Mare Mineralis, νερό και πέτρα καταμεσής στον ωκεανό της ζωής μας. Η πέτρα αναδύεται για να μας μυήσει στο νερό, στην ιδεολογία και στην ψυχοσύνθεση του νερού. Ο οριοθετημένος, αλλά μετουσιωμένος, βράχος της Υδρας ή της Πάτμου είναι το πρόσχημα για να μιλήσει για το αντίθετο, την απέραντη θάλασσα. Η ουσία αυτής της ζωγραφικής της Ειρήνης Ηλιοπούλου είναι σφιχτοδεμένη με την τεχνική, τους εικαστικούς δρόμους. Η ζωγράφος πλημμυρίζει τη ζωγραφική επιφάνεια για να μιλήσει για το νερό: «Λένε ότι στα όνειρα και γενικώς στο υποσυνείδητο το νερό είναι το βασικό στοιχείο της ανάμειξης, επειδή εισχωρεί μέσα στην ύλη, ζυμώνεται και γίνεται ένα με αυτήν».
Τα έργα αυτής της έκθεσης είναι μια απόδραση από τις προηγούμενες δουλειές της ζωγράφου, που τις όριζαν τα αυστηρά λάδια. Ποθούσε να ξεφύγει από το παχύρρευστο υλικό που την «μπούκωνε» και να κάνει κάτι άλλο. Στην προηγούμενη έκθεσή της, το 2009, η οποία ήταν αυτοβιογραφική, είχε οικειοθελώς εγκλειστεί στο εργαστήριό της επί τρία χρόνια και δεν είχε δει άνθρωπος τα έργα της προτού πάρουν τον δρόμο για την αίθουσα. Τώρα ανοίχτηκε στην απεραντοσύνη της θάλασσας, ωστόσο δεν απαλλάχτηκε από την επιμονή και τον κόπο των χρωμάτων του λαδιού –αφού τα πολύ μεγάλα έργα της τωρινής έκθεσης έχουν κι αυτά ενσωματωμένη απασχόληση δύο και τριών μηνών –αλλά τα πιο «ελαφριά» υλικά (η ακουαρέλα, η τέμπερα, το ξηρό παστέλ) ξεκούρασαν τον νου της γιατί την ταξίδεψαν αλλού, σε διαφορετικούς κόσμους, ρευστούς και συνεχώς μεταλλασσόμενους. Οπως ακριβώς και τα έργα αυτής της τεχνοτροπίας. Κατακλύζονται από χρώματα, νερό, φόρμες και μετά στεγνώνουν όλο το βράδυ για να είναι έτοιμα το πρωί για επεμβάσεις στα σχήματα και νέους κατακλυσμούς. Και το ταξίδι καλά κρατεί…
Σε αυτό το ταξίδι, η ζωγράφος θυσιάζει το καλό στην προσμονή του καλύτερου: «Επειδή δουλεύω πολύ με το τυχαίο, το μεταχειρίζομαι πολύ και στα λάδια και στο νερό, έχω μάθει να μην κρατώ κάτι από την αρχή μέχρι το τέλος. Πιστεύω ότι πρέπει να θυσιάζεις κάτι και να περιμένεις το καινούργιο που θα έρθει. Γιατί αν το κρατήσεις από την αρχή δεσμεύεσαι. Πέφτεις σε παγίδα και χάνεις την περιπέτεια της εξέλιξης, την “περιπέτεια” γενικά. Σε δεσμεύει το καλύτερο». Με άλλα λόγια, για τη ζωγράφο η περιπέτεια της αναζήτησης του καλύτερου είναι συναρπαστικότερη από το ίδιο το καλύτερο. Η περιπέτεια είναι όλη η ιστορία:

«Ολη η διαδικασία της ζωγραφικής είναι μια περιπέτεια, από την αρχή που ξεκινά, όπου δεν ξέρεις πώς ξεκινά και γιατί ξεκινά. Υπάρχει κάτι κατά νου, λες θα κάνω ένα τοπίο το οποίο θα είναι κάπως έτσι, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το έχεις στο μυαλό σου ακριβώς. Ή κι αν το έχεις, ξεκινώντας, είναι πολύ πιθανόν να βγει κάτι άλλο, ίσως πολύ καλύτερο. Αυτό είναι το πιο μαγικό κομμάτι της περιπέτειας. Αρκεί να ξέρεις να το εκμεταλλευτείς και να αφεθείς σε αυτό. Πρέπει να το ακούς το τελάρο. Εδώ μέσα στο εργαστήριο, το αφεντικό είναι το τελάρο, δεν είσαι εσύ. Ή μάλλον εσύ και το τελάρο γίνεστε ένα πράγμα στο τέλος. Πρέπει να το ακούς, δεν πρέπει να του επιβληθείς. Να το αφήσεις να σου μιλήσει αυτό. Κι αυτό γίνεται μέσα από το τυχαίο. Σιγά-σιγά τα σχήματα και τα χρώματα αρχίζουν να παίρνουν μορφή και από εκείνη τη στιγμή αρχίζει η πραγματική δουλειά της εμμονής».
Ετσι έφτασαν στην αίθουσα πέντε πολύ μεγάλες ακουαρέλες και δεκαπέντε μικρές, οι οποίες αφηγούνται την ιστορία τους με την πλαστικότητα και την ατμόσφαιρά τους, με τα ίχνη και τους κόκκους του «ξηρού πινέλου» και του ξηρού παστέλ μέσα σε ένα υγρό τοπίο. Φορτωμένες με τα μύρια όσα συναισθήματα που ένιωθε η ζωγράφος όταν τις δημιουργούσε και με μια φωτεινή χειρονομία τα μεταδίδουν και στον θεατή. Αμφότεροι, και η Ειρήνη Ηλιοπούλου και ο κοινωνός της τέχνης της, επιστρέφουν στα καθημερινά πλουσιότεροι, σοφότεροι και πιο ελεύθεροι. Γιατί με τη ζωγραφική ζούμε όλοι καλύτερα.
Η ηδονή των τυχαίων σχημάτων της θάλασσας

Η Ειρήνη Ηλιοπούλου παραθέτει τις σκέψεις της για την έκθεση «Mare Mineralis» και για τη ζωγραφική:

«Στα όνειρα, λένε, το νερό είναι το βασικό στοιχείο της ανάμειξης επειδή εισχωρεί μέσα στην ύλη, ζυμώνεται και γίνεται ένα με αυτήν. Στο “Μare Μineralis” δοκίμασα μια προσέγγιση του διαρκώς μεταβαλλόμενου θαλασσινού τοπίου, τον συνδυασμό νερού και γης, τη δοσοληψία και τη συναλλαγή. Εκανα το πέτρωμα, τον βράχο, για να μιλήσω για το νερό! Για το αρσενικό, τον βράχο, σε μάχη ή σε πάντρεμα με το θηλυκό, τη θάλασσα και τη σκοτεινή γυναικεία της υπόσταση. Για τη δυαδικότητα και αλληλοσυμπλήρωση, σαν το yin και το yang στην ανατολίτικη φιλοσοφία. Για τη φωτεινότητα του σκληρού αρσενικού στοιχείου σε αρμονία με τη σκοτεινή θηλυκή εξουσία, τη μητρότητα, τη γονιμότητα και τον πόθο. Για την αντίθεση, το σκληρό και το μαλακό, το κενό και το πλήρες, το θετικό και το αρνητικό, την ηδονή και την αυστηρότητα. Για την πλαστική περιπέτεια αυτού του ζευγαρώματος που άλλοτε ηρεμεί και άλλοτε ερεθίζει. Για τους βράχους, τους ακίνητους φρουρούς του Ποσειδώνα (Andrea Schroht) και τη θάλασσα να αλλάζει φύση, να γίνεται πότε θηλυκιά, όταν είναι ήρεμη, πότε αρσενικιά, όταν θυμώνει. Να δείξω με τη ρευστότητα του υλικού της ακουαρέλας που είναι το ιδανικό για την περίσταση το πώς το νερό μαλακώνει και λειαίνει τον βράχο καλύτερα από το σκληρότερο εργαλείο. Πώς η ηδονή, αφημένη στα τυχαία σχήματα της θάλασσας, αφυπνίζεται και πειθαρχεί από το αυστηρά οργανωμένο ζωγραφικά χάος του βράχου. Ερωτική πράξη! Μοιάζει άλλωστε η ζωγραφική με την ερωτική πράξη όσον αφορά τη μέγιστη ένταση στην οποία βρίσκεσαι και νιώθεις για τον άλλον ή για το άλλο, δηλαδή για το έργο που έχεις απέναντί σου! Η ένταση της επιθυμίας στη ζωγραφική ξεπηδάει απρόσκλητα από τις χαραμάδες των αντιθέσεων, τα σβησίματα, τις ανατροπές, τις διορθώσεις και τις επαναλήψεις. Η επιθυμία χαλαρώνει όταν παύεις να αφήνεσαι στο έλεος των οπτικών διαδρομών που καθορίζουν την εξέλιξη του έργου σου. Εκεί τελειώνει και η περιπέτεια! Γιατί αυτό είναι η ζωγραφική, μια περιπέτεια σε εξέλιξη».

πότε & πού:

Mare Mineralis. Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4. Εγκαίνια 12 Μαρτίου, στις 20.00. Διάρκεια ως τις 18 Απριλίου.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ