«Πάτερ, εμείς που δεν πιστεύουμε θα σωθούμε;». Η ερώτηση αυτή του Αλέξη Τσίπρα σε έναν ιερέα που ήταν στην παρέα τού τότε προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, μια καλοκαιρινή βραδιά έπειτα από συναυλία για τον Μάνο Λοΐζο, ξάφνιασε τους παρισταμένους. «Αλέξη, θα πιστέψετε και εσείς και θα σωθείτε». Πριν από τη σωτηρία, κατά το θρησκευτικό δόγμα, υπάρχουν η μετάνοια και η εξομολόγηση. Ο πρώην πρωθυπουργός σε μια προσπάθεια επιστροφής στην κεντρική πολιτική σκηνή επιλέγει να κάνει δημόσια εξομολόγηση, αλλά όχι και μετάνοια, παρά μόνο για συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως η Novartis και οι τηλεοπτικές άδειες.

Αρκετοί, όχι μόνο αντίπαλοι αλλά και παλαιοί σύντροφοί του τον κατηγορούν ότι δεν καταγράφει, έστω υποκειμενικά, τα γεγονότα της περιόδου 2015-2019, αλλά ότι τα ξαναγράφει με τρόπο ευνοϊκό για εκείνον. Οι μνήμες της πρωθυπουργικής θητείας του, όμως, είναι ακόμα πολύ νωπές και η Ιστορία δεν μπορεί να ξαναγραφεί σε λευκό χαρτί, γιατί ο Αλέξης Τσίπρας προτού μας ξανασυστηθεί με το βιβλίο του, μας είχε γίνει οικείος με πολλές ομιλίες, παρεμβάσεις, συνεντεύξεις και τα παλιά του λόγια δεν πρόλαβαν να γίνουν πτερόεντα.

Σε αυτές τις σελίδες αντιπαρατίθενται δηλώσεις του πρώην πρωθυπουργού (για το ευρώ, το δημοψήφισμα, τις εξωτερικές σχέσεις κ.λπ.) από εκείνη την περίοδο, με αποσπάσματα της Ιθάκης για τα ίδια θέματα.

Για το ευρώ

1/5/2014, Συνέντευξη (Αlpha)

«Είχα απολύτως ξεκάθαρο ότι μια έξοδος από το ευρώ δεν θα μπορούσε να διασφαλίσει μια πορεία ευημερίας και ασφάλειας. Κατ’ αρχάς διότι ήξερα πολύ καλά ότι μια σειρά από χώρες γύρω μας που δεν ήταν στο ευρώ είχαν χειρότερο βιοτικό επίπεδο από το δικό μας. Επιπρόσθετα, έχοντας μελετήσει αναλύσεις για τις συνέπειες της εξόδου από το ευρώ, είχα κατανοήσει πλήρως ότι μια τέτοια έξοδος θα σήμαινε ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων, ίδια ή και μεγαλύτερη από αυτήν που είχε υποστεί η ελληνική οικονομία από τα προγράμματα της λιτότητας…». (σελ. 117)

«…τα λεφτά τα βάζει ο Σόιμπλε. Και όποιος βάζει τα λεφτά θέτει και τους όρους του». (σελ. 211)

«Ημουν ξεκάθαρος: με κανέναν τρόπο δεν έπρεπε να επιτρέψουμε να γλιστρήσει η συζήτηση στο έδαφος που ήθελαν οι εταίροι μας, να μετατραπεί, δηλαδή, το δημοψήφισμα σε δίλημμα “ευρώ ή δραχμή”. Το ερώτημα για εμάς δεν ήταν η παραμονή ή η έξοδος από την ευρωζώνη». (σελ. 260)

Για τη Novartis

22/2/2018, ομιλία στη Βουλή

«Εκ των υστέρων, δεν έχω κανένα πρόβλημα να αναγνωρίσω ότι έκανα λάθος. Δεν εκτίμησα όλες τις παραμέτρους της απόφασης αυτής. Μπορεί στον πυρήνα της, που ήταν να αποφασίσει ο φυσικός δικαστής, να είχε τις καλύτερες θεσμικές και πολιτικές προθέσεις, στην πράξη όμως έδωσε την εντύπωση πως στιγματίσαμε και τους έντεκα πολιτικούς. Πολύ περισσότερο που, πρακτικά, για να εφαρμοστεί, έπρεπε να αποφασίσουμε την παραπομπή, έστω και για μια ημέρα, και των έντεκα στην Προανακριτική Επιτροπή. Δεν κάναμε την κρίσιμη διάκριση που έπρεπε να κάνουμε και που απαιτούσε πολιτικό θάρρος και καθαρή ματιά: Να οργανώσουμε, μέσω της Προανακριτικής Επιτροπής, μια ουσιαστική κοινοβουλευτική έρευνα, να εξετάσουμε τα δεδομένα σε βάθος και να καταλήξουμε σε τεκμηριωμένα πορίσματα. Αντί για στοχευμένη και προσεκτική απόδοση ευθυνών, δώσαμε την εντύπωση πως επιλέγουμε μια μαζική παραπομπή. Και αυτό, δυστυχώς, είχε κόστος, θεσμικό, πολιτικό και ηθικό… Στο τέλος λειτούργησε σε βάρος μας και προς όφελος όσων ήθελαν να παρουσιάσουν την υπόθεση ως πολιτική σκευωρία». (σελ. 442-443)

Για τις τηλεοπτικές άδειες

11/9/2016, συνέντευξη Τύπου ΔΕΘ

«…τελικά αποδέχθηκα την πρόταση του Παππά για ένα μοντέλο κλειστής δημοπρασίας, όπου η τιμή ανεβαίνει όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των διαθέσιμων αδειών. Διαδικασία που εξασφάλιζε σημαντική οικονομική ωφέλεια για το Δημόσιο πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες. Η ευθύνη προφανώς για τη διαδικασία και την κατάληξή της δεν ανήκει στον Παππά και σε όσα μου εισηγήθηκε, ούτε σε οποιονδήποτε άλλον, αλλά σε μένα που πήρα τις τελικές αποφάσεις… Η ιδέα ότι οι ισχυροί θα πλήρωναν για κάτι που μέχρι τότε θεωρούσαν κεκτημένο με συνάρπαζε τόσο ώστε να μη δω την παγίδα. Και εκ των υστέρων πιστεύω ότι η σωστή κατεύθυνση θα ήταν ένας ανοιχτός διαγωνισμός, με καθορισμένο εφάπαξ ποσό για την απόκτηση της άδειας, καθαρούς όρους ετήσιας συνδρομής και κυρίως με διαφανή, ουσιαστικά κριτήρια… Το λάθος μας ήταν ότι παρασυρθήκαμε σε μια λογική μετωπικής σύγκρουσης με τους επιχειρηματίες των ΜΜΕ, από ένα αίσθημα δικαιοσύνης, αλλά και οργής, για την κακοποίηση από την πλευρά κάποιων από αυτούς της ενημέρωσης και της αλήθειας. Και η οργή, ακόμα κι αν σε πνίγει το δίκιο, δεν είναι καλός σύμβουλος στη ζωή και πολύ περισσότερο στην πολιτική. Κι αυτό το λάθος το ακολούθησε για τους ίδιους λόγους ένα δεύτερο: Η διαδικασία του διαγωνισμού ήταν επιδεικτικά επιθετική. Από κατήγοροι, γίναμε κατηγορούμενοι. Είχαμε ηττηθεί από τη διαπλοκή και τους συνενόχους της. Μας αρέσει, δεν μας αρέσει, αυτή είναι η πραγματικότητα. Και υπεύθυνος γι’ αυτό ήμουν πρώτα εγώ…». (σελ. 402-407)

Οι αιχμές για Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου

«Η κυβέρνηση Καραμανλή λειτούργησε σαν να μην υπάρχει αύριο. Διόγκωσε το έλλειμμα σε τέτοιον βαθμό ώστε να αρχίσουν οι αγορές να μυρίζονται αίμα. Και η κυβέρνηση Παπανδρέου, που τη διαδέχτηκε, λειτούργησε με απόλυτη άγνοια κινδύνου»

Για το ΟΧΙ στο Δημοψήφισμα

3/7/2015, Ομιλία στο Σύνταγμα

«Η ιδέα (για δημοψήφισμα) δεν προέκυψε τότε (Ιούνιο 2015), είχε ήδη αρχίσει να στριφογυρίζει στο μυαλό μου αρκετά νωρίτερα, από την άνοιξη. Από τις αρχές Απριλίου, συγκεκριμένα… Η μόνη πολιτική κίνηση με πραγματικό πολιτικό βάρος, που δεν θα μυρίζει πανικό, αλλά τόλμη και ευθύνη, είναι ένα δημοψήφισμα». (σελ. 242)

«Το δημοψήφισμα ήταν δική μου απόφαση». (σελ. 247)

«Σε σχέση με την πρόταση που απέρριψε στο δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός, η συμφωνία που υπογράψαμε τελικά είχε παρόμοια αρνητικά, αλλά πολύ περισσότερα θετικά. Κατηγορήθηκα ότι δεν υιοθέτησα ποτέ την ιδιοκτησία του προγράμματος. Αποδέχομαι την κατηγορία. Είχα άλλη αντίληψη για τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας… Το πρόγραμμα που υπέγραψα αποτέλεσε αναμφισβήτητα έναν επώδυνο συμβιβασμό, αλλά έθεσε τα θεμέλια για οριστική έξοδο της πατρίδας μας από τα Μνημόνια, το 2018, την πρωτοφανή ελάφρυνση του χρέους… Οι θυσίες του λαού μας δεν πήγαν χαμένες, όπως με τα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης. Και εν τέλει, δίκαιο είναι όσοι ασκούν κριτική στη διαπραγμάτευση και το αποτέλεσμά της να μην είναι σαν τους λωτοφάγους. Να μην ξεχνούν τι έκαναν εκείνοι που είχαν ρίξει την πατρίδα στον Καιάδα, όταν εμείς δίναμε τη δύσκολη μάχη για τη σωτηρία της». (σελ. 326)

Για τη διαπραγμάτευση

17/1/2015, Ομιλία στο Αγρίνιο

«Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μεθοδικά και αθόρυβα, είχε απομονώσει πλήρως την ελληνική κρίση, δημιουργώντας ένα αόρατο δίχτυ ασφαλείας για το ευρωπαϊκό σύστημα. Οσο και εάν προσπαθούσαμε να δημιουργήσουμε μοχλούς πίεσης, το βασικό εργαλείο που περιμέναμε να δουλέψει – η αναταραχή στις αγορές – δεν δούλευε όπως στο παρελθόν… Οι δανειστές μας είχαν χτίσει άμυνες. Διέθεταν πλέον τα μέσα να απορροφούν τους κραδασμούς, να ελέγχουν τις αγορές, να διαχειρίζονται πολιτικές αντιδράσεις και, το κυριότερο, να κερδίζουν χρόνο. Αυτό σήμαινε πως η διαπραγματευτική μας ισχύς δεν ήταν τελικά εκείνη που νομίζαμε. (…) Μου έγινε σαφές ότι η διαπραγμάτευση δεν θα ήταν απλώς δύσκολη ή άνιση, αλλά αλυσιτελής, ενδεχομένως ανεξαρτήτως χειρισμού ή στρατηγικής. Και επιπλέον είχαμε και τον χρόνο εναντίον μας. Επρεπε να βρούμε λύση προτού χαθεί ο θετικός αντίκτυπος της εκλογικής μας νίκης, πριν εξαντληθεί η δυναμική της πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα. Η στρατηγική μας τώρα έπρεπε να ήταν η αποφυγή του αργού θανάτου, στον οποίο κάποιοι ήθελαν να μας καταδικάσουν». (σελ. 169-170)

Για τις τάσεις στο κόμμα

13/10/2016, 2ο συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ

«…Υπήρξε ένα έλλειμμα πολιτικής εγρήγορσης από τη μεριά μου. Επρεπε να είχα αντιληφθεί τη σημασία και την αναγκαιότητα μιας πιο καθαρής, πιο αποφασιστικής στάσης. Οχι για να καταστείλω την κριτική ή τη διαφορετική άποψη, αλλά για να ανοίξω μέτωπο, καθαρά, χωρίς συμψηφισμούς και μισόλογα, με φαινόμενα που απομάκρυναν κόσμο από το κόμμα και το κόμμα από την κοινωνία. Να συγκρουστώ ανοιχτά με λογικές που ήθελαν στην ουσία ένα κόμμα περίκλειστο, φοβικό, καθηλωμένο σε μηχανισμούς και παραλυτικές ισορροπίες. Και να καταστήσω σαφές ότι ο πλουραλισμός των ιδεών, συστατικό στοιχείο της κουλτούρας της Αριστεράς, μέσω της σύγκρουσης τάσεων εκφυλίστηκε και καλλιέργησε δομές μικροεξουσιών που αποδείχθηκαν ιδιαίτερα παραλυτικές». (σελ. 576)

«Αυτή είναι, ίσως, η ειρωνεία της πολιτικής. Σε ορίζουν οι μεγάλες μάχες, αλλά σε πριονίζουν οι μικρές διαμάχες. Και όταν το καταλάβεις, είναι συχνά ήδη αργά». (σελ. 582)

Για Ρωσία, 27/5/2016, και ΗΠΑ, 12/5/2022, στη Βουλή

Α. «Οι σχέσεις της κυβέρνησής μου με τη Ρωσία αποτέλεσαν ένα από τα βασικά πεδία διαστρέβλωσης και προπαγάνδας τόσο στο εξωτερικό, κυρίως όμως στο εσωτερικό. Επιδίωκαν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι η κυβέρνησή μου κινούνταν εκτός του ευρωατλαντικού πλαισίου, καλλιεργώντας υποψίες για ιδιαίτερες σχέσεις με τη Μόσχα. Το αφήγημα αυτό, αν και αβάσιμο, αξιοποιήθηκε επανειλημμένα για να πλήξει το διεθνές προφίλ της χώρας και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη μέρους της εσωτερικής κοινής γνώμης. Ηθελα σε μια στιγμή δύσκολων διαπραγματεύσεων με τους εταίρους να δώσω το μήνυμα ότι δεν είμαστε δεδομένοι και προβλέψιμοι. Και δεν ήμασταν». (σελ. 703)

Β. «Κατά την περίοδο 2017-2019 προώθησα, με την κινητοποίηση του Νίκου Κοτζιά και του Βαγγέλη Καλπαδάκη, την ουσιαστική αναβάθμιση της στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ… Δικαιολογημένη ήταν και η στάση της δικής μου γενιάς, που ωρίμασε πολιτικά στη μεταψυχροπολεμική περίοδο και αντιτάχθηκε στις ”ανθρωπιστικές επεμβάσεις” των ΗΠΑ και ειδικά στον πόλεμο στο Ιράκ, όπως αντιτάχθηκε και στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Ως Πρωθυπουργός όμως εκπροσωπούσα την πατρίδα μου και όχι την παράταξη ή τον εαυτό μου. Οφειλα να αξιοποιήσω κάθε ευκαιρία για αναβάθμιση των συμμαχιών και συνεργασιών της Ελλάδας, ειδικά με τις ΗΠΑ. Αυτό έκανα απολύτως συνειδητά και πάντα επιδιώκοντας κάθε βήμα στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις να γίνεται σε αμοιβαία επωφελή βάση και στο πλαίσιο μιας ευρύτερης, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής προς όλες τις κατευθύνσεις». (σελ. 699)

Με Μέρκελ και Σόιμπλε

Η πρώτη συνάντηση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον Ιανουάριο του 2013. «Οταν τελείωσα, ο Σόιμπλε με κοίταξε με εκείνο το ψυχρό, σταθερό βλέμμα που δεν άφηνε πολλά περιθώρια παρερμηνείας. Με έναν τόνο πατρικής ειρωνείας, μου είπε: “Κοίταξε να δεις, θα σου δώσω μια φιλική συμβουλή. Αν πράγματι σκοπεύεις να εφαρμόσεις όλα όσα έχεις εξαγγείλει, θα σου ευχόμουν να μην εκλεγείς ποτέ”». Για την ίδια συνάντηση ο Σόιμπλε στο βιβλίο του Η ζωή μου στην πολιτική (Εκδόσεις Κλειδάριθμος) γράφει: «Από τη συνάντηση αυτή συγκράτησα στη μνήμη μου την πρωτόγνωρη απερισκεψία με την οποία σκόπευε ο Τσίπρας να επιβάλει τη θέση του, όσο αδύναμη και αν ήταν. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα ήξερα ότι με εκείνον θα τα έβγαζε πέρα μόνο όποιος έδειχνε πυγμή». «Μετά το δημοψήφισμα ο Τσίπρας δέχθηκε ένα πρόγραμμα πιο σκληρό από εκείνο που θα μπορούσε να διασφαλίσει τον Απρίλιο». «Στη συνέχεια σημείωσε σημαντικά επιτεύγματα και αυτό πρέπει να τύχει αναγνώρισης».

Η Ανγκελα Μέρκελ στο βιβλίο της Ελευθερία (Εκδόσεις Μεταίχμιο) γράφει για την πρώτη συνάντησή της με τον Τσίπρα: «Η εντύπωση που αποκόμισα ήταν πως ήταν πέρα για πέρα ανοιχτός στη συνεργασία και ήθελε να ψηλαφίσει σιγά-σιγά τον δρόμο του σε ένα άγνωστο για εκείνον έδαφος. Η προσέγγιση αυτή μου φάνηκε οικεία και συμπαθητική». Ο Τσίπρας σημειώνει: «Η Μέρκελ επανερχόταν συνεχώς στη δική της λίστα. Οι περισσότερες από τις δεσμεύσεις που μας παρουσίασε ήταν εκτός της πολιτικής και προγραμματικής μας λογικής. (…) Ο πραγματικός σκοπός αυτής της συνάντησης ήταν να παρακάμψουμε την αντιπαραγωγική, τοξική και εγωιστική μεθοδολογία συζήτησης που είχαν υιοθετήσει ο Σόιμπλε και ο Βαρουφάκης. (…) Αυτή η συνάντηση νομίζω πως την άγγιζε».