Ενα από τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου κύματος της COVID-19 είναι ο πολύ υψηλός κίνδυνος επαναλοίμωξης εξαιτίας της παραλλαγής Ομικρον του SARS-CoV-2. Γιατί συμβαίνει αυτό; Απάντηση στο ερώτημα δίνει μια νέα μελέτη ερευνητών του Κέντρου για τις Αναδυόμενες Ιογενείς Νόσους του Πανεπιστημίου της Γενεύης (UNIGE) και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Γενεύης (HUG) η οποία βασίστηκε σε ανάλυση της εξουδετερωτικής ικανότητας των αντισωμάτων 120 ατόμων που είχαν μολυνθεί είτε με το αρχικό στέλεχος του ιού είτε με κάποια από τις υπόλοιπες παραλλαγές του που εμφανίστηκαν στην πορεία της πανδημίας – Αλφα, Βήτα, Γάμμα, Δέλτα, Ζήτα ή Ομικρον (υποπαραλλαγή ΒΑ.1). Οπως είδαν οι ερευνητές, σε αντίθεση με τις προκατόχους της, η Ομικρον φαίνεται ότι μπορεί να διαφεύγει τα αντισώματα που παράγονται μετά από την έκθεση σε όλες τις άλλες παραλλαγές του ιού.
Γιατί δεν αυξάνονται σημαντικά οι νοσηλείες
Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι, όπως προέκυψε από τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Communications», στα εμβολιασμένα άτομα, παρότι η εξουδετερωτική ικανότητα των αντισωμάτων επίσης μειώνεται, παραμένει πολύ ανώτερη από εκείνη που επάγεται μετά από τη φυσική νόσηση. Αυτό, κατά τους ερευνητές, δίνει μια εξήγηση στο γιατί η Ομικρον είναι υπεύθυνη για σημαντική αύξηση των λοιμώξεων μετά τον εμβολιασμό (breakthrough infections), όχι όμως και για αντίστοιχη αύξηση των νοσηλειών.
Η μελέτη
Προκειμένου να διεξαγάγουν τη μελέτη τους οι ερευνητές έλαβαν δείγματα αίματος από 120 εθελοντές οι οποίοι μολύνθηκαν με μια από τις διαφορετικές παραλλαγές του SARS-CoV-2 που έχουν κάνει την εμφάνισή τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας – περιελήφθησαν άτομα ανεμβολίαστα ή εμβολιασμένα που μολύνθηκαν είτε πριν είτε μετά τον εμβολιασμό τους. Οι εθελοντές ήταν ηλικίας 28-52 ετών χωρίς σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, όπως εξήγησε η επικεφαλής της μελέτης Ιζαμπέλα Εκερλε, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου UNIGE και επικεφαλής του Κέντρου για τις Αναδυόμενες Ιογενείς Νόσους του HUG-UNIGE.
Δέκα φορές υψηλότερα τα επίπεδα αντισωμάτων με τον εμβολιασμό
Στόχος των ερευνητών ήταν να προσδιορίσουν πόσο καλά μπορούσαν τα αντισώματα που παράγονται κατά την πρώτη λοίμωξη να εξουδετερώσουν τις διαφορετικές παραλλαγές του SARS-CoV-2. «Η Ομικρον αποδείχθηκε η πιο αποτελεσματική στη διαφυγή από την προϋπάρχουσα φυσική ανοσία καθώς, αν και σε μικρότερο βαθμό, και από την ανοσία μετά από εμβολιασμό» σημείωσε ο Μπέντζαμιν Μέγιερ, ερευνητής στο Κέντρο για τα Εμβόλια του Τμήματος Παθολογίας και Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του UNIGE.
Πράγματι, τα επίπεδα αντισωμάτων ενάντια στο αρχικό στέλεχος του SARS-CoV-2 φάνηκε ότι ήταν περί τις 10 φορές υψηλότερα στα εμβολιασμένα άτομα σε σύγκριση με τα άτομα που είχαν μόνο νοσήσει. Πάντως ο συνδυασμός των δύο τύπων ανοσίας (η αποκαλούμενη υβριδική ανοσία) αποδείχθηκε και από αυτή τη μελέτη ότι ήταν ο καλύτερος για τη διατήρηση υψηλότερων επιπέδων αντισωμάτων με μεγάλο εύρος δράσης.
Απαιτείται επαγρύπνηση ιδίως για τη ΒΑ.5
«Καταλήξαμε λοιπόν με βάση τα ευρήματά μας στο ότι η Ομικρον μπορεί να διαφύγει την ανοσία και να προκαλέσει λοίμωξη, ωστόσο ο κίνδυνος νοσηλείας και θανάτου εξαιτίας της COVID-19, ακόμη και με την Ομικρον, μειώνεται μετά τον εμβολιασμό» υπογράμμισε η δρ Εκερλε προσθέτοντας ωστόσο ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο SARS-CoV-2 έχει μια καταπληκτική ικανότητα μετάλλαξης, η οποία φαίνεται να επιταχύνεται. Απαιτείται επαγρύπνηση, ιδίως τώρα που οι επιδημιολογικές καμπύλες ανεβαίνουν και πάλι μετά την εμφάνιση της ΒΑ.5, της πιο πρόσφατης υποπαραλλαγής της Ομικρον που έχει αναδυθεί».
Εντελώς διαφορετικός ο ορότυπος της Ομικρον
Οι επιστήμονες διεξήγαγαν επίσης αντιγονική χαρτογράφηση των διαφορετικών παραλλαγών βασισμένοι στο ίδιο μοντέλο που εφαρμόζεται για τον προσδιορισμό των αντιγονικών αλλαγών της γρίπης. «Είδαμε ότι ο ορότυπος της Ομικρον είναι εντελώς διαφορετικός από εκείνων των υπόλοιπων παραλλαγών – όπως εντελώς διαφορετικός ήταν και αυτός της παραλλαγής Ζήτα η οποία όμως εξαφανίστηκε γρήγορα» είπε η δρ Μέριεμ Μπέκλιζ, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο εργαστήριο της καθηγήτριας Εκερλε και πρώτη συγγραφέας της μελέτης.
Νέοι δρόμοι παρατήρησης και κατανόησης και άλλων ιών
Σε κάθε περίπτωση και αυτή η νέα μελέτη έρχεται να προστεθεί στον τεράστιο όγκο των μελετών που αφορούν – μέσα σε πολύ μικρό συγκριτικά διάστημα – έναν και μόνο ιό. Και είναι γεγονός ότι ποτέ μέχρι σήμερα ένας ιός του αναπνευστικού συστήματος δεν έχει μπει τόσο διεξοδικά κάτω από το «μικροσκόπιο» των ειδημόνων. «Αυτός ο ιός που ανήκει στην ίδια οικογένεια κορωνοϊών η οποία προκαλεί περίπου το ένα τρίτο των κοινών κρυολογημάτων, μπορεί, ελλείψει μέτρων προστασίας, να εξαπλωθεί σαν πυρκαγιά σε πληθυσμούς χωρίς ανοσία» τόνισε ο Μπέντζαμιν Μέγιερ και συμπλήρωσε: «Πλέον όμως διαθέτουμε εργαλεία αλληλούχησης και μοριακής παρατήρησης τα οποία ήταν άγνωστα πριν από κάποια χρόνια. Και οι ανακαλύψεις που κάνουμε σήμερα ανοίγουν δρόμους που θα είναι πολύ χρήσιμοι και μετά τον SARS-CoV-2».
