Διαμελισμός διά του φεντεραλισμού. Αυτή είναι η δεύτερη φάση του σχεδίου του Βλαντίμιρ Πούτιν για τον έλεγχο των κρίσιμων εδαφών στην Ανατολική Ουκρανία. Την υπόλοιπη χώρα θα την εκβιάζει με το φυσικό αέριο, όπως πάντα. Ηδη η Ευρώπη είναι μάρτυρας της υλοποίησης αυτής της δεύτερης φάσης, που θα μπορούσε να έχει τίτλο «Μία, δύο, τρεις, πολλές Κριμαίες». Με διαμαρτυρίες, καταλήψεις, ακόμη και αίμα, (φιλο)ρώσοι αυτονομιστές στο Ντονέτσκ, στο Χάρκοβο και στο Λουχάνσκ δρουν σαν «πέμπτη φάλαγγα» στην υπηρεσία του Κρεμλίνου. Ποιος είναι ο στόχος του «τσάρου»;
Μα ο πολιτικός και οικονομικός έλεγχος της Ουκρανίας, την οποία ο Πούτιν δεν αποδέχεται καν σαν «ξένη χώρα». Οχι βέβαια με τα τανκς. Στον 21ο αιώνα, η Ρωσία θα διαιρέσει και θα βασιλεύσει αλλιώς.
Σκοπός του Πούτιν φαίνεται πως είναι ο ελεγχόμενος διαμελισμός της Ουκρανίας. Αλλά στις συνομιλίες με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ οι διπλωμάτες και οι υπουργοί του δεν χρησιμοποιούν τέτοιες λέξεις. Μιλάνε για φεντεραλισμό, τον οποίο υποστηρίζουν με την απειλή στρατιωτικής εισβολής και με τη μόνιμη υποδαύλιση της απόσχισης.
Πολλοί πιστεύουν ότι ο Πούτιν δρομολογεί χειραγωγημένα δημοψηφίσματα στην Ανατολική και στη Νότια Ουκρανία, εκεί που υπάρχει ρωσόφωνος και ορθόδοξος πληθυσμός, για τη δημιουργία τοπικών φιλορωσικών κυβερνήσεων.
Σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα αυτές οι περιφερειακές κυβερνήσεις θα έχουν ευρείες εξουσίες για επενδύσεις, εμπόριο και ασφάλεια. Η Ρωσία θα μπορούσε να κλείσει μαζί τους συμφωνίες σε μια νέα κατάσταση που θα ισοδυναμούσε με προσάρτηση σε όλα εκτός από το όνομα.
Η ατμόσφαιρα στα ανατολικά είναι ηλεκτρισμένη, μετά την έφοδο διαδηλωτών σε «κυβερνεία», όπου έκαναν καταλήψεις και ύψωσαν τη ρωσική σημαία. Το «Δημοκρατικό Λαϊκό Σοβιέτ του Ντονέτσκ», όπως αυτοαποκαλούνται οι εξεγερμένοι εκεί, ανακήρυξε τοπική «αυτόνομη δημοκρατία». Απείλησαν μάλιστα ότι σε περίπτωση «επιθετικής ενέργειας από τις παράνομες αρχές του Κιέβου» θα ζητήσουν «από τη Ρωσική Ομοσπονδία να στείλει δυνάμεις».
Η Μόσχα διαψεύδει επισήμως τα περί εισβολής. Αλλά τρίζει τα δόντια στο ΝΑΤΟ με 150.000 στρατιώτες που έχει αναπτύξει στα σύνορα «για ασκήσεις ετοιμότητας». Και, φυσικά, τονίζει ότι διατηρεί το «δικαίωμα» να επέμβει σε περίπτωση που διαπιστώσει πως απειλούνται ομοεθνείς στην περιοχή.
Με λίγα λόγια, ο Πούτιν επιχειρεί να επιβάλει de facto στη Δύση και το επόμενο τμήμα του σχεδίου του. Εχοντας θωρακίσει την Κριμαία, όπου ναυλοχεί η βάση του ρωσικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα, θέλει να μετατρέψει την Ουκρανία σε ομοσπονδία, με στόχο να διασφαλίσει την αυτονομία και τον έλεγχο του φυσικού πλούτου και της βιομηχανίας της. Πολλοί εκτιμούν ότι προσπαθεί να προκαλέσει συνταγματική κρίση για τη δημιουργία ενός ομόσπονδου κράτους με ένα πολύ αδύναμο κέντρο. Το ανατολικό μέρος θα είναι εξαρτημένο από τη Ρωσία, παρέχοντάς της το απαραίτητο γεωστρατηγικό βάθος ασφαλείας από τη Δύση.
Το δυτικό, πιο ασήμαντο οικονομικώς κομμάτι, θα μπορούσε να συσφίξει τους δεσμούς με την ΕΕ. Συνειδητοποιώντας ότι έχει χάσει το Κίεβο, ο Πούτιν θέλει το κέντρο ισχύος στα ανατολικά, εκεί που χτυπάει η καρδιά της ουκρανικής βιομηχανίας. Το είπε καθαρά ο Σεργκέι Λαβρόφ. «Η Ρωσία δεν έχει πρόθεση – ούτε συμφέρον – να στείλει ένοπλες δυνάμεις στην Ουκρανία, αν και είναι έτοιμη να προστατεύσει τα δικαιώματα των ρωσόφωνων στην πρώην σοβιετική δημοκρατία. Η πρότασή μας είναι σαφής: ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας. Δεν είναι λέξη ταμπού. Είμαι πεπεισμένος πως πρέπει να επιμείνουμε σ’ αυτό, όχι τόσο επειδή το επιθυμούμε, αλλά επειδή είναι μια απαίτηση των περιφερειών του Νότου και της Ανατολής» εξήγησε ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών.

Η Ανατολική Ουκρανία παράγει πάνω από το μισό της βιομηχανίας, και το 40% του ΑΕΠ της χώρας, το οποίο ισοδυναμεί με περίπου το 4% του συνόλου της ρωσικής οικονομίας. Και παρά την κρίση, η Ουκρανία εξακολουθεί να είναι μεταξύ των 10 κορυφαίων εξαγωγέων όπλων και παραγωγών χάλυβα παγκοσμίως.

Με όπλο την Gazprom
Απόλυτο όπλο του Πούτιν είναι το φυσικό αέριο. Μπορεί να το χρησιμοποιήσει από τον χειμώνα του 2014-15 για να παγώσει τους ανθρώπους σε μια χρεοκοπημένη χώρα. Αρχισε ήδη να εκβιάζει με αύξηση της τιμής, ανάκληση δανείων και περιορισμούς στις εξαγωγές. Η Ουκρανία χρωστάει στην Gazprom 2,2 δισ. δολάρια για το γκάζι. Η εθνική οικονομία, στα πρόθυρα της κατάρρευσης, εξαρτάται τώρα από τη γνωστή συνταγή του ΔΝΤ και από την πίστωση της Μόσχας. Η Gazprom μόλις αύξησε την τιμή του φυσικού αερίου κατά 80%, ανεβάζοντας τον λογαριασμό στα 485 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα. Τη στιγμή που πουλάει φυσικό αέριο στους πλούσιους πελάτες στη Βόρεια Ευρώπη προς 370 δολάρια για χίλια κυβικά.

«Φήμες για υποκίνηση των επεισοδίων στο Ντονέτσκ»
«Είναι το Ντονέτσκ η επόμενη Κριμαία;» ρώτησε το «Βήμα» τον Ντέιβιντ Μαρπλς, καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα στον Καναδά και ειδικό σε θέματα Ουκρανίας. «Ο Πούτιν είναι στρατηγικός παίκτης και κρατάει ανοιχτές πολλές επιλογές: ομοσπονδιοποίηση της Ουκρανίας και μια αυτόνομη περιοχή στα ανατολικά και τα νότια, φινλανδοποίηση της Ουκρανίας, ώστε να μην είναι σε θέση να αναπτύξει στενούς δεσμούς με την ΕΕ ή και άμεση προσάρτηση ορισμένων περιοχών» μας λέει.

«Το Ντονέτσκ πάντως δεν είναι Κριμαία. Περισσότεροι από το 60% των κατοίκων θα προτιμούσαν να παραμείνουν στην Ουκρανία. Είμαι λιγότερο σίγουρος για το Λουχάνσκ, αλλά μεταξύ 2005 και 2013 ούτε εκεί έδειξε ο κόσμος κλίση προς τον φεντεραλισμό ή αποσχιστικές τάσεις» τονίζει.

«Οι αριθμοί δείχνουν ότι εκείνοι που υποστηρίζουν την ένωση με τη Ρωσία συνεχίζουν να αποτελούν μειοψηφία στον γενικό πληθυσμό στην Ανατολική Ουκρανία –ανέρχονται σε 33%, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση. Η πιο μορφωμένη μεσαία τάξη τάσσεται υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Αλλά είναι επίσης γεγονός ότι μια στερημένη νεολαία από τις φτωχές περιοχές των ορυχείων υποστηρίζει την απόσχιση με τη βία. Λέγεται ότι αυτοί κάνουν τα επεισόδια με την υποκίνηση “τουριστών” από την άλλη πλευρά των συνόρων. Κυκλοφορεί επίσης ότι Ρώσοι πληρώνουν περίπου 400 γρίβνες την ημέρα (30 ευρώ) τους “τραμπούκους” στο Ντονέτσκ» καταλήγει ο Μαρπλς.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ