Οταν άρχισα να το ξεφυλλίζω κατακλύστηκα από τις αναμνήσεις των παιδικών μου χρόνων όπως τα έζησα πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα χρόνια της Κατοχής και τα πρώτα μεταπολεμικά. Το ογκώδες πολυτελές λεύκωμα «Σαντορίνη» με φωτογραφίες του σπουδαίου φωτογράφου Δημήτρη Χαρισιάδη, εξέδωσε ο χαρισματικός μελετητής του πολιτισμού του μοναδικού αυτού νησιού Δημήτρης Τσίτουρας στη σειρά του αρχείου Θηραϊκών Μελετών, που επί χρόνια επιμελείται με αγάπη και σπάνια φροντίδα.

Πριν αναφερθώ στο βαρύτιμο αυτό λεύκωμα, να διευκρινίσω ότι το επίσημο όνομα του διάσημου ανά τον κόσμο νησιού από την αρχαιότητα έως σήμερα είναι Θήρα, αλλά επικράτησε στην καθημερινότητα το όνομα Σαντορίνη από την εποχή της Ενετοκρατίας ως παραφθορά του ονόματος Αγία Ειρήνη.

Επίσης διευκρινίζω ότι η Σαντορίνη δεν υπήρξε η γενέτειρά μου, αλλά η Σύρος όπου και έζησα τα 12 πρώτα χρόνια της ζωής μου, πριν με κατακτήσει η Σαντορίνη ως γενέτειρα της μητέρας μου και μετά τη μετακόμιση το 1942 στο έκτοτε λατρευτό νησί για να γλιτώσει η οικογένειά μου από τον θανατηφόρο λιμό, που κυριάρχησε στη Σύρο κατά την Κατοχή.

Η ανάγκη να σπουδάσουμε ο αδερφός μου κι εγώ μας έφερε τελικά στην Αθήνα, αλλά κάθε καλοκαίρι παραθερίζαμε στη Σαντορίνη έως ότου το βαθύ γήρας με καθήλωσε σε μία πολυθρόνα. Ετσι γίνεται κατανοητή η συγκίνηση με την οποία ξεφύλλισα το λεύκωμα «Σαντορίνη».

Ο αναγνώστης του παρόντος θα πρέπει να εντρυφήσει στα κείμενα, που αναφέρονται στη βιογραφία και το εν γένει πολύτιμο φωτογραφικό έργο του Χαρισιάδη. Αλλωστε για τη φωτογραφική προσφορά του μιλούν περισσότερο οι φωτογραφίες του ογκώδους λευκώματος. Λαμπρό δείγμα της φωτογραφικής του προσφοράς ο τόμος «Σαντορίνη», που προέκυψε από τα αρχεία του Μουσείου Μπενάκη στον τόμο αυτόν και περιλαμβάνονται οι φωτογραφίες από τρία λευκώματα, που αυτούσια αναδημοσιεύονται με τις αντίστοιχες λεζάντες οσάκις υπήρχαν.

Το πρώτο και το δεύτερο άλμπουμ φιλοξενούν φωτογραφίες από το ταξίδι του Χαρισιάδη το 1949 στη Σαντορίνη και διασώθηκαν από την οικογένεια του θηραίου πολιτικού Σπύρου Μαρκεζίνη, ο οποίος φωτογραφίζεται οικογενειακώς, όπως και η οικογένεια του εκδότη του «Βήματος» Δημήτριου Λαμπράκη. Οι δύο οικογένειες επισκέφθηκαν τότε μαζί με τον Χαρισιάδη τη Σαντορίνη. Στην οικογενειακή φωτογραφία της οικογενείας Λαμπράκη εικονίζεται και ο έφηβος τότε Χρήστος Λαμπράκης, ο οποίος έκτοτε ηρνείτο συστηματικά να φωτογραφίζεται.

Το τρίτο άλμπουμ φιλοξενεί σειρά φωτογραφιών από το ταξίδι του τότε γερμανού καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ στη Σαντορίνη, το οποίο επεδίωξε καθώς ήθελε να επισκεφθεί την αρχαία Θήρα, την ανασκαφή της οποίας είχε επιμεληθεί ο αρχαιολόγος θείος του Φρίντριχ Χίλερ Φον Γκέρτρινγκεν.

Σε ιδιαίτερο κεφάλαιο του τόμου «Σαντορίνη» ο επιμελητής του ξεχώρισε και σχολίασε φωτογραφίες από την αρχαία Θήρα. Επίσης φιλοξενούνται σε φωτοτυπία τρία σχετικά χρονογραφήματα του Σπύρου Μελά στην «Εστία».

Η Σαντορίνη του Χαρισιάδη πρόλαβε τη διάσωση της προπολεμικής Σαντορίνης πριν ο τουρισμός αλλοιώσει την παραδοσιακή γραφικότητά της. Ας σημειωθεί ότι στο νησί δεν υπήρχε τότε ηλεκτρισμός, ούτε αμαξιτοί δρόμοι και συνεπώς ούτε αυτοκίνητα. Η μεταφορά εμπορευμάτων και ανθρώπων συνδιεξήγετο με μουλάρια και γαϊδουράκια όπως ο αναγνώστης μπορεί να απολαύσει στις φωτογραφίες του Χαρισιάδη.

Με το λεύκωμα αυτό ξαναζωντανεύει η παραδοσιακή Σαντορίνη πριν ο ηλεκτρισμός, τα αυτοκίνητα και η εισβολή εκατομμυρίων τουριστών την τραυματίσουν ανεπανόρθωτα.