Ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης είναι φανερό ότι κινείται εντός συγκεκριμένου περιοριστικού δημοσιονομικού πλαισίου, το οποίο δεν του επιτρέπεται να αρνηθεί, ούτε του είναι και εύκολο να υπερβεί χωρίς ρίσκο και συνέπειες.

Είναι η φύση του νέου ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου, οι προτεραιότητες που θέτει έναντι των κινδύνων μιας νέας υπερχρέωσης που περιορίζουν τις δυνατότητες μιας ριζοσπαστικής αλλαγής στην οικονομική πολιτική, που κατά τα φαινόμενα χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να επιχειρήσει το προσδοκώμενο και διεκδικούμενο άλμα.

Νέες πολιτικές

Ωστόσο, η φιλοδοξία του είναι μεγάλη. Η αλήθεια είναι πως δεν μοιάζει ούτε του Σταϊκούρα ούτε του Χατζηδάκη, ο δογματισμός του οποίου υπήρξε παροιμιώδης. Είναι άλλο το πνεύμα του, άλλο το στυλ και η αντίληψή του φαντάζει διαφορετική και για ορισμένους πιο ολοκληρωμένη.

Ο κ. Πιερρακάκης, όπως σημειώνουν όσοι συνομιλούν μαζί του, ακούει, διαβουλεύεται με τους κοινωνικούς εταίρους και σιγά-σιγά ξεδιπλώνει τη δική του στρατηγική, αναπτύσσει τη δική προσέγγιση και διαμορφώνει σταδιακά νέες πολιτικές προκειμένου να αντιμετωπίσει τα μεγάλα και χρονίζοντα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.

Χαρακτηριστική υπήρξε την περασμένη εβδομάδα η ομιλία του στη γενική συνέλευση της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών, όπου απηύθυνε συστάσεις στους τραπεζίτες να χρηματοδοτήσουν με περισσότερη τόλμη και μεγαλύτερη επάρκεια επιχειρηματίες και πολίτες. Κοινώς, τους κάλεσε να κινηθούν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, να θυμηθούν το παλαιό καλό εαυτό τους και να συμμετάσχουν ενεργά στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας.

Δύσκολο κοινό

Χωρίς να είναι συγκρουσιακός, ούτε όμως να ρέπει προς την κολακεία, εξήγησε στο δύσκολο κοινό της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών ότι τα πιστωτικά ιδρύματα, με τη βοήθεια και στήριξη της πολιτείας, έχουν ξεπεράσει πια τη φάση της προηγούμενης, υπαρξιακού τύπου, κρίσης που αντιμετώπιζαν, έχουν ελαχιστοποιήσει τα κόκκινα δάνεια, η κερδοφορία τους έχει αποκατασταθεί και πλέον κινούνται σε στέρεο έδαφος, αλλά δεν έκρυψε ότι οι πολίτες έχουν παράπονα και πιο συγκεκριμένα ότι «υπάρχουν επαγγελματίες, επιχειρηματίες, απλοί πολίτες που η τραπεζική παρουσία στην καθημερινότητά τους δεν είναι αυτή που θα ήθελαν να είναι και τη χαρακτηρίζουν ενίοτε μακρινή, απρόσωπη ή και μη επαρκή».

Θύμισε μάλιστα στο σημείο αυτό «τον ισχυρό και διευρυμένο ρόλο των τραπεζών, στην προ κρίσης περίοδο, στην ευχερή χρηματοδότηση κρατικών και ιδιωτικών επενδύσεων, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε μια σειρά από γειτονικές χώρες».

Σημείωσε μάλιστα ότι τότε «οι τράπεζες επιδείκνυαν έμπρακτη μέριμνα για τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων». Τότε, συμπλήρωσε, είχαν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας και οι ίδιες απέκτησαν κρίσιμα περιουσιακά στοιχεία τα οποία χρησιμοποίησαν αργότερα προκειμένου να ξεπεράσουν τα μεγάλα βάρη της κρίσης.

Εμπροσθοφυλακή

«Τώρα που οι τράπεζες στέκονται ξανά γερά στα πόδια τους είναι η στιγμή να ξαναπιάσουμε το νήμα, την καλή πλευρά αυτού του νήματος, όχι απλώς για να φθάσουμε εκεί που ήμασταν πριν από την κρίση, αλλά για να κρατήσουμε την καλή κληρονομιά και να πάμε πιο μπροστά» σημείωσε χαρακτηριστικά, για να συμπληρώσει ότι πρέπει «να προχωρήσουμε με αυτοπεποίθηση, με νέα δυναμική, με νέο όραμα σε μια πορεία σύγκλισης με τον μέσο όρο της ευρωζώνης στις επενδύσεις, στην ανάπτυξη και βεβαίως στα εισοδήματα».

Εξειδικεύοντας, υπογράμμισε ότι «η ελληνική οικονομία με μοχλό τις τράπεζες μπορεί να ισχυροποιηθεί σε επίπεδο μικρής και μεσαίας επιχειρηματικότητας, σε επίπεδο οικογένειας και γειτονιάς και ταυτόχρονα μπορεί να γεννήσει ξανά εθνικούς πρωταθλητές».

Ουσιαστικά κάλεσε τους τραπεζίτες να ξεπεράσουν τις όποιες αναστολές, να αναλάβουν το ρίσκο, να υπερβούν τους εαυτούς τους και να γίνουν η εμπροσθοφυλακή της οικονομίας, όπως είπε σε μια αποστροφή των λόγων του.

Η διεύρυνση

Μοιάζει σαν να θέλει να ανανεώσει και να επαναφέρει στο προσκήνιο την πολιτική του Θεόδωρου Καρατζά, ο οποίος στα χρόνια του εκσυγχρονισμού της περιόδου Σημίτη, από τη θέση του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας, συνέβαλε και προώθησε την ιδέα διεύρυνσης των οικονομικών συνόρων της χώρας στην ευρύτερη ζώνη της Βαλκανικής, της Ανατολικής Ευρώπης και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Κατά βάση, ήταν αυτός που είχε εκπονήσει και εκτελέσει, με όχημα τις τράπεζες, ένα κοσμοπολίτικο σχέδιο αναβίωσης της οικονομικής επιρροής των Ελλήνων στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ισως και ο κ. Πιερρακάκης να πιστεύει ότι ο δυνάμει ελληνικός οικονομικός χώρος μπορεί να εκτείνεται από το Κίεβο μέχρι την Αλεξάνδρεια και από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι την Αδριατική.

Υπάρχει θέμα

Ανεξαρτήτως αυτού, πάντως, έθεσε μετ’ επιτάσεως στις τράπεζες το ζήτημα της ελλείπουσας χρηματοδότησης τόσο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων όσο και των νοικοκυριών. Ολα τα στοιχεία βεβαιώνουν και οι τράπεζες αποδέχονται ότι τα δάνεια προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως και τα στεγαστικά, είναι περιορισμένα.

Οι ίδιες οι τράπεζες αναγνωρίζουν ότι υπάρχει θέμα υποχρηματοδότησης, αλλά επιμένουν πως αυτό είναι πρόβλημα που επιβάλλεται να το λύσουν εκείνες και όχι το κράτος. Οπως εξηγούν ανώτερα τραπεζικά στελέχη, τα πιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να έλθουν πιο κοντά προς τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, να τις προσεγγίσουν, να βελτιώσουν τη λογιστική και χρηματοοικονομική τους θέση και μαζί να αναζητήσουν τα κατάλληλα πιστωτικά κριτήρια που θα επέτρεπαν την απρόσκοπτη και επαρκή τραπεζική τους χρηματοδότηση.

Οι υπεύθυνοι των πιστωτικών ιδρυμάτων υποστηρίζουν ότι ιδιαιτέρως η ελληνική μικροεπιχειρηματικότητα διακρίνεται από κουλτούρα μη ανάληψης του κόστους που μπορεί να πηγάζει από το όποιο επιχειρηματικό ρίσκο.

Τα στεγαστικά

Συνήθως, όταν μια επιχειρηματική προσπάθεια αποτυγχάνει, τα πάντα αφήνονται στον αέρα και συνηθέστερα την πληρώνουν οι τράπεζες. Αυτή ακριβώς η κουλτούρα αποθαρρύνει τις πιστώσεις, τα πιστωτικά κριτήρια έχουν γίνει ιδιαιτέρως αυστηρά, με αποτέλεσμα να δίνονται δάνεια με το σταγονόμετρο.

Με τα στεγαστικά είναι κάπως διαφορετικά τα πράγματα, γιατί η αύξηση των εισοδημάτων είναι βραδύτερη της ανόδου των τιμών των ακινήτων. Με αποτέλεσμα ένα νέο νοικοκυριό να μην μπορεί να την παρακολουθήσει και να χρειάζεται πολλά χρόνια αποταμιεύσεων προκειμένου να διεκδικήσει ένα αξιοπρεπές σπίτι. Ωστόσο, και για τις δύο προβληματικές πιστωτικές ζώνες υπάρχουν διεθνείς και ευρωπαϊκές εμπειρίες. Η διασύνδεση δε του ελληνικού πιστωτικού συστήματος με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό επιτρέπει ανταλλαγή εμπειριών και ιδεών.

Να η ευκαιρία

Η τελευταία διεύρυνση συμμετοχής της ευρωπαϊκής πια UniCredit στο μετοχικό κεφάλαιο της Alpha Bank διευκολύνει την αναζήτηση. Περιττό να σημειώσουμε ότι το γκρουπ της UniCredit έχει παρουσία σε πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες και συμμετέχει σε πολλά διαφορετικά πιστωτικά συστήματα.

Οπότε να η ευκαιρία να συγκροτηθούν τα κατάλληλα σχήματα αξιολόγησης και αναζήτησης πιστωτικών κανόνων για την ευχερέστερη, φθηνότερη και πιο ευέλικτη χρηματοδότηση τόσο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων όσο και των νέων νοικοκυριών για την αγορά ευπρεπών κατοικιών.