στην αγκαλιά της και άλλοτε κλονιζομένη κι άλλοτε έρπουσα βγήκε έξω από το σπίτι με μικροτραυματισμούς.

»Έτσι έσωσε του παιδιού της παιδιά, μα η δυστυχής κόρη της και μητέρα των δύο αγοριών βρήκε φριχτό θάνατο…»

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.7.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Παλιρροιακόν κύμα

»Αι πρώται πληροφορίαι, αναφέρουν ότι εις την Θήραν τα 40% των οικημάτων κατεστράφησαν τελείως και τα υπόλοιπα κατέστησαν ακατοίκητα. (.,.) Η τρομακτική όμως σεισμική δόνησις και έκρηξις του ηφαιστείου προεκάλεσαν τον σχηματισμό ενός πρωτοφανούς εντάσεως παλιροιακού κύματος, ύψους ενός έως πέντε μέτρων, το οποίον με επίκεντρον την Θήραν εξηπλώθη προς όλας τας κατευθύνσεις και εκάλυψε, πλην των νοτίων νήσων του συμπλέγματος των Κυκλάδων, την βόρειον ακτήν της Κρήτης και την Δωδεκάνησον.

»Τα παλιρροιακά κύματα παρετηρούντο κατά χρονικά διαστήματα δέκα έως είκοσι λεπτών. Συνεπεία του κύματος τούτου εις τον λιμένα της Καλύμνου εβυθίσθησαν όλα τα μικρά σκάφη και κατεκλύσθησαν υπό των υδάτων αι παραλιακαί οικίαι και καταστήματα.

»Εις την Σύρον η θάλασσα ανελθούσα εκάλυψε την παραλιακήν οδόν και το κρηπίδωμα των πεζοδρομίων και έφθασε μέχρι του ύψους των καταστημάτων. (…) Εις την Λέρον τα ύδατα εισεχώρησαν εις αρκετόν βάθος εντός της ξηράς και ανέτρεψαν δέκα πλοιάρια. Εις το Ρέθυμνον και το Ηράκλειον Κρήτης κατέκλυσαν τας αποθήκας της προκυμαίας και εις την Σάμον υπερέβησαν τα κρηπιδώματα της παραλίας.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.7.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι φήμες για το ηφαίστειο

Μέσα στις πρώτες ώρες του εύλογου πανικού πολλοί από τους κατοίκους της Σαντορίνης ανέφεραν πως είδαν το ηφαίστειο να εκρήγνυται. Όπως αποδείχθηκε όμως, επρόκειτο για παρανόηση.

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ»:

«Αι πρώται πληροφορίαι περί του σεισμού, ανέφερον ότι εξερράγη το ηφαίστειο, το λεγόμενο Καϋμένη, που ευρίσκεται μέσα στον διχαλωτό κόλπο του νησιού.

»Ανηγγέλθησαν και “λεπτομέρειαι” περί φλόγας, περί λάβας, μαύρου νέφους…κίτρινου καπνού και πολλά άλλα.

(…)

»Μαζί μας είναι και ο καθηγητής της Γεωλογίας εις το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο κ. Μαξ. Μουτσόπουλος.

“Πρόκειται περί καθαρώς τεκτονικού σεισμού, απεφάνθη. Η ύπαρξις του ηφαιστείου στην περιοχή όπου και το επίκεντρον του σεισμού, εδημιούργησε και την εντύπωσι πως ο σεισμός οφείλετο στην έκρηξι του ηφαιστείου. Ουδέν αναληθέστερον, όπως είδατε”.

»Και το μαύρο νέφος που είδαν οι κάτοικοι; Ρωτήσαμε τον κ. Καθηγητή.

“Αυτό ημπορεί να εξηγηθή και ως εξής, εάν δεχθώμεν βέβαια ότι πράγματι είδαν αυτό το νέφος: Τα αποτόμως κλίνοντα πετρώματα των νήσων Θήρας και Θηρασιάς υποστάντα την επίδρασιν του ισχυρού σεισμού απεσπάθησαν και κατέπεσαν , προκαλέσαντα νέφος κονιορτού, το οποίον εμεγαλοποιήθη και εθεωρήθη ως άνοδος ατμίδων εκ του κρατήρος του ηφαιστείου”».