Γιατί οι ΗΠΑ κυβερνούν ακόμα τον κόσμο

Οι εκτιμήσεις για τον θάνατο της αμερικανικής ισχύος έχουν συχνά αποδειχθεί υπερβολικές, σε μεγάλο βαθμό. Στη δεκαετία του 1950 πιστευόταν ότι η Σοβιετική Ενωση είχε ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα, η Σοβιετική Ενωση δεν υπάρχει πια.

Στη δεκαετία του 1980, η Ιαπωνία θεωρήθηκε ευρέως ότι βρισκόταν στα πρόθυρα να προσπεράσει τις ΗΠΑ. Σήμερα, μετά από περισσότερο από δύο δεκαετίες ύφεσης στην Ιαπωνία, κανείς δεν θα έπαιρνε στα σοβαρά αυτό το σενάριο.

Και στη δεκαετία του 1990, η νομισματική ένωση εθεωρείτο πιθανό ότι θα ωθούσε την Ευρώπη σε μεγαλύτερη παγκόσμια δύναμη. Σήμερα, η ευρωπαϊκή οικονομία είναι συχνά στα πρωτοσέλιδα του κόσμου, αλλά όχι με καλό τρόπο.

Τώρα είναι η σειρά της Κίνας. Μέχρι πρόσφατα, η Κίνα, κατά την άποψη πολλών ανθρώπων, ήταν έτοιμη να αναλάβει παγκόσμιο ηγετικό ρόλο, αν δεν το είχε πράξει ήδη. Σήμερα, αμφιβολίες σχετικά με τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της κινεζικής οικονομίας ταράζουν τις χρηματιστηριακές αγορές διεθνώς (συμπεριλαμβανομένων και στις ΗΠΑ).

Η Κίνα έχει σημασία, και η οικονομική της πολιτική, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίον διαχειρίζεται την συναλλαγματική ισοτιμία, πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Αλλά η Κίνα δεν κυβερνάει τον κόσμο, και είναι απίθανο να το πράξει σύντομα. Τις δυνατότητες για παγκόσμια ηγεσία εξακολουθούν να τις έχουν, είτε το πιστεύετε είτε όχι, οι ΗΠΑ.

Η Κίνα αναπτύχθηκε μέσω των εξαγωγών μεταποιημένων προϊόντων και των σχετικών βελτιώσεων στην παραγωγικότητα. Η Κίνα ενσωματώθηκε επίσης σε παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού – παράγοντας πράγματα για εταιρείες αλλού – σε μια ασύλληπτη κλίμακα, και οι Κινέζοι μάνατζερ έμαθαν πώς να φτιάχνουν καλύτερα προϊόντα.

Το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η συναλλαγματική πολιτική της Κίνας. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η Κίνα εμπόδισε την υπερτίμηση του γιουάν – και αυτό ήταν καλή πολιτική. Ομως, στις αρχές του 2000, η Κίνα το παράκανε.

Για λόγους που είναι ακόμη υπό συζήτηση, το γιουάν είχε μια τεράστια υποτίμηση, οι εξαγωγές ήταν πολύ υψηλότερες από τις εισαγωγές, και το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έφθασε πάνω από το 10% του ΑΕΠ. Αντί να αφήσουν την αξία του γιουάν να αυξηθεί και να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις εξαγωγικές αγορές, οι κινεζικές αρχές προτίμησαν να συσσωρεύουν συναλλαγματικά διαθέσιμα (το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ).

Τώρα η Κίνα θα πρέπει να βρει έναν τρόπο για να διατηρήσει την ανάπτυξη όταν η ζήτηση στον υπόλοιπο κόσμο είναι υποτονική. Η επιστροφή σε μια υποτιμημένη ουσιαστικά συναλλαγματική ισοτιμία θα προκαλούσε σχεδόν σίγουρα μια διεθνή αντίδραση, ακόμη και από το Κογκρέσο των ΗΠΑ.

Αλλά η ξαφνική μετάβαση στην εγχώρια ανάπτυξη δεν είναι κάτι εύκολο. Η Κίνα δεν θα καταρρεύσει (δεν είναι η Σοβιετική Ενωση), και μια στασιμότητα ιαπωνικού στιλ είναι επίσης κάτι απίθανο. Αλλά η Κίνα γερνάει γρήγορα – και θα μπορούσε να γεράσει προτού πλουτίσει.

Κάθε δεκαετία, σημαντικοί άνθρωποι προβλέπουν το τέλος της αμερικανικής ισχύος. Και υπάρχουν λόγοι να ανησυχούμε – ιδιαίτερα όταν κάποιοι πολιτικοί των ΗΠΑ αρνούνται να αναγνωρίσουν τη φύση του παγκόσμιου ρόλου της Αμερικής.

Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ κατασκεύασαν το παγκόσμιο εμπορικό και νομισματικό σύστημα πριν από 70 χρόνια, αλλά τώρα οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο αρνούνται να υποστηρίξουν την αλλαγή στο ΔΝΤ – συμπεριλαμβανομένων λογικών μεταρρυθμίσεων τις οποίες ευνοούν σχεδόν όλες οι άλλες χώρες.

Παρ’ όλα αυτά, είναι οι ΗΠΑ που αυτή τη στιγμή ηγούνται της ώθησης για την απελευθέρωση του εμπορίου κατά μήκος του Ειρηνικού και της σημαντικής μείωσης των φραγμών στο εμπόριο με την Ευρώπη. Αν η Αμερική θέσει τους σωστούς κανόνες – που θα ευνοούν τους απλούς πολίτες, αντί τις αχαλίνωτες επιχειρήσεις – οι εμπορικές πρωτοβουλίες της θα έχουν μια σημαντική συμβολή στην παγκόσμια ανάπτυξη και στη δική της ευημερία.

Ομοίως, από την άποψη της νομισματικής πολιτικής, το μείζον ζήτημα για τον κόσμο κατά το επόμενο έτος είναι πότε και πόσο θα αυξήσει τα επιτόκια η Federal Reserve (σσ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ). Για άλλη μια φορά, ο υπόλοιπος κόσμος θα αντιδράσει σε αυτό που θα κάνουν οι ΗΠΑ.