Επιστροφή στην Πειραιώς 260 για τον Μάριο Μπανούσι, το φρέσκο και υπό συνεχή εξέλιξη ταλέντο του ελληνικού θεάτρου, που παρουσιάζει ξανά την πολυταξιδεμένη στο εξωτερικό, παράσταση «Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia» σε επιλεγμένες ημερομηνίες μέχρι το τέλος του χρόνου.
Η επανάληψη της παράστασης εντάσσεται στο πλαίσιο μιας νέας δέσμης δράσεων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με τίτλο Φθινόπωρο – ΑΠΟΗΧΟΙ που εστιάζει στην επαναληπτική παρουσίαση κάποιων εκ των παραγωγών του που έχουν μια μη εξαντληθείσα δυναμική.
Με την παράσταση αυτή, ο Μπανούσι ολοκληρώνει την τριλογία που ξεκίνησε με τη «Ragada» και συνεχίστηκε με το «Goodbye, Lindita»· μια τριλογία όπου κάθε μέρος αντλεί έμπνευση από τη μητέρα, τη μητριά και, τέλος, τον πατέρα του. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου το 2023 (Εθνικό Θέατρο, Σκηνή Ελένη Παπαδάκη) στο πλαίσιο του grape – Greek Agora of Performance, της πλατφόρμας του Φεστιβάλ για την προώθηση της ελληνικής δημιουργίας στο εξωτερικό.
«Taverna Miresia» σημαίνει στα αλβανικά «Ταβέρνα Καλοσύνη», όπως μαρτυρά η φωτεινή επιγραφή σε μια οικογενειακή ταβέρνα σε προάστιο των Τιράνων. Χρόνια μετά από το τραυματικό γεγονός της πατρικής απώλειας υπό το φως αυτής της επιγραφής που καθόρισε τη ζωή του, ως ενήλικος και σκηνοθέτης πλέον, ο Μπανούσι μεταφέρει το βίωμα του από την Αλβανία στη θεατρική σκηνή.
Τι σημαίνει αυτή η ταβέρνα και η επιγραφή της; Ο δημιουργός της παράστασης μιλά στο ΒΗΜΑ.
Το «Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia» συνομιλεί έντονα με το πένθος και την απώλεια του πατέρα σας – ένα τραυματικό γεγονός για εσάς. Ήταν αναγκαίο να επιστρέψετε σε αυτό το σημείο μέσα από το θέατρο;
Ναι, ήταν αναγκαίο, όχι για να ξαναζήσω τον πόνο, αλλά για να τον καταλάβω. Ο πατέρας μου δεν είναι ένα γεγονός που έκλεισε, αλλά κάτι που συνεχίζει να υπάρχει μέσα μου και επηρεάζει τον τρόπο που ζω και δημιουργώ. Το θέατρο μου έδωσε τον χώρο να σταθώ απέναντι σε αυτή την απώλεια χωρίς να χρειάζεται να την εξηγήσω ή να τη «λύσω». Η επιστροφή στο τραύμα δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά τρόπος να το παρατηρήσεις με ειλικρίνεια και να του επιτρέψεις να υπάρξει, αυτή τη φορά με απόσταση και συνείδηση.
Ο Μάριο Μπανούσι στην παράσταση «Taverna Miresia» @Nasia Stouraiti
Έχει αλλάξει η σχέση μας με αυτό το υλικό από την πρώτη παρουσίαση μέχρι τη σημερινή επανάληψη στην Πειραιώς 260; Το πένθος μετασχηματίζεται, απαλύνεται ή επιστρέφει κάθε φορά από την αρχή;
Η επανάληψη δείχνει ότι τίποτα δεν μένει ίδιο. Το πένθος δεν φεύγει, αλλά αλλάζει μορφή. Στην πρώτη παρουσίαση το έργο είχε περισσότερη ένταση και ανάγκη να ειπωθεί, σήμερα υπάρχει περισσότερη σιωπή και παρατήρηση. Κάθε φορά που το έργο επιστρέφει, επιστρέφω κι εγώ σε άλλο σημείο της ζωής μου. Δεν ξαναρχίζω από την αρχή, αλλά συνεχίζω από εκεί που βρίσκομαι. Το πένθος δεν γίνεται πιο εύκολο, γίνεται πιο γνώριμο.
«Είμαι ο πραγματικός εαυτός μου στην σκηνή και στην ουσία είναι σαν να φωτίζω μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά στιγμές αυτής της οικογένειας, σαν να τις παρακολουθώ και εγώ μαζί με το κοινό».
Ομοίως η επιγραφή της οικογενειακής ταβέρνας λειτουργεί ως αφετηρία και σύμβολο της παράστασης. Τι αντιπροσωπεύει σήμερα για εσάς αυτή η επιγραφή; Φέρει το δικό σας όνομα και των αδερφών σας.
Η επιγραφή είναι κάτι πολύ απλό και ταυτόχρονα πολύ φορτισμένο: ήταν η καθημερινή ζωή του πατέρα μου. Δεν τη βλέπω πια μόνο ως ανάμνηση, αλλά ως σύμβολο μιας προσπάθειας να σταθούμε όρθιοι ως οικογένεια. Στη σκηνή δεν τη χρησιμοποιώ για να αφηγηθώ την ιστορία μας, αλλά για να θυμίσω ότι πίσω από κάθε προσωπικό βίωμα υπάρχει μια συλλογική εμπειρία. Η απόσταση που προσπαθώ να κρατώ στο προσωπικό είναι απαραίτητη για να μη γίνει εξομολόγηση, αλλά θεατρική πράξη. Γι’ αυτό μου αρέσει το γεγονός ότι για εμένα αυτή η ταμπέλα θα μπορούσε να συμπυκνώνει όλη την σχέση με τον πατέρα μου, αλλά για έναν θεατή μπορεί να παραμένει μια απλή ταμπέλα που βγάζει φως.
Από την παράσταση «Τaverna Miresia» του Μάριο Μπανούσι @Theofilos Tsimas
Τι σημαίνει η παρουσία σας στη σκηνή για εσάς τον ίδιο και η «συνομιλία» που ανοίγετε ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν ενώπιον κοινού;
Η παρουσία μου στη σκηνή δεν έχει να κάνει με το να βρεθώ στο κέντρο, αλλά με το να είμαι παρών στη διαδικασία. Βρίσκομαι εκεί σαν κάποιος που παρατηρεί, που συνομιλεί με το παρελθόν χωρίς να το αναπαριστά. Ως σκηνοθέτης οργανώνω τη μνήμη, και ως ερμηνευτής την εκθέτω. Είμαι ο πραγματικός εαυτός μου στην σκηνή και στην ουσία είναι σαν να φωτίζω μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά στιγμές αυτής της οικογένειας, σαν να τις παρακολουθώ και εγώ μαζί με το κοινό.
Η ενηλικίωση δεν έχει ηλικία ωστόσο στην παράστασή σας ορίζεται μέσα από την απώλεια του γονέα. Πότε νιώσατε ότι ενηλικιωθήκατε πραγματικά;
Η ενηλικίωση ήρθε όταν κατάλαβα ότι δεν υπάρχει πια κάποιος να με προστατεύσει ή να πάρει αποφάσεις για μένα, αυτό έγινε αρκετά νωρίς. Η απώλεια του γονέα σε αναγκάζει να σταθείς μόνος σου, ακόμη κι αν δεν είσαι έτοιμος. Εκείνη τη στιγμή καταλαβαίνεις ότι η ευθύνη για τη ζωή σου είναι πλέον αποκλειστικά δική σου. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει ξαφνικά, αλλά κάτι που συνειδητοποιείς σταδιακά, μέσα από την απουσία.
Ακόμα και το γεγονός ότι δεν είναι εκεί «οι μεγάλοι» που έχεις συνηθίσει από παιδί για να ζητήσεις βοήθεια ακόμα και να μην την πάρεις, παίζει σημαντικό ρόλο στο να λες «βρες την βοήθεια μόνος σου».
Από την παράσταση «Τaverna Miresia»@Theofilos Tsimas
Η θρησκευτικότητα και η τελετουργία έχουν μία ιδιαίτερη θέση στη δουλειά σας, το ίδιο και η βαλκανική σας ταυτότητα. Αλληλoπλέκονται στο έργο σας ως πολιτισμικές εγγραφές.
Όλα αυτά προέρχονται από τον ίδιο τόπο, δηλαδή τον τρόπο που μεγαλώσαμε. Η θρησκευτικότητα για μένα δεν είναι δόγμα, αλλά συνήθεια, ρυθμός, κινήσεις, αισθήσεις, επαναλαμβανόμενες πράξεις. Η τελετουργία υπάρχει στο πώς ζούμε, πώς θρηνούμε, πώς τρώμε μαζί σε ένα τραπέζι ένα φαγητό μαγειρεμένο με αγάπη.
Η βαλκανική ταυτότητα κουβαλά μια έντονη σχέση με το σώμα και το συναίσθημα, και αυτό μπαίνει αυθόρμητα στη δουλειά μου χωρίς να το σχεδιάζω καθαρά και να το αποφασίζω. Είναι για μένα και τα τρία μέρος όχι μόνο της δουλειάς μου αλλά και τη ζωής μου, της γύρω ζωής που ζω και μεγαλώνω.
Γινόμαστε συχνά κοινωνοί στο έργο σας μιας διαδικασίας κάθαρσης μέσα από τη σωματικότητα. Πώς θα εξηγούσατε τη σχέση της ψυχολογίας των χαρακτήρων και του μη λεκτικού σύμπαντος που υφαίνετε;
Το σώμα ξέρει πράγματα που ο λόγος δεν μπορεί να πει. Πολλές φορές το τραύμα και το συναίσθημα δεν εκφράζονται με λέξεις, αλλά με στάση, κίνηση, αναπνοή. Η ψυχολογία των χαρακτήρων δεν περιγράφεται, αλλά φαίνεται. Το μη λεκτικό σύμπαν δεν έρχεται να συμπληρώσει τον λόγο, αλλά να τον αντικαταστήσει εκεί που δεν φτάνει. Για μένα κάθε κίνηση, παραμικρή, είναι και μια «λέξη» – μιλάει, λέει κάτι, απλώς με άλλον τρόπο.
«Παρότι η ιστορία είναι βαθιά οικογενειακή και βαλκανική, το κοινό σε διαφορετικές χώρες βρίσκει κάτι δικό του μέσα σε αυτήν».
Και μέσα σε αυτό το σύμπαν, δουλέψατε για την «Taverna Miresia» με τον Jeph Vanger για τη μουσική σύνθεση και τη Σαββίνα Γιαννάτου για τους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς.
Από τις πρώτες μου επιθυμίες για αυτήν την παράσταση ήταν να τραγουδήσει η Σαββίνα Γιαννάτου, το ονειρεύτηκα και την φανταζόμουν εμπνεόμενος και από το μοιρολόι που τραγουδάει η γιαγιά μου και γενικά το παραδοσιακό τραγούδι στην Αλβανία (εκεί εγώ το έχω ζήσει πιο πολύ).
Με τον Jeph, και τη Σαββίνα δουλέψαμε πάνω στην αίσθηση και όχι στη φόρμα, αφήνοντας χώρο στον αυτοσχεδιασμό και στο λάθος και δοκιμάζοντας πολλά πράγματα που μπορεί να πρότεινα με κάποιες συγκεκριμένες αναφορές φτάναμε σε ένα αποτέλεσμα που επιλέγαμε εν τέλη να μείνει.
Η παράσταση έχει παρουσιαστεί σε θεατές σε όλη την Ευρώπη, δηλαδή σε κοινό που προέρχεται από πολύ διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Υπάρχει κάτι που σας έχει εκπλήξει σε σχέση με τις αντιδράσεις και την υποδοχή του έργου στην Ελλάδα και το εξωτερικό;
Με εκπλήσσει πάντα το πόσο προσωπικό μπορεί να γίνει ένα τόσο συγκεκριμένο υλικό. Παρότι η ιστορία είναι βαθιά οικογενειακή και βαλκανική, το κοινό σε διαφορετικές χώρες βρίσκει κάτι δικό του μέσα σε αυτήν. Το κοινό έχει τα ίδια συναισθήματα, αλλά τα εκφράζει εντελώς διαφορετικά. Από χώρα σε χώρα αυτή η διαφορά έχει ενδιαφέρον.
Έχοντας ολοκληρώσει αυτή την τριλογία για την οικογένειά σας, τι αισθάνεστε ότι μένει ανοιχτό και τι έχει, έστω και προσωρινά, κλείσει;
Αυτό που μένει ανοιχτό είναι η σχέση μου με τον εαυτό μου και με το μέλλον. Η τριλογία δεν μου έδωσε απαντήσεις, απλώς ήρθα σε διάλογο με διάφορους φόβους και σκέψεις. Δεν ξέρω αν κλείνει κάτι ή όχι, δεν το έχω σκεφτεί πολύ αυτό και ίσως και να μη το κάνω, σαν να λυπάμαι να σκέφτομαι όταν κάτι κλείνει. Επίσης ταξιδεύοντας νιώθω πως όχι απλά δεν κλείνει αλλά ακόμα μεταμορφώνεται.
Περιμένοντας το 2026, τι ετοιμάζετε για τη νέα χρονιά και το κυριότερο, τι θα επιθυμούσατε να φέρει ο καινούριος χρόνος σε εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα;
Για το 2026 έχουμε πολλά ταξίδια, και νέες ανακαλύψεις σε διάφορες γωνιές της γης, και άλλα πολύ όμορφα πράγματα που δυστυχώς ακόμα δεν μπορώ να ανακοινώσω, αλλά είναι ήδη σε μια όμορφη στιγμή που γράφω το επόμενο έργο που δεν ξέρω πότε θα πραγματοποιηθεί. Θα ήθελα ο νέος χρόνος να φέρει ηρεμία, υγεία και χρόνο, χρόνο για δουλειά, για σκέψη αλλά και για τους ανθρώπους που αγαπώ. Αυτό, τελικά, είναι το πιο σημαντικό.
Αγορά εισιτηρίων για την παράσταση «Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia» από το inTickets.
INFO: Taverna Miresia – Mario, Bella, Anastasia, Πειραιώς 260, Χώρος Η, Παραστάσεις: 17, 18, 19, 20, 21, 23, 25, 26, 27, 28, 29 Δεκεμβρίου 2025. Ώρα έναρξης: 21.00 ( Κυριακές στις 20.00). Διάρκεια: 70 λεπτά
