Η ανακάλυψη στίχων του Ευριπίδη σε πάπυρο στην ανασκαφή του αρχαιολόγου Μπασέμ Γκεχάντ στη νεκρόπολη της Φιλαδέλφειας της Αιγύπτου, στην περιοχή του Φαγιούμ, έγινε το 2022 και είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ο πάπυρος χρονολογείται στον 3ο αιώνα μ. Χ. και περιλαμβάνει στίχους από τα χαμένα έργα «Ινώ» και «Πολύιδος» του Ευριπίδη.

Χάρη σε αυτή την ανακάλυψη, το Εθνικό Θέατρο και ο σκηνοθέτης και αρχαιολόγος Ευθύμης Θέος, επιχειρούν μια θεατρική ανασκαφή των δραματουργικών έργων που δεν διασώζονται στο ακέραιο. Ένα υβριδικό θέαμα θεάτρου και αρχαιολογίας, το οποίο θα περιοδεύσει σε αρχαία θέατρα της Αττικής και των νησιών του Αιγαίου από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, υπό τον τίτλο «Θραύσματα: Ευριπίδης».

Η δράση εντάσσεται στο πρόγραμμα «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας», που συνδέει το θέατρο με τη μνημειακή πολιτιστική κληρονομιά για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά και πραγματοποιείται από το Εθνικό Θέατρο, με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και σε συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ. Το 2024 η δράση υλοποιήθηκε για πρώτη φορά επί καλλιτεχνικής διεύθυνσης Γιάννη Μόσχου από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο 2024, περιλαμβάνοντας περιοδεία σε 16 αρχαία θέατρα της Ελλάδας της παράστασης «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία Μάνου Βαβαδάκη.

Από την σημερινή συνέντευξη τύπου στο Εθνικό Θέατρο.

Η εντύπωσή μας από τη σημερινή συνέντευξη τύπου, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη (πρώτη φορά από την ανάληψη των καθηκόντων της νέας καλλιτεχνικής διευθύντριας του Εθνικού Θεάτρου, Αργυρώς Χιώτη) και του προέδρου του Σωματείου ΔΙΑΖΩΜΑ, Σταύρου Μπένου, είναι ότι υπάρχει η βούληση το πρόγραμμα αυτό να έχει συνέχεια και να γίνει θεσμός.

Από τον πάπυρο στη σκηνή

Το πιο ενδιαφέρον είναι αυτό που θα στηθεί στη σκηνή: μια ανασκαφή, χωμάτινη αλλά και υπαρξιακή, που τα ευρήματά της δεν θα είναι αγγεία ή αρχιτεκτονήματα, αλλά θεατρικοί στίχοι, λόγια αρχαίων ηθοποιών, σπασμένα σε μικρά κομμάτια. Η περιγραφή δεν θα μπορούσε να είναι πιο παραστατική: «Πέντε ερμηνευτές/αρχαιολόγοι, εφοδιασμένοι με σκαλιδάκια, πινελάκια, κόσκινα και τριγωνάκια, σκάβουν κάτω από τον ήλιο, ακολουθώντας τη σχεδόν τελετουργική διαδικασία μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως αυτή εξελίσσεται κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Και μέσα από τα σκάμματά τους ξεπηδούν στιγμιότυπα αρχαίων παραστάσεων και λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των θεάτρων, όπου θα πραγματοποιηθεί το έργο».

«Θραύσματα: Ευριπίδης» του Ευθύμη Θέου. © Karol Jarek

«Από τον Ευριπίδη όλοι ξέρουμε τα 19 έργα που σώζονται ακέραια. Με αφορμή, λοιπόν, αυτό το εύρημα, βουτήξαμε στα χαμένα κείμενά του από τα οποία σώζεται από μια σκηνή ως ένας διάλογος ή και μια μόνο λέξη. Ένα θραυσματικό υλικό όλο κενά και τρύπες, που αφήνει όμως περιθώρια στην προσέγγιση και την ερμηνεία του-και αυτή είναι άλλωστε και η γοητεία του», μας είπε στη σημερινή παρουσίαση της παράστασης ο σκηνοθέτης Ευθύμης Θέου.

Με φυσικό φως, η παράσταση θα φιλοξενηθεί απογεύματα του Ιουλίου, του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου, στα αρχαία θέατρα της Μήλου, της Ερέτριας, της Θάσου, της Μυτιλήνης, της Λήμνου, της Καρθαίας (Κέα), των Τραχώνων (Άλιμος), της Ζέας (Πειραιάς), καθώς και στο αμφιθέατρο της Μαρασλείου Σχολής στον Άγιο Ευστράτιο (η είσοδος είναι δωρεάν με απαραίτητη την προκράτηση θέσεων εδώ).

Μια σύγχρονη «ανασκαφή» μνήμης και λόγου

Πέρα από τα γνωστά και εξ ολοκλήρου σωζόμενα έργα του Ευριπίδη, έχουν φτάσει ως εμάς πάνω από 1000 στίχοι από την υπόλοιπη δραματουργία του αρχαίου τραγικού: στίχοι γραμμένοι σε κομμάτια παπύρου, θαμμένα στο χώμα της Αιγύπτου ή σποραδικά ενταγμένοι μέσα σε άλλα κείμενα.

Μια μεμονωμένη σκηνή, λίγες διάσπαρτες γραμμές ή και μια μόνο λέξη από έργα, εν πολλοίς, άγνωστα στο κοινό, όπως η προκλητική του «Ανδρομέδα», ο λυρικός «Φαέθοντας», οι ακραίοι «Κρητικοί» και ο στοχαστικός«Πολύιδος». Η παράσταση θεάτρου/αρχαιολογίας «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης» είναι μια ποιητική προσέγγιση αυτού του αποσπασματικού, αλλά μεγάλης θεατρικής και λυρικής δύναμης υλικού.

Θέατρο και Αρχαιολογία: Μια υβριδική γλώσσα

Η παράσταση σχετίζεται με το site specific θέατρο και την περφόρμανς και αποτελεί συνέχεια της πολυετούς δουλειάς του Ευθύμη Θέου πάνω στο διαθεματικό πεδίο «θέατρο/αρχαιολογία», μια πρακτική που χρησιμοποιεί μεθόδους και εργαλεία από τον αρχαιολογικό χώρο (ανασκαφή, τεκμηρίωση, ανθρωπολογική παρατήρηση) για να εμπλουτίσει την παραστατική τέχνη.

Η συγκεκριμένη προσέγγιση έχει εφαρμοστεί και σε προηγούμενες παραγωγές του δημιουργού, όπως στο Νεολιθικό οικισμό της Κουτρουλού Μαγούλας, στην προϊστορική Θηρασιά, και στη Γαύδο. Έργα του έχουν παρουσιαστεί στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο Μουσείο Μπενάκη και στο εξωτερικό, μεταξύ άλλων στην Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών της Μεσογείου (Μιλάνο, 2015). Το 2023, το ΕΜΣΤ κυκλοφόρησε τον κατάλογο «Ευθύμης Θέου. Θέατρο/Αρχαιολογία», επιμελημένο από την Άννα Μυκονιάτη.

Η διάρκεια της παράστασης είναι 60 λεπτά. Σε χώρους με αστερίσκο (\*), ισχύει εισιτήριο εισόδου αρχαιολογικού χώρου.

Πρόγραμμα περιοδείας

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΘΑΣΟΥ_ΑΡΧΕΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ ΔΙΑΖΩΜΑ

11/07 | Αρχαίο Θέατρο Μήλου | 19.30

18/07 | Αρχαίο Θέατρο Ερέτριας | 19.30

26/07 | Αρχαίο Θέατρο Θάσου | 19.30

30/07 | Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης* | 19.30

01/08 | Αρχαίο Θέατρο Ηφαιστίας Λήμνου* | 19.30

02/08 | Αμφιθέατρο Μαρασλείου Σχολής Άγιου Ευστράτιου | 19.30

27/08 | Αρχαίο Θέατρο Καρθαίας Κέας | 17.30

03/09 | Αρχαίο Θέατρο Τραχώνων στον Άλιμο | 19.00

06/09 | Αρχαίο Θέατρο Ζέας στον Πειραιά* | 19.00

Συντελεστές

Σκηνοθεσία – Δραματουργία: Ευθύμης Θέου

Μεταγραφή αποσπασμάτων: Κυριάκος Καρσεράς

Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής

Σκηνικά: Λουκάς Μπάκας

Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος

Κίνηση: Νικολέτα Ξεναρίου

Ερμηνευτές: Γ. Κριθάρας, Ηλ. Νικολούζου, Κ. Παπανδρέου, Γ. Σύρμας, Ε. Θέου

Φωτογραφίες: Karol Jarek

Βίντεο: Γρηγόρης Πανόπουλος

INFO Για περισσότερες πληροφορίες, κρατήσεις και ενημερώσεις: [n-t.gr](https://n-t.gr)

Το πρόγραμμα ενδέχεται να τροποποιηθεί. Η ηλεκτρονική προκράτηση ανοίγει την Τρίτη 1 Ιουλίου. Περιορισμένος αριθμός δελτίων θα διατίθεται και επιτόπου, μία ώρα πριν από κάθε παράσταση