Οι τράπεζες, οι servicers και τα funds κατέχουν αποδεδειγμένα, βάσει επίσημων στοιχείων, περίπου 25.000 ακίνητα, τα οποία κατά την κυβέρνηση μένουν αδρανή και αδιάθετα, κοινώς απούλητα, επειδή οι διαχειριστές διεκδικούν ακόμα υψηλότερες αξίες και περισσότερα κέρδη.

Με αποτέλεσμα η προσφορά να είναι περιορισμένη και έτσι να μην αμβλύνεται η πίεση της υψηλής εξωτερικής ζήτησης και οι τιμές να αυξάνονται συνεχώς, καθιστώντας απαγορευτική την απόκτηση στέγης από τα νεότερα των νοικοκυριών.

Ο ισχυρισμός δεν ευσταθεί, απαντούν με κατηγορηματικό τρόπο τόσο οι τράπεζες όσο και οι servicers.

Εχουν κίνητρο

Ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, δηλώνει με ένταση ότι τα πιστωτικά ιδρύματα και οι servicers έχουν ισχυρό κίνητρο να πουλήσουν τα ακίνητα το ταχύτερο.

Oπως εξηγεί, ο λόγος που τα ακίνητα δεν «βγαίνουν» προς πώληση συνδέεται με τους όρους και τις προϋποθέσεις που έχει επιβάλει το κράτος για τη διεκπεραίωση μιας μεταβίβασης ακινήτου. Και αυτό γιατί έχει συνδέσει τις μεταβιβάσεις με τη νομική, πολεοδομική και ηλεκτρονική τακτοποίηση των ακινήτων.

Ατακτοποίητα ακίνητα δεν μπορούν να μεταβιβαστούν και έτσι – κατά τους τραπεζίτες – μπλοκάρει το σκέλος της προσφοράς και η αγορά των ακινήτων ορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από την υπερβάλλουσα τούτα τα χρόνια ζήτηση.

Για να γίνει κατανοητό, οι servicers και οι τράπεζες επιτρέπεται να αποκτήσουν ατακτοποίητα ακίνητα μέσω π.χ. πλειστηριασμών, ανεξάρτητα δηλαδή από την κατάστασή τους, ανεξάρτητα δηλαδή από πολεοδομικές και άλλες εκκρεμότητες, αλλά δεν δύνανται να προχωρήσουν στην πώληση και μεταβίβασή τους αν δεν έχουν αντιμετωπίσει οποιαδήποτε εκκρεμότητα και δεν έχουν λάβει ηλεκτρονική ταυτότητα του ακινήτου.

Σημειώνουν δε ότι οι διαδικασίες εκκαθάρισης των εκκρεμοτήτων και απόκτησης ηλεκτρονικής ταυτότητας είναι εξαιρετικά χρονοβόρες.

Χωρίς e-ταυτότητα

Ο κ. Καραβίας δεν κρύβει ότι προτάθηκε στο υπουργείο Οικονομικών να επιτραπούν μεταβιβάσεις ακινήτων χωρίς να έχουν λάβει ηλεκτρονική ταυτότητα και η ευθύνη απόκτησής της να μεταφερθεί στον αγοραστή, αλλά η ηγεσία τού αρνήθηκε.

Μάλιστα, θεωρεί υπερβολική την απαίτηση των Αρχών για ηλεκτρονική ταυτότητα των ακινήτων όταν πολύ μικρό ποσοστό των διαμερισμάτων της Αθήνας διαθέτει ηλεκτρονική ταυτότητα.

Αξίζει επίσης να δει κάποιος πόσα από τα ακίνητα που έχουν βρει ενδιαφερόμενοι αγοραστές μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου 2» διαθέτουν ηλεκτρονική ταυτότητα. Ελάχιστα, είναι η απάντηση και αυτό εξηγεί γιατί το συγκεκριμένο πρόγραμμα εξελίσσεται τόσο αργά.

Ο επικεφαλής της doValue, Θόδωρος Καλαντώνης, σημειώνει ότι προτάθηκε εναλλακτικά στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να μεταφερθεί συνολικά για έναν χρόνο η ευθύνη τακτοποίησης των όποιων πολεοδομικών, νομικών και άλλων εκκρεμοτήτων των μεταβιβαζόμενων ακινήτων στους αγοραστές, με προφανή σκοπό να αυξηθεί έστω προσωρινά η προσφορά ακινήτων και να ανασχεθεί το διαρκές κύμα ανόδου των τιμών.

Διεκτραγωδεί επιπρόσθετα την κατάσταση που επικρατεί στις πολεοδομίες και τα υποθηκοφυλακεία, το πλεόνασμα γραφειοκρατίας και το έλλειμμα ψηφιοποίησης που τα συνοδεύει.

Σοβαρά εμπόδια

Γενικά, οι νέοι διαχειριστές ακινήτων επιμένουν ότι συναντούν σοβαρά εμπόδια στην τακτοποίηση και πλήρη νομιμοποίηση των προς πώληση ακινήτων, με αποτέλεσμα να καθυστερεί μήνες και χρόνια ακόμη. Δηλώνει μάλιστα έτοιμος να άρει συνολικά τα εμπόδια που βαραίνουν το σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα. Ο κ. Καλαντώνης υπογραμμίζει επίσης ότι ακόμα και η διεκπεραίωση ενός στεγαστικού δανείου απαιτεί πολύ χρόνο.

Πριν από τη μεγάλη οικονομική κρίση ένα στεγαστικό δάνειο εκδιδόταν σε 45 ημέρες και τώρα χρειάζεται τουλάχιστον έξι μήνες προκειμένου να εγκριθεί, με αποτέλεσμα να αλλοιώνονται οι συμφωνίες αξίας και εν τέλει να μην ολοκληρώνονται οι πράξεις.

Είναι αυτή συνολικά μια κατάσταση που δυσκολεύει τις αγοραπωλησίες ακινήτων με κίνδυνο να χαθεί το προνόμιο της ταχείας διεκπεραίωσης τέτοιων συναλλαγών που προσέδιδε δυναμική στην εγχώρια αγορά. Εχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η ελληνική αγορά ακινήτων προσέλκυσε πλήθος ισραηλινών επενδυτών οι οποίοι θεωρούσαν συγκριτικό πλεονέκτημα την ταχύτητα, σε αντίθεση με τη χώρα τους, όπου οι μεταβιβάσεις ακινήτων χρειάζονται τρία χρόνια προκειμένου να ολοκληρωθούν.

Ο κ. Καλαντώνης πάντως επισημαίνει ότι τα 25.000 ακίνητα που έχουν περιέλθει σε τράπεζες και servicers δεν είναι όλα ταχέως μεταβιβάσιμα, ούτε προς στέγαση νοικοκυριών. «Μόνο το 65% αυτών είναι οικιστικά και τα υπόλοιπα εμπορικά, αποθήκες και λοιπά». Οπως λέει στο «Βήμα της Κυριακής», «μόνο τα 16.000 μπορούν να ικανοποιήσουν στεγαστικές ανάγκες». Και από αυτά «μόνο 3.000 είναι ώριμα, δηλαδή πολεοδομικώς και νομικώς τακτοποιημένα, ώστε να εκτεθούν γρήγορα προς πώληση».

Ετσι επιμένει πως «αν η Πολιτεία θέλει πραγματικά να επιλύσει το οξύ στεγαστικό πρόβλημα των νέων νοικοκυριών οφείλει να καινοτομήσει, αίροντας τάχιστα το πλήθος των γραφειοκρατικών και άλλων εμποδίων που δεν επιτρέπουν στους νέους διαχειριστές να κινηθούν γρήγορα». Και μια λύση, έστω προσωρινή όπως τονίζει, είναι να μεταφερθεί η ευθύνη τακτοποίησης των πολεοδομικών, νομικών εμποδίων και αυτή της ηλεκτρονικής ταυτότητας στους αγοραστές και νέους ιδιοκτήτες.

Απιαστο όνειρο

Οπως και να έχει πάντως, χωρίς επαρκή παρέμβαση στο σκέλος της προσφοράς δεν πρόκειται να αμβλυνθεί το πρόβλημα και οι τιμές των ακινήτων θα συνεχίσουν να αυξάνονται με ρυθμούς ταχύτερους των εισοδημάτων, γεγονός που καθιστά την απόκτηση αξιοπρεπούς στέγης από τα νεότερα νοικοκυριά άπιαστο όνειρο.

Οσο και αν ο Πρωθυπουργός δηλώνει, σχεδόν ιδεοληπτικά, ότι «το κράτος δεν μπορεί να επηρεάζει την προσφορά της αγοράς ακινήτων χτίζοντας το ίδιο σπίτια», οφείλουμε να του υπενθυμίσουμε ότι σε προηγούμενες χρονικές περιόδους το κράτος κατασκεύαζε εργατικές κατοικίες, επιδοτούσε στεγαστικά δάνεια στις ασθενέστερες των νέων οικογενειών και οι τράπεζες επίσης προσέφεραν ειδικά αποταμιευτικά εργαλεία στεγαστικού ταμιευτηρίου και άλλες δυνατότητες προκειμένου να διευκολύνουν την απόκτηση αξιοπρεπούς στέγης στους έλληνες πολίτες.

Κοινωνικό αγαθό

Το πρόβλημα της στέγασης των πολιτών είναι μείζον και απαιτεί, πέραν των άλλων, αποσύνδεση από τη σκληρή νεοφιλελεύθερη εκδοχή των πραγμάτων, που καλύπτει μόνο τους έχοντες και κατέχοντες και εκείνους που εμπορεύονται κατά το δοκούν την αυξανόμενη εξωτερική ζήτηση.

Η στέγη, ας μην το ξεχνούν οι κυβερνώντες, είναι βαθιά κοινωνικό αγαθό και στοιχείο που στις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες φανερώνει με κραυγαλέο τρόπο τη διεύρυνση των ανισοτήτων…