foodchain

Μιλώντας πριν από λίγες ημέρες με έναν καθηγητή που ασχολείται με θέματα διατροφής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο μου επιβεβαίωσε μερικά από τα όσα αναφέρθηκαν τις δύο προηγούμενες φορές για την αμοιβαία ωφέλιμη συνύπαρξή μας με αναρίθμητα μικρόβια. Ελεγε μάλιστα ότι συζητώντας και εκείνος με τη σειρά του με τον οδοντίατρό του κατάλαβε πως και ο άνθρωπος που ασχολείται με τον πρώτο… θάλαμο υποδοχής των τροφών, δηλαδή το στόμα, δεν επιδιώκει να απαλλάξει την κοιλότητα αυτή από κάθε μικροοργανισμό αλλά απλώς να κρατιέται μια δυναμική ισορροπία. Και το βούρτσισμα των δοντιών και η χρήση του οδοντικού νήματος σκοπό έχουν μεταξύ άλλων και το να καταστρέφονται κάθε τόσο τα μικρο-υμένια, όπως λέγονται οι σχηματισμοί με τη μορφή μιας υπέρλεπτης μεμβράνης όπου επάνω της εγκαθίστανται μικροοργανισμοί. Διότι με τις όξινες εκκρίσεις τους απειλούν να καταστρέψουν το δόντι ή να δημιουργήσουν στις ρίζες ανεπιθύμητες παροδοντικές μολύνσεις.

Διάφορα ευρήματα σχετικά με τους μικροοργανισμούς του σώματος αμφισβητούν απόψεις θεμελιωμένες εδώ και πολλές δεκαετίες αλλά φαίνεται να δίνουν και την εξήγηση σε ευρήματα που ως πριν από λίγο καιρό προξενούσαν αμηχανία. Για παράδειγμα, αναλύοντας προσεκτικά το μητρικό γάλα έβρισκαν και κάποιες ουσίες που ανήκαν στους ολιγοσακχαρίτες με το χαρακτηριστικό ότι τα βρέφη, αν και τις έπαιρναν με τον θηλασμό, δεν διέθεταν τα απαραίτητα ένζυμα για την επεξεργασία τους. Θα έπρεπε λοιπόν με βάση τα γνωστά για τις εξελικτικές διαδικασίες να έχουν εκλείψει από το μητρικό γάλα διότι δεν είναι εφικτός ο μεταβολισμός τους. Τώρα όμως έχει επικρατήσει η άποψη ότι μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα στα μικρόβια που αρχίζουν με τη γέννηση να εγκαθίστανται στον εντερικό σωλήνα του βρέφους, καθώς αυτό από τις συνθήκες αποστείρωσης στην κοιλιά της μητέρας του όταν έρχεται στον κόσμο έχει αμέσως την ανάγκη μικροοργανισμών όπως είναι το Bifidobacterium infantis (βλ. Zivkovic, German et al. Proceedings of National Academy of Sciences 107 No. suppl. 1, 2011 σελ. 4653-58). Αν το συνδέσουμε μάλιστα με όσα είναι σήμερα στη μόδα, τουλάχιστον για τους ενηλίκους, θα λέγαμε ότι υπάρχει η πρόνοια να δίδονται με τον θηλασμό και προβιοτικά αφού το βρέφος παίρνει από τη θηλή διάφορα μικρόβια και πρεβιοτικά όπως είναι αυτοί οι ολιγοσακχαρίτες, δηλαδή προσφέρεται και η τροφή των αντίστοιχων μικροοργανισμών.

Και είναι κάτι που δεν φροντίζουμε να διατηρηθεί. Διότι όταν ο άνθρωπος αποκτήσει διατροφικές συνήθειες όπου επικρατούν οι τροφές οι πλούσιες σε λίπη και άμυλα αλλά φτωχές σε μικροοργανισμούς και φυτικές ίνες όπως οι γνωστές ως junk food, τότε ναι μεν παίρνει πολλές θερμίδες, δηλαδή ενέργεια, αλλά όλα γίνονται στον πρώτο θάλαμο της πέψης. Μη διαθέτοντας όμως ίνες, που περνούν από το στομάχι χωρίς να πειραχτούν, οι τροφές αυτές συντελούν στο να υποφέρουν από ασιτία οι χρήσιμοι μικροοργανισμοί του εντερικού σωλήνα αφού οι ίνες είναι βασική τροφή για εκείνους. Και είναι χρήσιμοι διότι θωρακίζουν τα τοιχώματά του και όταν κάποιοι, πραγματικά βλαβεροί, μικροοργανισμοί φθάσουν εκεί, τους εμποδίζουν να «αποδράσουν» και να μπουν στο αίμα. Ετσι καταλαβαίνουμε ότι το φυσικό γιαούρτι, το ξινολάχανο, οι ελιές και το τουρσί, που όμως έχουν υποστεί πραγματική ζύμωση και δεν έχουν απλώς κολυμπήσει σε λίγο παστεριωμένο ξίδι και αλάτι, τα λαχανικά και τα φρούτα είναι πολύ χρήσιμες τροφές για τους… συγκατοίκους μας.

Επίσης, αν όλα τα παραπάνω στέκουν, καταλαβαίνουμε γιατί οι πολλές και ίσως όχι πάντα απαραίτητες αντιβιώσεις, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία, δημιουργούν προβλήματα. Και βάζοντας μαζί και την όχι καλή φυσική διατροφή των παιδιών, αφού αποφεύγουν συχνά τα φρούτα, τους φυσικούς ξηρούς καρπούς και τα λαχανικά, μερικοί ερευνητές αποδίδουν σε αυτό τις διάφορες αλλεργίες και το άσθμα που φαίνεται ότι στατιστικά τουλάχιστον ταλαιπωρούν περισσότερο όσους έχουν περάσει στον λεγόμενο «δυτικό τρόπο ζωής».

Και θα κλείσουμε, αφού διάγουμε ημέρες εντατικής κρεατοφαγίας, με κάτι σχετικό. Υπήρχε από παλιά η εντύπωση ότι δίδοντας δόσεις αντιβιοτικών, μικρές μεν αλλά συνεχείς και αχρείαστες (αφού δεν ήταν απαραίτητα άρρωστα) στα ζώα που προορίζονται για κρεατοπαραγωγή, αυτά έπαιρναν περισσότερο βάρος, άρα γίνονταν και πιο αποδοτικά. Τώρα αυτό επιβεβαιώνεται και αποδίδεται στο ότι σκοτώνοντας τους μικροοργανισμούς αυξάνεται ο μεταβολισμός που δίνει τελικά κρέας και λίπος. Αλλά αν πρόκειται για κάτι καλό είναι εύκολο να το απαντήσει ο καθένας.