H 8η Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Είναι η ημέρα που τιμάται το γυναικείο κίνημα και οι αγώνες του για την προάσπιση των ατομικών τους δικαιωμάτων, την ισότητα μεταξύ των φύλων, και την καταπολέμηση της εις βάρος τους βίας και κακοποίησης. Είναι όμως και η ημέρα που το 1887 εκδίδεται στην Ελλάδα η εφημερίδα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διακίνηση των φεμινιστικών ιδεών και γυναικείων διεκδικήσεων, η «Εφημερίς των Κυριών».

Παγκόσμα Ημέρα της Γυναίκας

Η ημερομηνία που είχε αρχικά επιλεγεί για τον σκοπό αυτό ήταν η 28η Φεβρουαρίου (1909), θεσμοθετήθηκε στη Νέα Υόρκη, από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής και ονομάστηκε «Εθνική Ημέρα της Γυναίκας».

Το 1910 η Διεθνής Διάσκεψη Γυναικών πρότεινε ως ημερομηνία την 8η Μαρτίου, η οποία και καθιερώθηκε.

Κατά μία περίεργη συγκυρία, την ίδια ημέρα, 8 Μαρτίου αλλά πολλά χρόνια πριν συμβούν όλα αυτά, η Καλλιρόη Παρρέν, μία από τις πρωτοπόρους του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος εκδίδει την εφημερίδα «Εφημερίς των Κυριών». Η Καλλιρόη Παρρέν είναι η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος στην Ελλάδα και ο τίτλος της εφημερίδας της είναι καθ’ όλα κυριολεκτικός. Στην εφημερίδα γράφουν και εργάζονται μόνο γυναίκες.

Αφίσα του 1914 για την απαίτηση του δικαιώματος των γυναικών να ψηφίζουν

Γέννηση φεμινιστικής συνείδησης

Όπως γράφει ο Κώστας Σταματίου στον «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ» της 18 Φεβρουαρίου 1988, επικαλούμενος το βιβλίο της Ελένης Βαρίκα, «Η εξέγερση των κυριών – Η γέννηση μιας φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα, 1833 – 1907», «Η “Eφημερίς των Κυριών” είναι η πλατφόρμα ενός “ρεύματος για την ισότητα των δύο φύλων”, που στο τέλος της δεκαετίας 1880, “σημαδεύει το πέρασμα ενός τμήματος των γυναικών των μεσαίων στρωμάτων στη φεμινιστική συνείδηση”.

»Το α’ τεύχος κυκλοφορεί 8 Μαρτίου 1887 και κάνει αίσθηση εις τας Αθήνας. Διευθύντρια η Εύα Πρενάρ, ψευδώνυμο της Καλλιρόης Παρρέν.

»Μέσα σ’ ένα χρόνο έχει επιτελείο συντακτριών – δασκάλες, ποιήτριες, μια γιατρίνα – και διασχίζει όλη την επικράτεια και τα ελληνικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πουλάει 5000 φύλλα (οχτασέλιδη, κάθε Κυριακή), ενώ ο “Ρωμηός” του Σουρή μόλις 6.000 και η μεγαλύτερη, η εφημερίδα “Ακρόπολις”, μόλις 10.000…».

Η Αργυρώ Αγγελλοπούλου και η Ελένη Μπενέκη αναφέρουν στο «ΒΗΜΑ» της 2 Ιουνίου 2002 πως με την εμφάνιση της «Εφημερίδος των Κυριών», οριοθετείται «η προφεμινιστική φάση του γυναικείου Τύπου» και σηματοδοτείται «η συγκρότηση της φεμινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα ξεπερνώντας τη βραχύβια τύχη προηγούμενων προσπαθειών.

Η πρώτη ημέρα

»Στις 8 Μαρτίου 1887, η Καλλιρόη Παρρέν παρακολουθούσε περήφανη, από το παράθυρο του γραφείου της στην οδό Μουσών, τη σημερινή Καραγεώργη Σερβίας, την πώληση του πρώτου φύλλου της Εφημερίδος των Κυριών, στο Σύνταγμα, στο καφενείο του Ζαχαράτου και στους διαβάτες.

“…Μέσα σε ένα τέταρτο η άσπρη τετράφυλλος εφημεριδούλα απλώνετο παντού, εκυμάτιζεν επάνω σε κάθε τραπέζι σαν σημαία λευκή, σύμβολον ειρηνικόν και επαναστατικόν μαζί, κάτι που εφώναζε εναντίον της αδικίας και απεκάλυπτε την αλήθεια και εκήρυσσε την ελπίδα και εκάλει εις γενικήν ανάστασιν, εις γενικήν αδελφοποίησιν”.

Δυσπιστία

»Η εκδότρια εμφανίζεται αρχικά με το ψευδώνυμο Εύα Πρενάρ και από το τεύχος της 22ας Μαρτίου υπογράφει πια με το δικό της όνομα, Καλλιρόη Παρρέν. Στο ερώτημα «Διατί εκρύβημεν”, η εκδότρια απαντά:

“Η εφημερίς ημών από της εις το κοινόν εμφανίσεως της διήγειρε τας υπονοίας πολλών, ότι δεν συντάσσεται υπό γυναικών αλλ’ υπό εξησκημένου καλάμου ανδρών…

Η δυσπιστία αυτή, ην εγέννησε παρά τοις κυρίοις τούτοις η συναίσθησις βεβαίως της εξόχου υπεροχής των απέναντι των γυναικών, νομίζομεν ότι μετριάζεται πως διά της δημοσιεύσεως των ονομάτων των ανωτέρω κ.κ. συνεργατριών της ημετέρας εφημερίδος, ων τα ονόματα ανεβάλλομεν να παραδώσωμεν ευθύς εξ αρχής τω κοινώ ίνα αφήσωμεν την κρίσιν αυτού ανεπηρέαστον και εντελώς ελευθέραν”.

Μαθήτριες του Αρσακείου, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.3.2003, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Eκπαίδευση των γυναικών

Ένα από τα πρωτεύοντα θέματα στον αγώνα των δικαιωμάτων της γυναίκας είναι η εκπαίδευση, και η Εφημερίς των Κυριών το προβάλλει με συνέπεια.

Γράφει σε άρθρο της η Παρρέν τον Δεκέμβριο του 1908:

“…το Κράτος, η επίσημος Ελλάς εφάνη αδιάφορος, αμέτοχος, ουδετέρα εις κάθε πρόοδον πνευματικήν της γυναικός. Γυμνάσια αρρένων, και εις πόλεις ακόμη όπου ο αριθμός των καθηγητών είναι ανώτερος από των μαθητών, διδασκαλεία, πολυτεχνεία, όλα διά την μόρφωσιν των αρρένων”.

Όπως τονίζει «ΤΟ ΒΗΜΑ», «

ητήματα που σχετίζονται άμεσα με την εκπαίδευση, όπως η κατάσταση και η διοίκηση των παρθεναγωγείων, τα μαθήματα που διδάσκονται, η πρόσβαση των γυναικών στα Πανεπιστήμια καθώς και η διαφορετική δυνατότητα εξέλιξης των ελάχιστων γυναικών που φθάνουν να διδάσκουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση παρουσιάζονται αναλυτικά από την αρθρογραφία.

»Ενώ το περιοδικό προβάλλει με κάθε τρόπο την αναγκαιότητα της γυναικείας παιδείας, αντιτίθεται στη λεγόμενη διακοσμητική εκπαίδευση, όταν το τραγούδι, το πιάνο, τα γαλλικά εισχωρούν στις εύπορες οικογένειες και αργότερα στις τάξεις των δημοσίων υπαλλήλων, με μοναδικό σκοπό τη συμβολική χρησιμοποίησή τους στον κοινωνικό χαρακτηρισμό της οικογενείας».