Η ανάγκη για πολύπλευρες παρεμβάσεις στον τομέα των ναρκωτικών και ελλείψεις πόρων σε μια περίοδο νέων αναγκών και προκλήσεων διαφαίνεται μέσα από τον απολογισμό έργου του ΚΕΘΕΑ που παρουσιάσθηκε σήμερα Τετάρτη, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
Η μεγαλύτερη δυσκολία για τον Οργανισμό αποτελεί η συνεχής μείωση του προσωπικού του, ενώ άμεσος είναι ο κίνδυνος να παύσει η λειτουργία 7 καινοτόμων μονάδων του που αντιμετωπίζουν τη διπλή διάγνωση.
«Τα τελευταία χρόνια οι απολογισμοί έργου που παρουσιάζει το ΚΕΘΕΑ αναπόφευκτα διατρέχονται από το θέμα της κρίσης. Έχουμε, ωστόσο, καταφέρει, κυρίως χάρη στη μεγάλη προσπάθεια του προσωπικού του ΚΕΘΕΑ, να μην στερούνται από ένα μήνυμα ελπίδας: ότι, σε πείσμα των καιρών, η προοπτική της απεξάρτησης και της κοινωνικής ένταξης παραμένει ζωντανή. Η πιο χειροπιαστή απόδειξη για αυτό δόθηκε το Σάββατο που μας πέρασε, με μια τελετή κατά την οποία 155 νέοι άνθρωποι ολοκλήρωσαν τον αγώνα για καθαρή ζωή και αποφοίτησαν από το ΚΕΘΕΑ» ανέφερε στην ομιλία του ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, κ. Βασίλειος Γκιτάκος.
Η ανάγκη για διευρυμένες και στοχευμένες δράσεις αφορά ειδικές ομάδες χρηστών, — άστεγοι, φυλακισμένοι, εμπλεκόμενοι με τις νόμιμες εξαρτήσεις αλκοόλ και τζόγο αλλά και τα άτομα με διπλή διάγνωση – οι οποίοι πλήττονται περισσότερο λόγω της οικονομικο-κοινωνικής κρίσης στη χώρα μας. «Η κατάσταση των εξαρτημένων στον δρόμο επιδεινώνεται, νέες ουσίες έρχονται στο προσκήνιο, τα οικογενειακά και προσωπικά αδιέξοδα που μπορεί να οδηγήσουν σε διάφορες μορφές εθισμού ή να καθυστερήσουν την έγκαιρη αναζήτηση θεραπείας αυξάνονται, για όσους ολοκληρώνουν την πορεία απεξάρτησης η επανένταξη στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας γίνεται με όλο και πιο δύσκολους όρους» συνεχίζει ο κ. Γκιτάκος.
Το προφίλ των χρηστών
Οι χρήστες βιώνουν εκτεταμένο κοινωνικό αποκλεισμό και έχουν έλλειψη βασικών πόρων, εφοδίων και αγαθών σε πολλά επίπεδα. Εκείνοι οι χρήστες που προσέγγισαν το ΚΕΘΕΑ το 2014 ήταν στη συντριπτική τους πλειονότητα άνδρες (86,3%), ελληνικής υπηκοότητας (90,4%), με μέση ηλικία τα 30 έτη. Η διαδρομή τους στη χρήση άρχισε κατά μέσο όρο στα 16. Ένας στους 2 δεν έχει απολυτήριο λυκείου, 6 στους 10 είναι άνεργοι και 2 στους 10 έχουν περιστασιακή ή επισφαλή εργασία. Σε ποσοστό 17,6% είναι άστεγοι ή διαμένουν σε προσωρινή στέγη.
Τέσσερις στους 10 αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, κυρίως ηπατίτιδα και ορθοπεδικά προβλήματα, ενώ 6 στους 10 έχουν νοσηλευτεί κάποια στιγμή στο παρελθόν. Σημαντική είναι και η αναλογία των μελών που ανέφεραν προβλήματα με την δικαιοσύνη με τα ¾ των μελών να αναφέρουν ότι έχουν συλληφθεί κατά μέσο όρο 5 φορές, ενώ το 1/4 όσων είχαν συλληφθεί φυλακίστηκαν.
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ, αύξηση παρουσιάζει η χρήση κάνναβης ως κύριας ουσίας κατάχρησης. Αν και η επικρατέστερη εξακολουθεί να είναι η ηρωίνη σε ποσοστό 54,5% τα ποσοστά όμως αναφοράς της μειώνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Αντίθετα, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, καταγράφεται αύξηση επικράτηση της κάνναβης ως κύριας ουσίας κατάχρησης, από 20,5% το 2011 σε 32,1% το 2014, θέτοντας νέες προκλήσεις σε επίπεδο πρόληψης και θεραπείας.
Μέσα στη χρονιά η ζήτηση για υπηρεσίες παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα με το ΚΕΘΕΑ να προσφέρει συνολικά 8.000 θέσεις θεραπείας σε χρήστες ουσιών οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια όπως σε μονάδες άμεσης πρόσβασης, σε σωφρονιστικά καταστήματα, σε συμβουλευτικούς σταθμούς στην κοινωνία, σε μονάδες ψυχικής απεξάρτησης, στη φάση της κοινωνικής και εργασιακής επανένταξης.
Υποστήριξε επίσης 6.500 μέλη οικογενειών, γονείς, συντρόφους, αδέλφια και παιδιά χρηστών. Σημαντική είναι η ανταπόκριση όσων έχουν ανάγκη από βοήθεια στα ειδικά προγράμματα και τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται στον δρόμο, στις φυλακές και για άτομα με άλλες μορφές εξάρτησης, συμπεριλαμβανομένων και όσων παρουσιάζουν διπλή διάγνωση, δηλαδή εξάρτηση μαζί με κάποιας μορφής ψυχιατρική διαταραχή.
Σε οριακή κατάσταση πολλές μονάδες
Η συνεχιζόμενη μείωση του προσωπικού του ΚΕΘΕΑ ανέρχεται από το 2009 μέχρι σήμερα σε 95 άτομα. Στο τέλος του 2014 το ΚΕΘΕΑ διέθετε 467 εργαζόμενους, κατανεμημένους σε περισσότερες από 100 μονάδες πανελλαδικά, καθώς το δίκτυο υπηρεσιών του οργανισμού είναι αποκεντρωμένο και χαρακτηρίζεται από μεγάλη γεωγραφική διασπορά: 23 πόλεις και 18 σωφρονιστικά καταστήματα.
Η μείωση του προσωπικού σε συνδυασμό με την απουσία έγκρισης προσλήψεων εδώ και μία δεκαετία σχεδόν έχει οδηγήσει σε οριακή κατάσταση πολλές μονάδες, ιδίως στην περιφέρεια αλλά και σε χώρους παρέμβασης με ιδιαίτερες δυσκολίες, όπως οι φυλακές. Επιπλέον, το ΚΕΘΕΑ δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα συνεχή αιτήματα για νέες υπηρεσίες από 15 περιοχές της χώρας αλλά ούτε και να υλοποιήσει πολλές από τις προγραμματισμένες δράσεις του οι οποίες έχουν ενταχθεί και στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2014-16, μιας και δεν έχει εφαρμοστεί. Την ίδια στιγμή η κρατική επιχορήγηση μειώνεται χρόνο με το χρόνο, ενώ μέχρι στιγμής για το 2015 πιστώνονται στον Οργανισμό μόνο τα κονδύλια που αντιστοιχούν στις δαπάνες μισθοδοσίας των εργαζομένων και όχι στις άλλες ανάγκες του.
«Η κρατική επιχορήγηση προς το ΚΕΘΕΑ μειώθηκε περαιτέρω το 2014, ανερχόμενη σε 17.000.000€. Το ΚΕΘΕΑ συνεχίζει την πολιτική συμπίεσης δαπανών, όπου αυτό είναι ακόμα εφικτό, και αύξησης της αυτοχρηματοδότησης μέσα από τις παραγωγικές μας μονάδες, προγράμματα ΕΕ και δωρεές. Μπορέσαμε έτσι να καλύψουμε, σε γενικές γραμμές, τις ετήσιες ανάγκες μας και να μη δημιουργήσουμε ληξιπρόθεσμες οφειλές, στόχο τον οποίο υπηρετούμε με προσήλωση από το ξεκίνημα της λειτουργίας μας εδώ και 32 χρόνια. Βασική μας επιδίωξη από την αρχή της κρίσης ήταν να μην μειώσουμε το εύρος και την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουμε γεγονός που με τεράστιες δυσκολίες στο ανθρώπινο επίπεδο, το έχουμε καταφέρει» ανέφερε κατά την διάρκεια της παρουσίασης του απολογισμού ο πρόεδρος του του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ, κ. Γεράσιμος Νοταράς.
Άμεσος είναι πια ο κίνδυνος για τα 7 πολυδύναμα ψυχοδιαγνωστικά κέντρα του ΚΕΘΕΑ, που μέσα στο έτος υποστήριξαν 1.463 άτομα, αν δεν βρεθεί λύση στο πρόβλημα της στελέχωσής τους. Τα Κέντρα ξεκίνησαν στα μέσα του 2013 με πόρους του ΕΣΠΑ και στόχο τη θεραπευτική υποστήριξη των ατόμων με διπλή διάγνωση και των οικογενειών τους. Παρά τα επανειλημμένα διαβήματα του ΚΕΘΕΑ προς το Υπουργείο Υγείας, δεν έχει βρεθεί λύση για τη συνέχιση λειτουργίας τους μετά τα μέσα Ιουλίου, οπότε και λήγει το πρόγραμμα ΕΣΠΑ από το οποίο χρηματοδοτούνται.
Τα Κέντρα φιλοξενούνται σε προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις του ΚΕΘΕΑ και μόνη προϋπόθεση για τη συνέχισή τους είναι η διασφάλιση της στελέχωσής τους, με 42 μέλη θεραπευτικού προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων. Η παύση λειτουργίας των Κέντρων θα σημάνει την παλινδρόμηση μιας εξαιρετικά ευάλωτης ομάδας σε συνθήκες εξάρτησης, έξαρσης της ψυχικής ασθένειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
«Κάνω δημόσια έκκληση στους συναρμόδιους υπουργούς Δικαιοσύνης, Δημόσιας Διοίκησης και Υγείας να πάρουν την πρωτοβουλία και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την εξασφάλιση των ανθρώπινων και υλικών προϋποθέσεων για το ξεκίνημα, χθες ει δυνατόν, ενός τέτοιου εγχειρήματος. Είμαι βέβαιος ότι θα βρείτε πολλούς συμπαραστάτες» ανέφερε καταληκτικά ο κ. Νοταράς.
