Ο Τζο Τόπλιν έχει περάσει δεκαετίες γράφοντας αστεία για τους Ντέιβιντ Λέτερμαν και Τζέι Λένο. Ως καθηγητής δημιουργικής γραφής κωμωδίας, έχει διδάξει εκατοντάδες μαθητές να αναγνωρίζουν τα μοτίβα του γέλιου και έχει αναλύσει αναρίθμητα αστεία για να κατανοήσει τι τα κάνει να λειτουργούν.
Όταν εμφανίστηκαν τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs), είχε μια απορία: θα μπορούσε να συνδυάσει τη γνώση του για το χιούμορ με την τεχνητή νοημοσύνη ώστε να φτιάξει μια «μηχανή» που γράφει αστεία;
Η απάντηση ήρθε με τη μορφή του Witscript, μιας εφαρμογής που, με 5,99 δολάρια τον μήνα, μετατρέπει προτροπές όπως τίτλους ειδήσεων ή περιγραφές εικόνων σε έξυπνες ατάκες, λογοπαίγνια και σατιρικά σχόλια. Το Witscript στηρίζεται σε αλγορίθμους που ο Τόπλιν ανέπτυξε αναλύοντας εκατοντάδες αστεία και σε ένα μεγάλο γλωσσικό μοντέλο που παράγει πρωτότυπες απαντήσεις.
Το 2024, ο Τόπλιν αποφάσισε να δοκιμάσει αν η εφαρμογή και ο τρόπος που εκπαιδεύτηκε προκαλούσε γέλιο. Για τρεις ημέρες έγραψε, μαζί με το Witscript, αστεία πάνω σε οκτώ διαχρονικά θέματα ειδήσεων. Έπειτα, ο κωμικός Μάικ Πέρκινς παρουσίασε τα αστεία ζωντανά στο North Hollywood χωρίς το κοινό να γνωρίζει ποια προέρχονταν από άνθρωπο και ποια από μηχανή.
Μαζί με τον νευροεπιστήμονα και stand-up κωμικό Όρι Αμίρ, ο Τόπλιν κατέγραψε τις αντιδράσεις του κοινού, μετρώντας τη διάρκεια και την ένταση του γέλιου. Τα ανθρώπινα και τα «μηχανικά» αστεία αποδείχθηκαν εξίσου αστεία. Η μελέτη παρουσιάστηκε στο 1ο Εργαστήριο Υπολογιστικής Κωμωδίας τον Ιανουάριο.
«Μέχρι πρόσφατα πιστεύαμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορούσε να κατανοήσει την πολυπλοκότητα των αστείων», λέει ο Τόπλιν. «Όμως τα LLMs απέδειξαν ότι αυτό δεν ισχύει πλέον.»
Όταν το AI πιάνει το νόημα (ή νομίζει ότι το πιάνει)
Η επιτυχία του Witscript δεν ήταν τυχαία. Ο Τόπλιν πέρασε αρκετό χρόνο «αποδομώντας» τη διαδικασία του αστείου σε συγκεκριμένα βήματα: σύλληψη της ιδέας, δημιουργία ανατροπής, και καταληκτικό «punchline». Συνδυάζοντας αυτή τη μεθοδολογία με το γλωσσικό μοντέλο, δίδαξε στο Witscript να παίζει με λέξεις και έννοιες.
Σε μια δοκιμή, όταν του ζητήθηκε να γράψει αστείο για ένα ροζ διαμάντι που ανήκε στη Μαρία Αντουανέτα, το Witscript απάντησε: «Έχει τέλεια κοπή, όπως και το κεφάλι της.»
Το αστείο δείχνει ότι το σύστημα κατανοεί – τουλάχιστον σε γλωσσικό επίπεδο – το λογοπαίγνιο και την ιστορική αναφορά.
Οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι η ικανότητα παραγωγής χιούμορ είναι σημαντική για την τεχνητή νοημοσύνη. «Το χιούμορ είναι μία από τις πιο ανθρώπινες μορφές επικοινωνίας», λέει ο Τρίσταν Μίλερ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα. «Για να μιλήσουν όπως οι άνθρωποι, τα μοντέλα πρέπει να μάθουν και να αστειεύονται.»
Ωστόσο, το χιούμορ απαιτεί κοινωνική επίγνωση και συναισθηματική νοημοσύνη κάτι που τα συστήματα στερούνται. Η ικανότητα να καταλαβαίνεις πότε ένα αστείο είναι ειρωνικό, σαρκαστικό ή προσβλητικό παραμένει ανθρώπινη δεξιότητα – για την ώρα.
Υπάρχουν και όρια
Όπως και σε άλλους τομείς, το AI μπορεί να αναπαράγει στερεότυπα μέσω του χιούμορ. Ο Ρότζερ Σομιούρ, ερευνητής στο Wharton School, διαπίστωσε ότι όταν ζητούσε από το ChatGPT και το DALL-E να κάνουν εικόνες «πιο αστείες», αυτές γίνονταν συχνά προσβλητικές ή βασισμένες σε κλισέ: μειονότητες, περισσότεροι υπέρβαροι ή ηλικιωμένοι χαρακτήρες. «Το AI δεν κατανοεί τι θεωρούμε κοινωνικά αποδεκτό χιούμορ», σημειώνει.
Το ερώτημα, ωστόσο, είναι: Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να καταλάβει γιατί κάτι είναι ή θεωρείται αστείο; Ο ερευνητής Ντρου Γκόρενζ λέει πως όχι. «Το AI δεν νιώθει τα συναισθήματα πίσω από το γέλιο. Απλώς αναγνωρίζει μοτίβα και τα αναπαράγει.» Μην ξεχνάμε ότι το χιούμορ είναι ένας τρόπος να παίζεις με το νόημα, να δοκιμάζεις τα όρια και να συνδέεσαι με άλλους. Το AI δεν έχει αυτή την ανάγκη.
Ο Τόπλιν, πάντως, παραμένει αισιόδοξος. Πιστεύει ότι ένα πιο «χιουμοριστικό» AI θα κάνει τις μηχανές πιο ανθρώπινες. «Αν ένας ψηφιακός βοηθός μπορεί να σου πετάξει ένα αστείο τη σωστή στιγμή, ίσως να γίνει λίγο πιο φίλος σου», λέει.
Και ίσως, όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους, να μη χρειάζεται πάντα να καταλαβαίνεις το αστείο, αρκεί να γελάς.
