Ο Ντόναλντ Τραμπ και η σκοτεινή τέχνη του tweet

Οι επικριτές του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έχουν πολλές φορές υποτιμήσει τις δεξιότητές του στην πολιτική επικοινωνία, ίσως επειδή είναι τόσο διαφορετικός από προκατόχους του, όπως ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ και ο Ρόναλντ Ρίγκαν. Τόσο ο Ρούσβελτ όσο και ο Ρίγκαν, εν τέλει, έμειναν γνωστοί ως «πολύ επικοινωνιακοί».

Αν και μεγάλο τμήμα του αμερικανικού πληθυσμού τους μισούσε, ο Ρούζβελτ και ο Ρίγκαν απευθύνονταν στους αμερικανούς πολίτες ως σύνολο και προσπάθησαν να γίνουν ελκυστικοί στο Κέντρο. Ο Τραμπ, αντίθετα, έχει γίνει ελκυστικός κυρίως στη σκληρή βάση των υποστηρικτών που τον εξέλεξαν. Οι επικοινωνιακές δεξιότητες του Τραμπ έγιναν ευρέως γνωστές στον κόσμο μέσα από την τηλεόραση. Χρησιμοποίησε αυτή την προσέγγιση κατά τη διάρκεια των ρεπουμπλικανικών προκριματικών εκλογών για να κερδίσει την προσοχή ανάμεσα σε ένα πλήθος 17 υποψηφίων.

Αφού κέρδισε το ρεπουμπλικανικό προεδρικό χρίσμα, πολλοί ανέμεναν ότι ο Τραμπ θα ακολουθούσε το παραδοσιακό μονοπάτι μετακίνησης προς το Κέντρο για τις εθνικές εκλογές.

Πάλι, διέψευσε τις προσδοκίες και επικεντρώθηκε σε μια λαϊκιστική εκστρατεία. Αυτή η λαϊκιστική γοητεία είχε αποτελεσματικό στόχο: εξελέγη πρόεδρος από το Κολέγιο των Εκλεκτόρων, μολονότι έχασε τη λαϊκή ψήφο σχεδόν κατά τρία εκατομμύρια ψήφους. Αλλά αν δεν είχε πάρει 100.000 ψήφους σε τρεις κρίσιμες Πολιτείες, δεν θα ήταν πρόεδρος. Δεδομένου αυτού του γεγονότος, πολλοί παρατηρητές περίμεναν να επικεντρώσει τα μηνύματά του στο πολιτικό Κέντρο, αφού ανέλαβε την εξουσία. Αλλά ο Τραμπ πάλι μπέρδεψε τους αναλυτές, συνεχίζοντας να επικεντρώνεται στους ψηφοφόρους της βάσης του.

Ο Τραμπ επίσης αποδείχθηκε αντισυμβατικός με την επιλογή του στις μεθόδους επικοινωνίας. Οι νέες τεχνολογίες ανοίγουν νέες ευκαιρίες. Ο Ρούζβελτ χρησιμοποίησε προσεκτικά τις «συζητήσεις δίπλα στο τζάκι» μέσω του ραδιοφώνου, ενώ ο Ρίγκαν ήταν αυθεντία στην προσχεδιασμένη δραματοποιημένη ομιλία στην τηλεόραση. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε το Twitter, καθορίζοντας εκεί την πολιτική ατζέντα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.

Προς έκπληξη πολλών, ο Τραμπ έχει συνεχίσει την ίδια πρακτική στον Λευκό Οίκο. Η χρήση του Twitter δεν ήταν καινούργια, αλλά η προσωπική εμπλοκή του Τραμπ ήγειρε ερωτήματα σχετικά με το πώς διαχειρίζεται πολιτικά ζητήματα και εκφράζεται για περίπλοκα θέματα (όπως τα πυρηνικά όπλα) σε 140 χαρακτήρες. Αλλά, ως μέσο επικοινωνίας με τη βάση του και προκειμένου να διατηρήσει την προσοχή εστιασμένη στον ίδιο, η διακυβέρνηση από το Τwitter τού έχει επιτρέψει να ασκεί γοητεία στους επικεφαλής του Κογκρέσου και του Τύπου.

Η πολιτική επικοινωνία αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, και υπάρχουν πολλοί τρόποι να επικοινωνήσεις αποτελεσματικά. Οι αρχαίοι Ελληνες είχαν σχολεία ρητορικής για να βελτιώνουν τις δεξιότητές τους. Ο Γούντροου Γουίλσον δεν ήταν ένας χαρισματικός μαθητής ως παιδί, αλλά πέτυχε διδάσκοντας στον εαυτό του ρητορική καθώς τη θεώρησε απαραίτητη για την πολιτική ηγεσία. Ο Γουίνστον Τσόρτσιλ συχνά καταλόγιζε την επιτυχία του στην επιδεξιότητά του στον λόγο, προφορικό και γραπτό.

Η αγόρευση και η ρητορική, ωστόσο, δεν είναι οι μόνες μορφές αποτελεσματικής πολιτικής επικοινωνίας. Μη λεκτικά σήματα αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό επίσης. Μερικοί εμπνευσμένοι ηγέτες δεν ήταν καλοί ρήτορες, όπως ο Μαχάτμα Γκάντι. Αλλά ο συμβολισμός από την απλή αγροτική ενδυμασία του Γκάντι και τον τρόπο ζωής του μίλησε πιο δυνατά από τις λέξεις. Το ίδιο κάνει ο Τραμπ, με τον δικό του ρυθμό. Ας αναλογιστούμε το κόκκινο καπέλο του μπέιζμπολ της προεκλογικής εκστρατείας με το σύνθημα «Να κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά» ή τη χρήση του Τwitter.

Σε μερικές περιπτώσεις, η κλειστή επικοινωνία είναι περισσότερο σημαντική από τη ρητορική. Η οργανωτική επιδεξιότητα, η ικανότητα δηλαδή να ελκύεις και να διαχειρίζεσαι ένα αποτελεσματικό υπουργικό συμβούλιο, είναι δύσκολο να συνδυαστούν με τη διακυβέρνηση από το Τwitter.

Μία ακόμα κρίσιμη μορφή επικοινωνίας για τους ηγέτες είναι να θέτουν το σωστό παράδειγμα. Οταν η Σιγκαπούρη αύξησε τους μισθούς των κυβερνητικών αξιωματούχων το 2007, ο πρωθυπουργός Λι Σίεν Λονγκ ανακοίνωσε ότι θα αποποιηθεί την αύξηση για τον εαυτό του. Οσον αφορά τα σύμβολα που σχετίζονται με τις συγκρούσεις συμφερόντων, ο Τραμπ δεν έχει ακόμα τελειοποιήσει την τέχνη της πολιτικής επικοινωνίας.

Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ έχει αποδειχθεί πιο αποτελεσματικός επικοινωνιακός πολιτικός από ό,τι ανέμεναν οι επικριτές του. Αλλά εάν μπορεί να πετύχει μακροπρόθεσμα με την αντισυμβατική προσέγγισή του είναι μία από τις ερωτήσεις που στοιχειώνουν την προεδρία του.