Από τα μέσα Σεπτεμβρίου η Αθήνα πλημμυρίζει εικαστικά με μια σειρά σημαντικών εκθέσεων και φουάρ. Στο Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη θα παρουσιαστεί η έκθεση «Γεωμετρική Αφαίρεση: Οπυ Ζούνη, Etel Adnan, Ebtisam Abdulaziz, Lubna Chowdhary» (15/10 – 22/2/26) σε επιμέλεια Γιάννη Μπόλη. Στόχος της είναι η δημιουργία διαλόγου ανάμεσα σε τέσσερις ιδιαίτερες γυναικείες φωνές, οι οποίες μέσα από διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτισμικά πλαίσια επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με τη γεωμετρική αφαίρεση, ενώ κοινό στοιχείο αποτελεί η σύνδεσή τους με την ισλαμική τέχνη, αρχιτεκτονική και αισθητική.
Στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς θα παρουσιαστεί η έκθεση «Πρωτόλεια. Από την πρώιμη γραφή στο ώριμο έργο» (2/10 – 11/1/26), που αναδεικνύει ιδέες, μοτίβα και χαρακτηριστικά από τα πρώιμα έργα έντεκα ελλήνων καλλιτεχνών, όπως ο Μόραλης, ο Βασιλείου, ο Τσαρούχης, η Κατράκη, τα οποία σταδιακά διαμόρφωσαν την ώριμη εικαστική τους γλώσσα. Η έκθεση αποτελεί συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη, του Κέντρου Πολιτισμού Ερευνας & Τεκμηρίωσης της Τράπεζας της Ελλάδας και του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, με την υποστήριξη ιστορικών και θεωρητικών της τέχνης.
Οσον αφορά τις δραστηριότητες του ΝΕΟΝ, το πρώτο μέρος της τριλογίας «Allspice | Michael Rakowitz & Ancient Cultures» στο Μουσείο Ακρόπολης ολοκληρώνεται στις 31/10, ενώ από τις 6/10 εγκαινιάζεται το δεύτερο. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζεται η εμβληματική εγκατάσταση του ασσυριακού μυθολογικού πλάσματος Λαμάσσου, φτιαγμένου από κονσέρβες σιροπιού χουρμάδων, που είχε πρωτοτοποθετηθεί στην Τrafalgar Square. Στην Αθήνα το έργο θα βρει τη θέση του στον εξωτερικό χώρο του Μουσείου Ακρόπολης, στη δυτική πλευρά προς την οδό Μητσαίων. Τον Νοέμβριο αναμένεται η έκθεση με έργα του Αλέξανδρου Τζάννη στον λόφο του Φιλοπάππου.
Από τον Σεπτέμβριο έως τον Μάιο 2026 το AnnexM υπό τη διεύθυνση της Αννας Καφέτση φέρνει στον Κήπο του Μεγάρου δουλειά της Τζένης Μαρκέτου στην έκθεση «Folly for Songs for Funk Kinships». Ενα γλυπτικό περιβάλλον που εξερευνά τη φροντίδα και τη συνύπαρξη ανθρώπινων και μη ανθρώπινων μορφών ζωής.
Στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος συνεχίζονται οι εκθέσεις των Σιμόν Λι (έως 31/9), Κλαούντια Βίζερ (έως 16/11) και 100 χρόνια Takis (έως 26/10). Στο πλαίσιο του φεστιβάλ SNFCC Green Weekend (20-21/9) προγραμματίζονται τρεις εκθέσεις με επίκεντρο το περιβάλλον: φωτογραφία του Αλκη Κωνσταντινίδη, εικαστική παρουσίαση του καλλιτεχνικού σχήματος Hypercomf σε συνεργασία με την Artworks και έκθεση αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας νέων, που αναδεικνύει προτάσεις για τον αστικό και φυσικό χώρο του μέλλοντος.
Στο ΕΜΣΤ συνεχίζονται μέχρι το 2026 οι εκθέσεις «Why look at animals?», «Emma Talbot: Human/Nature» και «Θόδωρος, γλύπτης: Αντί αναδρομικής», ενώ οι εκθέσεις της Τζάνις Ράφα και του Σάμι Μπαλότζι ολοκληρώνονται στις 5/10 και 2/11 αντίστοιχα. Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης συνεχίζει η «Cycladic Blues» (ως τις 2/11) με έργα Μαρλέν Ντιμά, στην Εθνική Πινακοθήκη παραμένει ανοιχτή η έκθεση «Παναγιώτης Τέτσης – Η εμμονή του βλέμματος», καθώς και η πολυσυζητημένη «Σαγήνη του Αλλόκοτου». Παράλληλα, στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης παρουσιάζεται η έκθεση «Εφη Στρούζα: Ενα νέο ταξίδι» (έως τις 31/10), η οποία φωτίζει το επιμελητικό και τεχνοκριτικό έργο της ιστορικού και κριτικού τέχνης, αξιοποιώντας κυρίως το πλούσιο αρχείο της. Στο Μουσείο του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή συνεχίζεται η αναδρομική έκθεση «Takis 1∞», για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης, 1925–2019) ως τις 2/11.
«Η Μπιενάλε της Γάζας»
Στο Λόφος Art Project στην Κυψέλη θα φιλοξενηθεί η έκθεση «Στη ζώνη του πυρός. Θαύματα μέσα στα ερείπια – Η Μπιενάλε της Γάζας» (18/9 – 4/11), με έργα καλλιτεχνών που ζουν ή κατάγονται από τη Γάζα εν μέσω της γενοκτονίας, σε επιμέλεια Φαίης Τζανετουλάκου και Δημήτρη Σαραφιανού. Ο χώρος στην Κυψέλη λειτουργεί ως ελληνικό περίπτερο της Μπιενάλε, μεταφέροντας έργα από τη Γάζα διεθνώς και φέρνοντας την εμπειρία της Γάζας σε κοινό από όλον τον κόσμο.
Η έκθεση «Windows» (17/9 – 25/10) της Ρόζαλιντ Νασασίμπι, ζωγράφου και κινηματογραφίστριας με παλαιστινιακή και βορειοϊρλανδική καταγωγή, φιλοξενείται τόσο στην ARCH όσο και στη MelasMartinos. Μέσα από ζωγραφική και φιλμ, η καλλιτέχνιδα εξερευνά καθημερινές στιγμές και ανθρώπινες σχέσεις, προσκαλώντας τον θεατή να δει γνωστές εικόνες με νέα, ευαίσθητη οπτική. Καθώς το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» θα υποδεχθεί το νέο εγχείρημα του επιμελητή Κώστα Πράπογλου προς τα μέσα Οκτώβρη στον Πειραιά, παράλληλα με την έκθεση του Λουκά Σαμαρά, θα φιλοξενηθεί το περιοδεύον πολιτιστικό φεστιβάλ Art Explora Festival, που θα δέσει με το πλωτό μουσείο του στην Πύλη Ε8 του λιμανιού (3-12/10).
Ο φιλανθρωπικός οργανισμός ιδρύθηκε το 2019 από τον επιχειρηματία Φρεντερίκ Ζουσέ και εδρεύει στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, με ένα δίκτυο συνεργατών και περισσότερους από 2.000 εθελοντές. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει εκδηλώσεις εν πλω, όπως ηχητικές εμπειρίες και έργα εικονικής πραγματικότητας, καθώς και εκθέσεις σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους στην προβλήτα.
Στα εκθεσιακά περίπτερα θα παρουσιαστεί η έκθεση «Present» σε συνεργασία με το Λούβρο, που αναδεικνύει γυναικείες μορφές μεσογειακών πολιτισμών, η «Under the Azure» με έργα εμπνευσμένα από τη Μεσόγειο από καλλιτέχνες όπως η Ετέλ Αντνάν, η Σιμόν Φατάλ και ο Χουάν Μιρό, καθώς και η φωτογραφική έκθεση «Undertow» για τη φιλοξενία και τη μετανάστευση με έργα καλλιτεχνών από τον αραβικό κόσμο σε επιμέλεια Αμάντα Αμπι Χαλίλ και Ντανιέλ Μακχούλ. Παράλληλα θα πραγματοποιηθεί πλούσιο ζωντανό πρόγραμμα με περφόρμανς, συναυλίες, κινηματογραφικές προβολές, παραστάσεις χορού όπως το «Bolero» του Αντώνη Φωνιαδάκη και το «Untitled (Figures)» της Λενιώς Κακλέα, καθώς και εργαστήρια και συζητήσεις, όλα σε επιμέλεια Κατερίνας Τσέλου.
Στις γκαλερί
Από τα μέσα Σεπτεμβρίου η Αθήνα πλημμυρίζει εικαστικά με μια σειρά σημαντικών εκθέσεων και φουάρ. Στον χώρο τέχνης The Intermission, σε συνεργασία με την Pace Gallery, ανοίγει στις 25/9 η πολυαναμενόμενη έκθεση «Master of the uncanny» του Λουκά Σαμαρά, η πρώτη ατομική του στην Ελλάδα μετά από είκοσι χρόνια. Η αναδρομική παρουσίαση καλύπτει έργα από τη δεκαετία του 1960 έως το 2010, περιλαμβάνοντας σπάνια γλυπτά-κοσμήματα, τα «Auto Polaroids», τις «Photo-Transformations», τα έντονα «Mosaic Paintings», τα υφασμάτινα «Reconstructions», παστέλ σε χαρτί, γλυπτά και έργα από τη σειρά «Box», καθώς και μεταμορφωμένα χρηστικά αντικείμενα.
Στην Gagosian θα παρουσιαστούν έργα του 79χρονου Στάνλεϊ Γουίτνεϊ στην έκθεση «Return to thegarden» (2/10 – 17/1/26). Είναι ένας καλλιτέχνης γνωστός για τις αφηρημένες, γεωμετρικές συνθέσεις του, όπου αντανακλώνται οι επιρροές του από την τζαζ, τον μοντερνισμό και την ιταλική τέχνη. Πρόκειται για την πρώτη του ατομική έκθεση στην Ελλάδα μετά τη συμμετοχή του στην documenta 14. Στη γειτονιά του Κολωνακίου η γκαλερί Σκουφά φιλοξενεί την έκθεση «Νύχτες» (11/9 – 11/10) της Λήδας Κοντογιαννοπούλου, με τέσσερις ενότητες έργων – φιγούρες, τοπία, συνθέσεις και εσωτερικά – όπου η ζωγράφος εξερευνά το φως, τη σκιά και την ατμόσφαιρα της νύχτας, σε συνέχεια της προηγούμενης δουλειάς της στο Μουσείο Μπενάκη με πίνακες από την οικία Σεφέρη στην οδό Αγρας.
Η Πέγκυ Κλιάφα παρουσιάζει στην γκαλερί Ζουμπουλάκη την εγκατάσταση «Healing the Grid / Θεραπεύοντας το Πλέγμα» (11 Σεπτεμβρίου – 4 Οκτωβρίου), με πολυέλαιο, φωτεινές κολόνες από κάψουλες-χάπια και επιτοίχια ή γλυπτά assemblage από καρτέλες χαπιών, διερευνώντας τη σχέση τέχνης και ιατρικής. Ο Νίκος Ποδιάς θα τιμηθεί στην γκαλερί Citronne της Τατιάνας Σπινάρη από τις 23 Οκτωβρίου, ενώ η Can Christina Androulidaki θα παρουσιάσει έργα του Κωνσταντίνου Λαδιανού, ζωγραφική σε ξύλο, κέντημα και κεραμικά στην έκθεση «Chronicles of Anesthesia» (13/9 – 25/10).
Στην γκαλερί The Breeder θα δούμε την έκθεση «Forever Fish» του Αριστείδη Λάππα (17/9 – 1/11), με έργα που πρωτοπαρουσιάστηκαν στο Μουσείο στη Γερμανία (Kunstverein Ludwishafen) και εμπλουτίστηκαν για την Αθήνα. Zωγραφική, γλυπτά, τοιχογραφίες και εγκαταστάσεις, δημιουργεί χώρους όπου μυθικά και θαλάσσια πλάσματα κινούνται ανάμεσα στην αφαίρεση και την παραστατικότητα. Στο κτίριο της Τοσίτσα 3 στα Εξάρχεια έρχονται άλλες νέες εκθέσεις από τους τρεις αθηναϊκούς χώρους από τις 16/9. Μια ομαδική έκθεση με έργα των Γιώργου Τουρκοβασίλη, Μαριέττας Μαυροκορδάτου, της Πολωνής Μαρίζια Παρουζέλ και της Αγγλίδας Τζόζεφιν Πράιντ από το Radio Athènes, μία της Αναστασίας Παύλου από τη Hot Wheels και τη συνεργασία της Eleftheria Tseliou Gallery με την γκαλερί Max Hetzler με έργα των Ρένα Παπασπύρου, Δαυίδ Σαμπεθάι και των Γκίντερ Φεργκ και Γκρέις Γουίβερ.
«Μουσική και Μωσαϊκά»
Στην Bernier/Eliades, ο Πάολο Κολόμπο επανέρχεται με τη «Μουσική και Μωσαϊκά» (από 25/9), περιλαμβάνοντας ηχητικές εγκαταστάσεις, δάπεδα-ψηφιδωτά, ακουαρέλες και πορτρέτα ελλήνων μουσικών, εμπνευσμένα από την παραδοσιακή τέχνη και τη μουσική των αρχών του 20ού αιώνα. Ο Αργύρης Ραλλιάς, στο εργαστήριό του, Studio Contrapposto (20/9 – 5/10), παρουσιάζει δώδεκα γλυπτά που θίγουν τραυματικές εμπειρίες, περιβαλλοντικές καταστροφές και την αλλοίωση του κυκλαδίτικου τοπίου, σε επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου.
Last but not least να πούμε ότι επανέρχεται η Art Athina 2025 στο Ζάππειο Μέγαρο (18-22/9) συγκεντρώνοντας 72 ελληνικές και διεθνείς γκαλερί, για να αποτελέσει το μεγαλύτερο ετήσιο γεγονός σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, με παράλληλο πρόγραμμα παρουσιάσεων, ομιλιών και δράσεων για το κοινό.
Ο δε νικητής του Βραβείου Νέου Καλλιτέχνη της Art Athina για το 2024 Πάνος Προφήτης θα παρουσιάσει δουλειά του στο MOMus – Μουσείο Αλεξ Μυλωνά στην Αθήνα από τις 12/9.
