Πανηγύρι στον Χριστό στο Κάστρο
«… Αντίκρυ ο γυμνός και άγριον μεγαλείον αποπνέων βράχος του Κάστρου, με τα δυο προ αυτού πετρώδη νησίδια και πέραν πέλαγος αχανές, φωσφορίζον εις τας πρώτας ακτίνας του υποφώσκοντος ηλίου…». Το δεύτερο Σάββατο μετά την Κυριακή του Πάσχα ένα όμορφο πανηγύρι ζωντανεύει ξανά μνήμες αλλοτινών καιρών στο Κάστρο της Σκιάθου.
Ακολουθώντας και εγώ τον μίτο της μνήμης ξαναζώ την εμπειρία όπως την έζησα καθώς βρέθηκα από σύμπτωση αγαθή αυτόπτης μάρτυς της γιορτής αυτής.
Ξημερώματα του Σαββάτου (προ της Κυριακής των Μυροφόρων) έφευγα από τον οικισμό της Σκιάθου με το καΐκι «Ζέφυρος» του φίλου Λευτέρη Μιτζέλου και του γιου του Δημητράκη για το Κάστρο.
Πηγαίναμε για τη Λειτουργία στο αναστηλωμένο εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου. Η ανατολή μάς πρόλαβε καθώς λύναμε τους κάβους στο λιμάνι.
Μαζί με τις χαρούμενες συντροφιές των ντόπιων προσκυνητών, με τον «Ζέφυρο», τον «Θύμιο», τη «Ρίτα», τη μικρούλα «Κλαίρη» και τα άλλα πλεούμενα, μετά από ένα ήσυχο σύντομο θαλασσινό ταξίδι, φθάσαμε στους πρόποδες του Κάστρου. Η ημέρα ήταν μουντή, νοτιάς, και η θάλασσα ήρεμη μας άφησε να ποδίσουμε στο περιγιάλι της ανεμόδαρτης μεσαιωνικής πρωτεύουσας του νησιού.
Εδώ, όπου γίνεται «γενικό προσκύνημα των κυμάτων, καθολική σύναξη όλων των βρυχηθμών των ανέμων και όλων των αλαλητών των καταιγίδων», βρήκαμε μια ουράνια γαλήνη. Περάσαμε το ρεματάκι στην ακρογιαλιά, «όπου το νερόν έρεε μορμορίζον, μαλακώς κυλιόμενο, επάνω εις τα βρύα και εις τα αγριοσέλινα», και ανηφορίσαμε ως τον αρχαίο οικισμό του Κάστρου. Από το στεριανό μονοπάτι, πεζή, έφθαναν οι δύο ιερείς, οι προσκυνήτριες και οι παπαδοπούλες, με καλαθάκια γεμάτα πρόσφορα για τη Λειτουργία, λάδι για τα καντήλια και χιλίων λογιών καλούδια (γευστικά) που απολαύσαμε μετά την απόλυση. Το Κάστρο αριθμούσε παλιά 300 σπίτια και 22 εκκλησίες. Από αυτές με τη φροντίδα μονάχα των ντόπιων αναστηλώθηκαν οι τρεις ενοριακοί ναοί της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Βασιλείου, όπου και λειτουργηθήκαμε. Η Εκκλησία της Γεννήσεως του Σωτήρος ή Ο Χριστός στο Κάστρο, όπως είναι γνωστή από το διήγημα του Αλ. Παπαδιαμάντη, έχει επίσης επισκευαστεί. Είναι κτίσμα του 17ου αιώνα και μπορεί να θαυμάσει κανείς μέσα στον ναό τοιχογραφίες σπάνιες του 17ου αιώνα. Ο Χριστός στο Κάστρο, μετά τα θριαμβικά εωθινά «Χριστός Ανέστη», μας δεξιώθηκε στην ευρύχωρη αυλή του. Εκεί χαρούμενοι ήπιαμε καφέ, ρακί, φάγαμε λαμπριάτικα κουλούρια και χαμαλί. Εκεί χορέψαμε με πρώτο χορευτή τον παπα-Γιώργη και τα παιδιά του λυκείου την καμάρα, τον παλιό παραδοσιακό χορό της Σκιάθου.
«Περί την δείλην είχεν αρχίσει ο χορός, χορός κλέφτικος (διότι αι γυναίκες επεφυλάττοντο διά την Δευτέραν και Τρίτην όπως χορεύσωσι τον συρτόν και την καμάρα)…».
Μπαίνω στον πειρασμό να σας δώσω τη συνταγή για το καστρινό χαμαλί, όπως την έμαθα από μια καλόκαρδη Σκιαθίτισσα στο πανηγύρι.
Χαμαλί σκιαθίτικο ή καστρινό
* 2 πιάτα της σούπας καρύδι χοντροκομμένο (1 κιλό περίπου)
* 1 πιάτο της σούπας παξιμάδι κοπανισμένο
* 2 κιλά μέλι
* 1 κιλό ζάχαρη
* 2 κουταλιές της σούπας κανέλα
* 1 κουταλιά γλυκού γαρίφαλα τριμμένα
* 1 κουταλιά γλυκού μοσχοκάρυδο
* Ζάχαρη άχνη
Δένουμε τη ζάχαρη με δύο ποτήρια νερό, ρίχνουμε μέσα το μέλι και αφήνουμε να πάρει δύο ή τρεις μαλακές βράσεις. Προσθέτουμε τα καρύδια, το παξιμάδι, την κανέλα, τα γαρίφαλα, το μοσχοκάρυδο και φτιάχνουμε μια μάζα χαλαρή. Ανοίγουμε φύλλο, το κόβουμε σε λωρίδες έξι πόντους, βάζουμε μία κουταλιά της σούπας από το μείγμα, τυλίγουμε σαν τυροπιτάκι και σε λάδι μπόλικο βραστό τα ρίχνουμε σαν τους λουκουμάδες να ψηθούν. Αφαιρούμε με τρυπητή κουτάλα και όταν κρυώσουν τα πασπαλίζουμε με ζάχαρη άχνη. Προσφέρονται σε βαπτίσια, γάμους, πανηγύρια. Είναι το παραδοσιακό γλυκό, το χαμαλί το καστρινό.
Νωρίς το απόγευμα, καθώς φεύγαμε με το καΐκι, μες στο μυαλό μου τριγύριζε η ακόλουθη σκέψη, σαν να βρισκόμουν σε μυστική συνομιλία με το αγαθό πνεύμα του Παπαδιαμάντη, που το ένιωθα να μας συντροφεύει:
Σε αποχαιρετώ, κυρ Αλέξανδρε, όπως σου πρέπει. Οχι με το «καληνύχτα, κυρ Αλέξανδρε» των εκπομπών και αφιερωμάτων στη μνήμη σου αλλά με τον χαιρετισμό που αρμόζει στην αθάνατη ορθόδοξη ψυχή σου. Χριστός Ανέστη, κυρ Αλέξανδρε! Και καλημέρα!
