Λίγο μετά την έναρξη των διαπραγματεύσεων την Κυριακή σε ένα από τα γήπεδα γκολφ του στη Σκωτία, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε διαβεβαιώσεις από ευρωπαίους αξιωματούχους ότι η Ευρώπη θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της για αύξηση των επενδύσεων στις ΗΠΑ.

Ανταπόκριση, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον

Εξέφρασε επιφυλάξεις για το κατά πόσο οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι σίγουρες ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν θα αθετούσαν τα σχέδιά τους αφού επιτευχθεί συμφωνία, με βάση πηγές που γνωρίζουν το θέμα. Αφότου οι ευρωπαίοι ηγέτες τον διαβεβαίωσαν ότι τα σχέδια επενδύσεων είναι υπαρκτά, ο Τραμπ απάντησε «αποδείξτε το», σύμφωνα με μία από τις πηγές.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ ανέφεραν ονόματα εταιρειών που, όπως είπαν, ήταν ήδη έτοιμες να επενδύσουν. Με μια εμπορική συμφωνία σε ισχύ, οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις ύψους σχεδόν 200 δισ. δολαρίων θα μπορούσαν να αυξηθούν περαιτέρω, είπαν στον Τραμπ.

Στο τέλος των συνομιλιών, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει βασικούς δασμούς 15% στην ΕΕ αντί για το 30% που είχε απειλήσει προηγουμένως. Δήλωσε επίσης ότι η ΕΕ θα επενδύσει τώρα 600 δισ. δολάρια στις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της συμφωνίας που περιλαμβάνει και ξεχωριστή δέσμευση για αγορά ενεργειακών προϊόντων αξίας 750 δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ μέσα σε τρία χρόνια. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι το ποσό των 600 δισ. βασίζεται σε επενδυτικά σχέδια ιδιωτικών εταιρειών.

Η συμφωνία, που ευρέως ερμηνεύτηκε ως νίκη για τον Τραμπ, αποτέλεσε την κατάληξη πολύμηνων διαπραγματεύσεων μεταξύ των ΗΠΑ και του μεγαλύτερου εμπορικού τους εταίρου και έδωσε το πιο σαφές μέχρι στιγμής μήνυμα ότι οι χώρες αντιμετωπίζουν το αμερικανικό καθεστώς δασμών ως μόνιμο και όχι προσωρινό. Η συμφωνία επετεύχθη ύστερα από αλλαγή στάσης της Ευρώπης: στους πιο πρόσφατους γύρους συνομιλιών, οι αξιωματούχοι της ΕΕ προσπάθησαν να περιορίσουν τη ζημιά που θα προκαλέσουν οι δασμοί στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και οικονομίες αντί να προσπαθούν να τους αποτρέψουν πλήρως.

«Οι δασμοί 15% είναι αναμφίβολα πρόκληση για κάποιους» δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Ομως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι διατηρούν την πρόσβαση (της ΕΕ) στην αμερικανική αγορά». Λίγο πριν από τη συνάντηση Τραμπ – Φον ντερ Λάιεν την περασμένη Κυριακή για να οριστικοποιηθεί η συμφωνία, συνεργάτες του Τραμπ κάλεσαν ευρωπαίους αξιωματούχους για να διασφαλίσουν ότι οι συνομιλίες θα περιλάμβαναν και συζήτηση για τη βελτίωση της πρόσβασης των αμερικανικών εταιρειών στην αγορά της ΕΕ, σύμφωνα με γνώστη του θέματος. Η απόφαση της ΕΕ να αποδεχθεί τον δασμό 15% αποτέλεσε στροφή από την αρχική της στάση, που ήταν πιο αντιπαραθετική.

Φιστικοβούτυρο και Harley-Davidson

Αφού ο Τραμπ επέβαλε τον Μάρτιο δασμούς 25% στον χάλυβα και το αλουμίνιο, η ΕΕ αντέδρασε με αντίμετρα σε αμερικανικά προϊόντα, όπως το φιστικοβούτυρο και οι μοτοσικλέτες Harley-Davidson. Κάποια από τα προϊόντα επελέγησαν σκόπιμα ώστε να προκαλέσουν πολιτικό κόστος στον Τραμπ, είχε δηλώσει ευρωπαίος αξιωματούχος τότε. Οταν η Βρετανία, τον Μάιο, έκλεισε συμφωνία με δασμούς 10%  -που θεωρούνται το παγκόσμιο «κατώφλι» του Τραμπ-, ορισμένοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ήταν ειρωνικοί. «Αν αυτό πάρει και η Ευρώπη, οι ΗΠΑ να περιμένουν αντίμετρα από εμάς» δήλωσε τότε ο σουηδός υπουργός Ανάπτυξης Μπέντζαμιν Ντούσα.

Ωστόσο, σταδιακά οι Ευρωπαίοι άρχισαν να βλέπουν το 10% ως το ελάχιστο. Πρόσεξαν ότι οι αμερικανοί αξιωματούχοι έδιναν έμφαση στα έσοδα από τους δασμούς. «Γινόταν όλο και πιο σαφές ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι απολύτως αποφασισμένος να αλλάξει ριζικά το τοπίο του παγκόσμιου εμπορίου» δήλωσε στη «Wall Street Journal» τη Δευτέρα ο ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου Μαρός Σέφτσοβιτς. Και πρόσθεσε: «Η επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς, πριν από τις 2 Απριλίου, δεν είναι πλέον δυνατή».

Καθώς η ΕΕ προσπαθούσε να προσαρμοστεί, βασίστηκε έντονα στον Σέφτσοβιτς για τις πολιτικές επαφές με τις ΗΠΑ. Από τον Φεβρουάριο έχει ταξιδέψει επτά φορές στην Ουάσιγκτον και έχει περάσει πάνω από 100 ώρες σε επαφή με αμερικανούς αξιωματούχους μέσω τηλεφώνου και βιντεοκλήσεων. Περίπου μία εβδομάδα πριν από τη συνάντηση στη Σκωτία, ο Σέφτσοβιτς λέει πως πέρασε τη μισή διάρκεια ενός ταξιδιού 700 μιλίων προς τη Σλοβακία μιλώντας στο τηλέφωνο με τον υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ και τον εκπρόσωπο Εμπορίου των ΗΠΑ Τζέιμι Γκριρ, ενώ τα δύο γκόλντεν ριτρίβερ του ξεφυσούσαν στο πίσω κάθισμα. «Του είπα “Χάουαρντ, δεν είμαι εγώ”» αστειεύτηκε για την αναπνοή των σκύλων. Οταν χρειαζόταν έγγραφα για τη συζήτηση, έψαχνε για χώρους στάθμευσης με WiFi, σε μια καθοριστική φάση των συνομιλιών πριν από τη συνάντηση κορυφής.

Σημείο καμπής στις διαπραγματεύσεις ήταν ο Μάιος, όταν ο Τραμπ απείλησε μέσω social media να επιβάλει δασμό 50%. «Οι συνομιλίες δεν οδηγούν πουθενά» έγραψε τότε. Μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τη Φον ντερ Λάιεν δύο μέρες αργότερα, δήλωσε ότι αποσύρει προσωρινά την απειλή. Η ΕΕ αναπροσάρμοσε τη στρατηγική της. Παρουσίασε πρόταση που περιλάμβανε αύξηση εισαγωγών ενεργειακών προϊόντων από τις ΗΠΑ και μείωση δασμών σε επιλεγμένα αμερικανικά προϊόντα. Ο Γκριρ χαρακτήρισε την πρόταση «αξιόπιστο σημείο εκκίνησης» στις αρχές Ιουνίου.

Στις 12 Ιουλίου ο Τραμπ δημοσίευσε γράμμα στα social media λέγοντας ότι θα επιβάλει δασμούς 30% στις αρχές Αυγούστου. Η κίνηση αιφνιδίασε τους Ευρωπαίους, που πίστευαν ότι η συμφωνία ήταν κοντά. Λίγες μέρες μετά, ο Σέφτσοβιτς δήλωσε στο Fox News, προαναγγέλλοντας τη συμφωνία, ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να αυξήσει σημαντικά τις εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων από τις ΗΠΑ, όπως πετρέλαιο, LNG και πυρηνικά καύσιμα, και να δαπανήσει περίπου 40 δισ. για τσιπ τεχνητής νοημοσύνης. Πρόσθεσε ότι αναμένονται επενδύσεις 500 δισ. δολαρίων από ευρωπαϊκές εταιρείες στις ΗΠΑ τα επόμενα τρία χρόνια.

Αναζητώντας βοήθεια στην Ιαπωνία

Λίγο πριν από τη συνάντηση στη Σκωτία, ο Σέφτσοβιτς ζήτησε συμβουλές από τον επικεφαλής διαπραγματευτή της Ιαπωνίας για να προετοιμαστεί. Εμαθε ότι οι τελικές συνομιλίες της Ιαπωνίας με τον Τραμπ είχαν προχωρήσει πολύ σε λεπτομέρειες. Την Κυριακή, οι Ευρωπαίοι απομονώθηκαν σε ξενοδοχείο της Γλασκώβης για να συζητήσουν ποια επιχειρήματα θα ήταν πιο αποτελεσματικά απέναντι στον Τραμπ, σύμφωνα με πηγή.

Ηρθαν προετοιμασμένοι να παρουσιάσουν συγκεκριμένα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων επενδυτικών σχεδίων ευρωπαϊκών εταιρειών στις ΗΠΑ.