Επιμέλεια: Κατερίνα Κουτσελάκη

Μπαράζ αεροπορικών βομβαρδισμών εξαπέλυσε στη Ράφα, στον νότιο τομέα της Λωρίδας της Γάζας, την Κυριακή το Ισραήλ, μετά την εκτόξευση αντιαρματικών πυραύλων από μαχητές της Χαμάς εναντίον ισραηλινών στρατιωτών, που σκότωσαν δύο εξ αυτών, όπως ανακοίνωσε ο IDF.

Ωστόσο, αργά απόψε, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι άρχισε να επαναλαμβάνει την εφαρμογή της εκεχειρίας στον κατεχόμενο θύλακα, σηματοδοτώντας τον τερματισμό των επιθέσεων.

Μαρτυρίες δημοσιογράφων αναφέρουν ότι τα ισραηλινά πλήγματα επικεντρώθηκαν στην ανατολική Χαν Γιουνίς, στον νότιο τομέα του παλαιστινιακού θύλακα, ενώ κάτοικοι ανέφεραν ότι τουλάχιστον μια επίθεση χτύπησε πρώην σχολείο που φιλοξενούσε εκτοπισμένα άτομα, στη Νουσεϊράτ.

Η ένταση  φουντώνει, καθώς Ισραήλ και Χαμάς αλληλοκατηγορούνται για παραβίαση της εκεχειρίας, με την κλιμάκωση αυτή να αποτελεί τη σοβαρότερη πρόκληση από την έναρξη της εκεχειρίας, που επετεύχθη υπό τη διαμεσολάβηση της κυβέρνησης Τραμπ.

Αμερικανοί αξιωματούχοι υπογραμμίζουν ότι η κατάσταση είναι εύθραυστη και απαιτεί στενή παρακολούθηση για την αποτροπή κατάρρευσης της συμφωνίας.

Τι προηγήθηκε της σφοδρής ισραηλινής επίθεσης

Σύμφωνα με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, οι μαχητές της Χαμάς βγήκαν από μια σήραγγα στη Ράφα, που παραμένει υπό κυρίως ισραηλινό έλεγχο, και εκτόξευσαν αντιαρματικό πύραυλο σε ισραηλινό όχημα.

Απαντώντας, ο IDF εξαπέλυσε περίπου 20 αεροπορικές επιθέσεις σε στόχους της Χαμάς σε Ράφα κι άλλες περιοχές της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης μιας σήραγγας, αποθηκών όπλων και των μαχητών της.

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, που συγκάλεσε εκτάκτως σύσκεψη με τους επικεφαλής της ασφάλειας, τόνισε ότι η Χαμάς παραβίασε την εκεχειρία και δεσμεύτηκε για ισχυρή αντίδραση. Ως πρώτο μέτρο, σύμφωνα με ισραηλινό αξιωματούχο, αποφασίστηκε το κλείσιμο όλων των συνοριακών διαβάσεων προς τη Γάζα και η αναστολή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ωστόσο, τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η ροή βοήθειας θα επανεκκινήσει τη Δευτέρα, υπό την πίεση των ΗΠΑ. Το Axios, επικαλούμενο αμερικανό αξιωματούχο, ανέφερε ότι το Ισραήλ ενημέρωσε την Ουάσινγκτον ότι θα ξανανοίξει μια διάβαση προς τη Γάζα, τη Δευτέρα το πρωί.

Διέψευσε η Χαμάς κι επέστρεψε τις κατηγορίες

Νωρίτερα, ο υπουργός Άμυνας Ίσραελ Κατς είχε προειδοποιήσει τη Χαμάς ότι θα πληρώσει «μεγάλο τίμημα» για «κάθε πλήγμα» εναντίον iσραηλινών στρατιωτών και για οποιαδήποτε παραβίαση της εκεχειρίας στη Γάζα. «Η Χαμάς θα καταλάβει σήμερα με σκληρό τρόπο ότι ο ισραηλινός στρατός είναι αποφασισμένος να προστατεύσει τους στρατιώτες του», τόνισε.

Η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς αρνήθηκε κάθε συμμετοχή στο περιστατικό και επανέλαβε τη δέσμευσή της στην εκεχειρία. «Δεν έχουμε γνώση περιστατικών ή συγκρούσεων στην περιοχή της Ράφα, ούτε έχουμε έρθει σε επαφή με ομάδες εκεί από τον Μάρτιο, καθώς αυτές βρίσκονται υπό ισραηλινό έλεγχο», ανέφερε σε ανακοίνωσή της. Παράλληλα, έκανε λόγο για μια σειρά παραβιάσεων της εκεχειρίας από το Ισραήλ, οι οποίες, όπως λέει, άφησαν 46 νεκρούς και εμπόδισαν την άφιξη βασικών προμηθειών στον θύλακα.

Οι επιδρομές θύμιζαν την αντίδραση του Ισραήλ , στα τέλη του 2024, όταν θεώρησε σοβαρές τις παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός με τη Χεζμπολάχ, σύμμαχο του Λιβάνου, λιγότερο από μια εβδομάδα μετά την έναρξη ισχύος της και μετά από ημέρες αμοιβαίων κατηγοριών για παραβιάσεις της εκεχειρίας, αν και η κατάπαυση του πυρός έκτοτε έχει σε μεγάλο βαθμό τηρηθεί.

Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν τεράστια εμπόδια στο δρόμο για μια διαρκή ειρήνη στη Γάζα, όπου η προηγούμενη κατάπαυση του πυρός κατέρρευσε τον Μάρτιο, μετά από σχεδόν δύο μήνες σχετικής ηρεμίας, όταν το Ισραήλ εξαπέλυσε ένα μπαράζ αεροπορικών επιδρομών.

Έριδα και για τις σορούς των νεκρών ομήρων

Το Ισραήλ λέει ότι η Χαμάς καθυστερεί υπερβολικά στην παράδοση των σορών των νεκρών ομήρων. Η Χαμάς την προηγούμενη εβδομάδα απελευθέρωσε και τους 20 ζωντανούς ομήρους που κρατούσε και τις επόμενες ημέρες παρέδωσε 12 από τους 28 νεκρούς.

Η ισλαμιστική οργάνωση δηλώνει ότι δεν ενδιαφέρεται να κρατήσει τις σορούς των υπόλοιπων ομήρων και ότι χρειάζεται ειδικός εξοπλισμός για την ανάκτηση σωμάτων που έχουν θαφτεί κάτω από τα ερείπια.

Αμερικανική εποπτεία και διπλωματική κινητοποίηση

Το Ισραήλ είχε ενημερώσει προηγουμένως τις ΗΠΑ για τις επιχειρήσεις, μέσω του κέντρου ελέγχου που παρακολουθεί την εκεχειρία. Σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους, ο στόχος είναι να απομονωθεί η Χαμάς για τις παραβιάσεις της, χωρίς να χαθεί η ειρηνευτική συμφωνία.

Όπως μετέδωσε το Axios, οι απεσταλμένοι Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ μίλησαν με τον υπουργό Στρατηγικών Υποθέσεων, Ρον Ντέρμερ και ζήτησαν από το Ισραήλ να «απαντήσει αναλογικά, αλλά να επιδείξει αυτοσυγκράτηση».

Η κυβέρνηση Τραμπ, που θεωρεί τη συμφωνία για την ειρήνη στη Γάζα μεγάλο διπλωματικό επίτευγμα, θα αυξήσει τον έλεγχο της εφαρμογής της για να αποφευχθεί κατάρρευση. Όπως δήλωσε αξιωματούχος των ΗΠΑ:

«Οι επόμενες 30 ημέρες θα είναι κρίσιμες. Τώρα έχουμε τον έλεγχο του τι συμβαίνει στη Γάζα, όσον αφορά την εφαρμογή της συμφωνίας.»

Αυτή την εβδομάδα αναμένονται στην περιοχή ο αντιπρόεδρος Βανς, ο απεσταλμένος του Λευκού Οίκου Στιβ Γουίτκοφ και ο Τζάρεντ Κούσνερ, προκειμένου να προωθήσουν τα επόμενα βήματα της συμφωνίας.

Οι στόχοι της επόμενης φάσης

Σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους, η αποστολή τους περιλαμβάνει:

  • Σταθεροποίηση της εκεχειρίας για μετάβαση στην επόμενη φάση της συμφωνίας.
  • Συνεχιζόμενη επιστροφή των σωμάτων των νεκρών ομήρων.
  • Ρύθμιση της παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, ώστε να μην καταλήγει στα χέρια της Χαμάς.
  • Δημιουργία διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης στη Γάζα για την τήρηση της ασφάλειας.
  • Σχεδιασμό για την κατασκευή της «Νέας Ράφα» ως πρότυπο μιας Γάζας εκτός ελέγχου της Χαμάς.
  • Αποστρατικοποίηση και εκκαθάριση της Χαμάς.
  • Ανθρωπιστική κρίση και προκλήσεις

Παράταση στην απελπισία των Παλαιστινίων

Οι ισραηλινές επιθέσεις σκότωσαν σήμερα τουλάχιστον 18 άτομα στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, μεταξύ των οποίων και μία γυναίκα, σύμφωνα με κατοίκους και τοπικές αρχές υγείας. Ο φόβος για κατάρρευση της εκεχειρίας ώθησε πολλούς Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν ξανά τα σπίτια τους στη Χαν Γιουνίς και να προμηθευτούν τρόφιμα από την αγορά στον καταυλισμό της Νουσεϊράτ.

Η συνοριακή διάβαση της Ράφα με την Αίγυπτο, που αναμενόταν να ανοίξει, παραμένει κλειστή, Η διάβαση αποτελεί βασικό σημείο διέλευσης ανθρωπιστικής βοήθειας, κρίσιμη για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που αντιμετωπίζουν έλλειψη βασικών ειδών για την επιβίωσή τους.

Το πέρασμα της Ράφα είναι σε μεγάλο βαθμό κλειστό από τον Μάιο του 2024. Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός περιλαμβάνει επίσης την αύξηση της βοήθειας προς τη Γάζα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, τον Αύγουστο, επλήγησαν από λιμό, σύμφωνα με το παγκόσμιο παρατηρητήριο πείνας της IPC.

Το πέρασμα έχει λειτουργήσει σε προηγούμενες εκεχειρίες ως βασικός αγωγός για τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στον θύλακα.

Παρόλο που η ροή βοήθειας, μέσω ενός άλλου περάσματος είχε, μέχρι την απόφαση της Κυριακής να σταματήσει η βοήθεια, αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της κατάπαυσης του πυρός, τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι χρειάζονται πολύ περισσότερα.

Τα μεγάλα ερωτήματα

Παρά την εκεχειρία, από τις 11 Οκτωβρίου, παραμένουν ανοικτά σημαντικά ζητήματα:

  • Η αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς.
  • Η μελλοντική διοίκηση και διακυβέρνηση της Γάζας.
  • Η σύνθεση και οι αρμοδιότητες διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης.
  • Η προώθηση της δημιουργίας Παλαιστινιακού Κράτους.