Θα μπορούσαν να είχαν σωθεί οι περισσότεροι από 300 μετανάστες και πρόσφυγες που πνίγηκαν τη Δευτέρα νότια της Ιταλίας, λέει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και άλλες οργανώσεις, καλώντας την ΕΕ να επαναφέρει επειγόντως τις επιχειρήσεις διάσωσης στη Μεσόγειο.
«Μετά τα γεγονότα αυτής της εβδομάδας, δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι η ευρωπαϊκή επιχείρηση Τρίτων είναι θλιβερά ανεπαρκής ως υποκατάστατο της ιταλικής επιχείρησης Μάρε Νόστρουμ», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Αντόνιο Γκουτέρες. «Πρέπει να εστιάσουμε στη διάσωση ζωών. Στην κεντρική Μεσόγειο χρειαζόμαστε μια ισχυρή επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, όχι μόνο επιτήρηση των συνόρων».
Η Ιταλία εγκαινίασε την επιχείρηση Μάρε Νόστρουμ τον Οκτώβριο του 2013, ύστερα από το ναυάγιο στη Λαμπεντούζα στο οποίο είχαν πνιγεί 366 άτομα. Η επιχείρηση αυτή, που κόστιζε ένα εκατομμύριο ευρώ τον μήνα, ήταν ιταλική και έδινε έμφαση στον εντοπισμό όσων προσπαθούσαν να διασχίσουν την Μεσόγειο και στη διάσωσή τους. Αλλά διακόπηκε τον περασμένο Νοέμβριο, λόγω κόστους, και την διαδέχθηκε η Κοινή Επιχείρηση Τρίτων που είναι ευθύνη της Frontex και εστιάζει κατά κύριο λόγο στην επιτήρηση των συνόρων.
Το 2014 σημειώθηκε δραματική αύξηση στον αριθμό των προσφύγων που διασχίζουν την Μεσόγειο προς Ευρώπη. Σύμφωνα με την Υ.Α. συνολικά τουλάχιστον 218.000 άνθρωποι διέσχισαν τη θάλασσα και 3.500 έχασαν τη ζωή τους. Η Υ.Α. έχει επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία της για το τέλος της επιχείρησης Μάρε Νόστρουμ χωρίς την αντικατάστασή της από μια παρόμοια ευρωπαϊκή επιχείρηση έρευνας και διάσωσης.
Οι τουλάχιστον 300 νεκροί και αγνοούμενοι αυτής της εβδομάδας βρίσκονταν σε τέσσερα πλοιάρια που αναχώρησαν από τη Λιβύη, μεταφέροντας περίπου 100 άτομα το καθένα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι θάνατοι φαίνεται ότι σημειώθηκαν πάνω σε πλοία της Επιχείρησης Τρίτων.
Ο κ. Γκουτέρες εξέφρασε την ανησυχία του για το ότι η ανταπόκριση της Ευρώπης σε αυτή την κλιμακούμενη τραγωδία δεν είναι να εντείνει τις προσπάθειες διάσωσης αλλά σταδιακά να τις σταματήσει.
Με αφορμή την τραγωδία της Δευτέρας, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF) καλούν την (ΕΕ) να επανεκτιμήσει άμεσα τις πολιτικές της για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, καθώς και εκείνες που αφορούν στον έλεγχο των συνόρων, προκειμένου να σταματήσουν να θέτουν σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές.
«Μετά την κλιμάκωση της αστάθειας στη Λιβύη, τη Συρία και το Ιράκ, διαπιστώνουμε ότι οι αφίξεις των μεταναστών, των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων συνεχίζουν να αυξάνονται, καθώς περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να ξεφύγουν από εμπόλεμες συρράξεις», δήλωσε ο Μάνου Μονκάντα, συντονιστής προγραμμάτων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τη μετανάστευση. Πρόσθεσε ότι οι υπερβολικά περιοριστικές πολιτικές στον έλεγχο των συνόρων από τα κράτη μέλη της ΕΕ (σ.σ. βλ. φράχτες στον Έβρο και αλλού) έχουν καταστήσει ως μοναδική επιλογή την επικίνδυνη θαλάσσια διαδρομή για τους απελπισμένους μετανάστες.
Και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΙΟΜ) πιστεύει ότι θα μπορούσαν να είχαν σωθεί πολλοί από εκείνους που έχασαν την ζωή τους τη Δευτέρα. «Θα είχαν σωθεί αν υπήρχε ένας καλύτερος σωστικός στόλος», δήλωσε εκπρόσωπος του οργανισμού.
Τα πλοία που συμμετέχουν στην Τρίτων είναι λιγότερα από εκείνα της Μάρε Νόστρουμ και επιχειρούν πιο κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές.
Η τάση όμως ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι να περιορίζεται η πλευρά «διάσωση» και να ενισχύεται η πλευρά «φύλαξη συνόρων«» των επιχειρήσεων αυτών. Το σκεπτικό είναι ότι όσο καλύτερη η διάσωση, τόσο περισσότεροι θα προσπαθούν να φθάσουν στην ΕΕ δια θαλάσσης.
Ο Νιλς Μούιζνιεκς, επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, δήλωσε ότι «η Μεσόγειος είναι ευρωπαϊκή θάλασσα και χρειάζεται ευρωπαϊκή προσέγγιση».
Η Frontex λέει πως κάνει ό,τι μπορεί για να σώσει ζωές αλλά η εντολή της είναι η φύλαξη των συνόρων.
Ο ΙΟΜ προειδοποιεί ότι το 2015 αναμένονται περισσότεροι θάνατοι στη Μεσόγειο από το 2014. Οι 300 και πλέον πνιγμένοι της Δευτέρας προστίθενται τους 115 που έχουν πνιγεί από την αρχή του έτους. Πέρσι την ίδια περίοδο είχαν πνιγεί 27.
