Τώρα που, με ολοκληρωμένο τον πρώτο γύρο εκείνων που η κυβέρνηση Καραμανλή θεωρεί «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», δρομολογούνται τα ολιγοήμερα μπάνια όχι του λαού αλλά των αρχόντων του (εν μέσω πολιτικής ταραχής, αλλά αυτή είναι άλλη ιστορία…), τώρα θα άξιζε οι ταγοί του έθνους να σκεφθούν λίγο παραπέρα.
Καθώς κάθε Ελληνας ζει τον πειρασμό να απευθύνει συμβουλές και προτάσεις στην κορυφή της εξουσίας – και ποια πιο ολύμπια κορυφή από τον σημερινό ένοικο του Μεγάρου Μαξίμου, ο οποίος καθιέρωσε οι επισκεπτόμενοι το ως άνω Μέγαρο να μπαίνουν από την πόρτα ασφαλείας/υπηρεσίας, φυλάσσοντας την κεντρική θύρα μόνο για υπουργούς και αξιοφωτογράφιστους συντελεστές της δημοσιότητας! -, θα προτείναμε στον Κώστα Καραμανλή να διαλογισθεί γύρω από την έννοια «εξωστρέφεια». Την ίδια πρόταση θα κάναμε άλλωστε και στον Γιώργο Παπανδρέου: όχι σε μια λογική ισορροπιών αλλά για έναν λόγο που θα φανεί στη συνέχεια της αφήγησης.
Γιατί η πρότασή μας ξεκινά από μια αφήγηση. Πριν από μερικές εβδομάδες διοργανώθηκε μια εσπερίδα/συζήτηση – πρωτοβουλία των ελλήνων αποφοίτων ξένων πανεπιστημίων – με αντικείμενο ακριβώς την εξωστρέφεια. Στον αρχικό προγραμματισμό εισαγωγικές παρατηρήσεις θα έκανε ο Γιώργος Παπανδρέου, ενώ το κλείσιμο θα έκανε ο Κώστας Καραμανλής. Αμφότεροι απόφοιτοι. Ο πρώτος παρέστη και, αντί για τα προγραμματισμένα 20 λεπτά, κράτησε το πόντιουμ μία ώρα. Ο δεύτερος τελικώς ακύρωσε, αντιπροσωπεύθηκε όμως από τον Γιώργο Αλογοσκούφη, σαφώς ουσιαστικό στη συμμετοχή του.
Δεν ήταν μια προσέγγιση θεωρητική. Το αντίθετο: είχαν κληθεί να δώσουν την εμπειρία των χωρών τους οι πρέσβεις της Ιρλανδίας (την οποία τόσο άσοφα καταφρόνησε ο Κώστας Σημίτης, χωρίς να βρει ποτέ τον δρόμο ενός mea culpa), της Φινλανδίας και του Ισραήλ και μίλησαν διαφωτιστικά, διόλου διπλωματικά. Ετσι η ιρλανδή πρέσβης έσπευσε να διαλύσει τον μύθο περί ιρλανδικού «θαύματος» τονίζοντας ότι το συνειδητό άνοιγμα της χώρας στον διεθνή ανταγωνισμό και η επένδυση στην εκπαίδευση και στην τεχνολογία και ριψοκίνδυνες επιλογές υπήρξαν και χρειάστηκαν μια ευρύτατη κοινωνική συναίνεση. Ο φινλανδός ομόλογός της περιέγραψε πώς το στοίχημα της ένταξης στην EE συνοδεύτηκε από μια εντελώς ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στην επιχειρηματικότητα – δεν προέκυψε από το πουθενά της Nokia η έκπληξη! Ο Ισραηλινός, τέλος, έδειξε μια σειρά πράγματα, το κυριότερο από τα οποία ίσως να ήταν ότι η εκεί «συνταγή» είχε κράτος, πολύ κράτος, αλλά και αποφασιστικότητα να σπρώχνονται οι επιχειρήσεις, μετά την αρχική στήριξη στην αγορά, στο διεθνές περιβάλλον.
Με ένα τέτοιο φόντο εμπειριών οι περιπτώσεις ελληνικών επιχειρήσεων που αναλύθηκαν, επιχειρήσεων που περπάτησαν τον δικό τους δρόμο στην εξωστρέφεια, ήρθαν λιγότερο σαν έκπληξη. Δεν ήταν θαύμα αλλά επένδυση σε επιμονή και καινοτόμο σκέψη εκείνο που έφερε τη Folli Follie να πουλάει σε Ιαπωνία και Κίνα τη δική της άποψη για το κόσμημα· ή εκείνο που έκανε τη Lavipharm να στρέφεται από το φάρμακο φασόν στην έρευνα για νέους τρόπους χορήγησης φαρμάκων με έρευνα στις ΗΠΑ.
Κάτι τέτοια θα άξιζε να απασχολήσουν τον Κώστα Καραμανλή για να έχουν νόημα οι μεταρρυθμιστικές προθέσεις: δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο! Και ο Γιώργος Παπανδρέου πού μπαίνει στη μέση; Αυτός, ο κατ’ εξοχήν θα έλεγε κανείς εξωστρεφής, προσήλθε. Και μίλησε – πολύ. Για την εσωτερική πολιτική κατάσταση. Στη μεγάλη παράδοση της ρητορικής εσωτερικής κατανάλωσης! Δεν βγαίνει πέρα με τέτοιον τρόπο η εξωστρέφεια.
