Επιστροφή στη Μονεμβασιά

Το έργο της εγκατάστασης τελεφερίκ στο κάστρο της Μονεμβασιάς, το οποίο είχε ανακοινωθεί από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη τον Ιούλιο του 2021, εντάχθηκε προ ημερών στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με συνολικό προϋπολογισμό 6.800.360 ευρώ. Στόχος να καταστεί το μνημείο προσβάσιμο σε όλους, να γίνει η πλανεύτρα καστροπολιτεία μέρος φιλόξενο για τον κάθε επισκέπτη. Και έτσι, με τη βοήθεια και της σύγχρονης τεχνολογίας, να συνεχίσει να «ταξιδεύει» μέσα στους αιώνες, κιβωτός πολύτιμης ιστορίας αλλά και ιδανικός προορισμός για τους εκδρομείς της Πελοποννήσου.

Κάθε φορά που επιστρέφουμε εκεί νιώθουμε την ίδια συγκίνηση. Είναι η συγκίνηση που προκαλούν τα μέρη που έχουν επιδείξει αντοχή στον χρόνο και που φτάνουν στις μέρες μας ως μουσεία, σεβαστικοί χώροι, όπου διασώζονται τα σπαράγματα του παρελθόντος μας. Αλλά και που, την ίδια στιγμή, έχουν ζωή, κατοικούνται και αγαπιούνται από τους σύγχρονους κατοίκους τους. Τη Μονεμβασιά την αγάπησαν και τη σεβάστηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό, όπως επιβεβαιώνει η πολύ καλή κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οικισμός που, συγκεντρωμένος μέσα στα παμπάλαια τείχη, αγναντεύει το Μυρτώο Πέλαγος. Δεν είναι μεγάλος σε έκταση, είναι όμως μεγάλος σε ενδιαφέρον απ’ άκρη σ’ άκρη. Οπότε, το καλύτερο που έχει να κάνει εκείνος που θα την επισκεφθεί για πρώτη φορά είναι να χαθεί στα στενά δρομάκια της, να την περπατήσει, να σταματήσει και να απολαύσει όλες τις γραφικές γωνιές της, ανηφορίζοντας σιγά-σιγά προς την κορυφή με την αποστομωτική θέα.

Το αποτύπωμα της ιστορίας

Μονεμβασιά, λοιπόν, δηλαδή ένας περιτοιχισμένος οικισμός που είχε μία «μόνην έμβασιν», δηλαδή μία και μόνη είσοδο. Ο οποίος μεγάλωσε και πλούτισε χάρη στο εμπορικό αλισβερίσι του με την Ευρώπη. Που λόγω της ακμής του μπήκε στο μάτι, μεταξύ άλλων, των πειρατών, των Νορμανδών και των Ιπποτών της Μάλτας, οι οποίοι προσπάθησαν να τον καταλάβουν και να τον κάνουν δικό τους. Το 1464 τα κατάφεραν οι Ενετοί. Το 1540 πέρασε σε χέρια τουρκικά. Το 1690 έγινε πάλι ενετικός και το 1715 έγινε πάλι τουρκικός. Ολοι αυτοί έχουν αφήσει ανεξίτηλα τα αποτυπώματά τους στους δρόμους της Μονεμβασιάς. Η οποία το 1821 έγινε μια από τις πρώτες οχυρές πόλεις της Πελοποννήσου που ελευθερώθηκαν. Αξίζει λοιπόν να διαβάσετε όσο μπορείτε περισσότερα για την ιστορία της προτού ξεκινήσετε την περιήγησή σας στους δρόμους της. Εκεί όπου, εξάλλου, κάθε στάση θα είναι ένα νέο μάθημα ιστορίας.

Περπατώντας στα στενά δρομάκια

Η διαδρομή αφού περάσετε την κεντρική πύλη (ως γνωστόν μέσα στον οικισμό δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα) θα σας φέρει προς τον ναό του Ελκόμενου Χριστού, τη μητρόπολη της Μονεμβασιάς που χτίστηκε τον 6ο ή τον 7ο αιώνα. Τους αιώνες που ακολούθησαν υπέστη διάφορες παρεμβάσεις. Το μαρμάρινο τέμπλο του είναι έργο του τήνιου μαρμαρογλύπτη Γεωργίου Καπαριά και τοποθετήθηκε αντικαθιστώντας ένα ξύλινο παλαιότερο τέμπλο. Η εικόνα του Ελκόμενου, του 14ου αιώνα, θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό δείγμα εκκλησιαστικής τέχνης. Απέναντι από την εκκλησία βρίσκεται το μικρό Αρχαιολογικό Μουσείο, στεγασμένο σε κτίριο που επί Τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως τζαμί και στη συνέχεια ως φυλακή και ως καφενείο. Η Παναγία Μυρτιδιώτισσα είναι μια ακόμα σημαντική εκκλησία, γνωστή και ως Παναγία Κρητικιά, καθώς στη γειτονιά της τον 17ο αιώνα κατοικούσαν πρόσφυγες από την Κρήτη. Σημαντική είναι και η Παναγία Χρυσαφίτισσα του 17ου αιώνα. Δίπλα της βρίσκεται το κτίριο όπου την 1η Μαΐου του 1909 γεννήθηκε ο Γιάννης Ρίτσος. Στη συνέχεια η οικογένειά του μετακόμισε σε ένα σπίτι στην είσοδο του οικισμού, μπροστά στο οποίο έχει τοποθετηθεί η προτομή του. Η εν λόγω κατοικία μετατρέπεται τώρα σε μουσείο. Πρόκειται για έργο που χρηματοδοτείται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με τη συμμετοχή της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του Δήμου Μονεμβασίας και που γίνεται υπό την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας και της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η πετρόκτιστη οικία της Ρεβέκκας Μαστραποστόλη είναι ένα ακόμα από τα διάσημα και πιο χαρακτηριστικά σπίτια του οικισμού.

Προς το κάστρο

Μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή θα σας φέρει ως το Πορτέλο, μια μικρή πύλη που βγάζει στη θάλασσα, ενώ μια ακόμα (αρκετά κουραστική αυτή τη φορά, λόγω του ανήφορου) διαδρομή θα σας ανεβάσει στον οικισμό της Ανω Πόλης και στην ακρόπολη με τον βυζαντινό ναό της Παναγίας Οδηγήτριας. Ο οποίος μετά την Επανάσταση του 1821 ονομάστηκε Αγία Σοφία. Χρονολογείται στο 1150, κατά την Α’ Ενετοκρατία λειτουργούσε ως καθολική εκκλησία (Nostra Donna in Castello), οι Τούρκοι την έκαναν τζαμί, οι Ενετοί την έκαναν πάλι εκκλησία (αφιερωμένη στη Madonna del Carmine), οι Τούρκοι την έκαναν πάλι τζαμί… Μετά την Επανάσταση του 1821 άρχισε να λειτουργεί ξανά ως ορθόδοξη εκκλησία αφιερωμένη στη Σοφία του Θεού επειδή έμοιαζε με την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.

Μια διαδρομή πιο εύκολη από τον ανήφορο που οδηγεί στην Αγία Σοφία θα σας οδηγήσει έξω από τα ανατολικά τείχη, στον φάρο. Πρόκειται για διατηρητέο μνημείο που κατασκευάστηκε το 1896. Σε μια από τις αίθουσές του λειτουργεί μικρή έκθεση για το ελληνικό φαρικό δίκτυο. Κατά τα άλλα, στα μικρά μαγαζάκια του οικισμού μπορείτε να γευματίσετε ή να απολαύσετε τον καφέ σας, κάνοντας ένα διάλειμμα από την πεζοπορία αν ο παγωμένος αέρας που έρχεται από τη θάλασσα κάνει επιτακτική την ανάγκη για μια στάση, για να ζεσταθείτε και να ξαποστάσετε. Ιδανικό για τη διαμονή σας είναι το αρχοντικό Kinsterna Hotel που, χτισμένο μέσα σε εκτάσεις με ελαιόδεντρα, εσπεριδοειδή και αμπελώνες, ατενίζει το κάστρο της Μονεβασιάς. Στο ξενοδοχείο με τη διακριτική πολυτέλεια εκτός από διαμονή πέντε αστέρων και χαλάρωση μπορείτε να απολαύσετε διάφορες δραστηριότητες, όπως τη γευσιγνωσία ελαιολάδου, τη μελισσοκομία στις κυψέλες της επιχείρησης και την παρασκευή κεριών από φυσικό κερί μέλισσας. Εξαιρετικό, με προϊόντα της περιοχής, είναι το πρωινό του, ενώ στα τρία εστιατόριά του οι επισκέπτες θα δοκιμάσουν επίσης θαυμάσιες γεύσεις.

Και για να μην ξεχνιόμαστε, αν επισκεφθείτε τη Μονεμβασιά κατά τους μήνες του θέρους, μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο σας στα βράχια στο Πορτέλο ή στην Κουρκούλα. Απέναντι, στη νέα πόλη της Μονεμβασιάς, υπάρχει η παραλία Κάκαβος ή Βότσαλο με θέα προς το κάστρο. Μερικά χιλιόμετρα βορειότερα θα βρείτε το Πορί. Αν κατευθυνθείτε προς Νότο, τα Αμπελάκια, ο Ξιφιάς, η Καστέλλα και ο Αγιος Φωκάς είναι παραλίες που θα σας αρέσουν.

Εκδρομές στη γύρω περιοχή

Και μια και φτάσατε ως τη Μονεμβασιά, αν βεβαίως έχετε τον χρόνο, μπορείτε να επισκεφθείτε το Κυπαρίσσι, ένα από τα πιο γραφικά χωριά της Πελοποννήσου, περνώντας και από το λιμάνι του Γέρακα. Η διαδρομή διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα, χρειάζεται όμως προσοχή γιατί ο δρόμος δεν είναι ο καλύτερος. Αν πάλι κατευθυνθείτε προς τον Νότο, έπειτα από μια ορεινή διαδρομή που θα διαρκέσει περίπου μία ώρα και ένα τέταρτο, θα φτάσετε στο χωριό Βελανίδια που είναι επίσης πολύ όμορφο (και όχι πολύ γνωστό). Από τα Βελανίδια ξεκινάει και ο δρόμος που θα σας πάει ως το Γεωπάρκο Αγίου Νικολάου με το απολιθωμένο φοινικόδασος και ως το σημείο που αρχίζουν τα μονοπάτια που οδηγούν στο άγριας ομορφιάς ακρωτήριο Μαλέας.