Ο Νίκος Φίλης είναι αριστερός και τίποτα δεν φαίνεται να τον μετακινεί από όσα πίστευε και πιστεύει. Στις τελευταίες εκλογές βρέθηκε εκτός Βουλής και όταν διασπάστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ λόγω Κασσελάκη προτίμησε να ενταχθεί στην Νέα Αριστερά. Στη συνέντευξή του στο ΒΗΜΑ Talks προβληματίζεται για την πολυδιάσπαση του ευρύτερου αριστερού χώρου, επιρρίπτει ευθύνες (και) στον Αλέξη Τσίπρα και αναρωτιέται για τις προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε συνεργασίες και συμμαχίες.

Ο χώρος της Aριστεράς περνάει δύσκολα. Αναζητούνται ηγέτες;

Είμαστε μπροστά σε μια υφέρπουσα πολιτική κρίση που αφορά σ’ όλους τους πολιτικούς χώρους. Το θέμα δεν είναι η αναζήτηση προσώπων, είτε η ανάκλησή τους απ’ την εφεδρεία είτε η κατασκευή νέων ηγετών. Ναι, το πρόσωπο παίζει ρόλο, πάντα. Αλλά αυτό που λείπει σήμερα είναι οι ιδέες, το πρόγραμμα, οι πολιτικές προτάσεις που θα συνδέσουν την πολιτική με την κοινωνική εκπροσώπηση. Ένα όραμα για το μέλλον που θα δίνει νόημα στο παρόν. Η βάση της πολιτικής κρίσης παραμένει η κρίση εκπροσώπησης. Αυτό είναι το πολιτικό κενό.

«Είμαστε μέλη μιας συμμαχίας, αλλά δεν είμαστε εκεί για να λέμε ναι σ’ ό,τι λένε οι άλλες δυνάμεις».

Η κοινωνία όμως δεν σας ακούει…

Είναι γενικό θέμα όλων των πολιτικών χώρων μια απόσπαση απ’ την κοινωνία. Η κυβερνητική πολιτική πλήττει τη μεγάλη πλειοψηφία. Μια λατρεία των ιδιωτικοποιήσεων που οδηγεί στην καταβαράθρωση του συστήματος υγείας, της κοινωνικής ασφάλισης, της εκπαίδευσης. Μια αντίληψη αυταρχισμού η οποία θεωρεί ότι τα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούν πραγματική κοινωνική ανασφάλεια στην πλειοψηφία των πολιτών αντιμετωπίζονται με την επίκληση του νόμου και της τάξης. Η ασφάλεια για τη Ν.Δ. είναι ο αυταρχισμός και η αστυνομοκρατία και όχι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων απ’την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, τις επαναλαμβανόμενες φυσικές καταστροφές και την παρατεταμένη λιτότητα.

«Η οικονομία πάει καλά ερήμην των απλών ανθρώπων».

Ούτε όμως έξω πάμε καλά όπως μας κανοναρχεί η κυβερνητική προπαγάνδα. Συμβαίνουν μεγάλες γεωπολιτικές ανατροπές και η Ελλάδα δεν μπορεί πια να βαδίζει με το δόγμα του «δεδομένου και προβλέψιμου συμμάχου». Στην ιστορία της Ουκρανίας, η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν περιορίστηκε στο αυτονόητο, στην καταγγελία της Ρωσικής εισβολής, αλλά πρωτοστατούσε σε μια πολεμική εναντίον της Ρωσίας και στην αποστολή πολεμικού υλικού. Σήμερα που καταρρέει αυτή η πολιτική μένουμε μ’ ένα μεγάλο κενό.

Αν κάτι έχει μια αξία, είναι αυτό που είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το ’75, την ανάγκη μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής. Ναι μεν είμαστε μέλη μιας συμμαχίας, αλλά δεν είμαστε εκεί για να λέμε ναι σ’ ό,τι λένε οι άλλες δυνάμεις. Η συμμετοχή μας σε μια συμμαχία πρέπει να υπακούει στην αρχή της υπεράσπισης της ειρήνης και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο της υποστήριξης της διεθνούς νομιμότητας σε μια περίοδο που αυτή κουρελιάζεται απ’ τον κυνισμό και την επικράτηση του δίκαιου του ισχυρού. Μόνο έτσι μπορούμε να εξυπηρετήσουμε τα ιδιαίτερα συμφέροντά μας. Κι ακόμη η αντιμετώπιση της Τουρκίας σε μια περίοδο που η γειτονική χώρα αναβαθμίζεται σε περιφερειακή δύναμη, πρέπει να περάσει μέσα από τη συνεννόηση και όχι την αντιπαράθεση με την κατασκευή αντιτουρκικών «αξόνων» π.χ. με το Ισραήλ που εξυπηρετούν άλλους και όχι τη χώρα μας. Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική λοιπόν…

Αναφέρεστε στη Γάζα;

Ακριβώς. Χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ισπανία, είπαν ότι θα προχωρήσουν στην αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης. Η Ελλάδα είναι απ’ την άλλη. Κι αυτό είναι ηθικά επώδυνο και πολιτικά μεμπτό. Διότι εμφανίζει την Ελλάδα να κλείνει τα μάτια και περίπου να λέει «ας γίνει γενοκτονία στη Γάζα». Το πληρώνει αυτό η Ελλάδα γιατί έχει ανάγκη από σταθερές συμμαχίες στο σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Σήμερα έχουμε έναν ανερχόμενο παγκόσμιο Νότο, που θέτει ζητήματα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά κι απ’ την άλλη, μια αποδιάρθρωση της μεταπολεμικής Δύσης.

Η Ν.Δ. όμως επιβεβαιώνεται σε σχέση με το ΠαΣοΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ…

Ότι υπάρχει πολιτική κυριαρχία της Ν.Δ., με ρωγμές, βέβαια και υπάρχει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι μια αδιατάρακτη κυριαρχία. Η κοινωνική βάση που την ανέδειξε το ’19 και το ’23, έχει υποστεί ρωγμές. Φαίνεται στην ιστορία των Τεμπών και στις μεγάλες κινητοποιήσεις που γίνανε με αίτημα την δικαιοσύνη.

Φαίνεται στη δυσφορία που υπάρχει στον κόσμο σχετικά με την ακρίβεια. Και δεν καταπίνει εύκολα την προπαγάνδα ότι «η οικονομία πάει καλά», διότι η οικονομία πάει καλά ερήμην των απλών ανθρώπων. Άρα λοιπόν αυτό που δείχνει η Ν.Δ. σήμερα, ότι θ’ ανασυγκροτήσει ξανά μία ισχυρή συμμαχία ώστε να κυβερνήσει επειδή ταυτοχρόνως είναι διασπασμένη και πολιτικά απονομοποιημένη η αντιπολίτευση, πιστεύω πως δεν θα επιβεβαιωθεί μηχανιστικά -ότι η ΝΔ θ’ ανασυγκροτηθεί επειδή η αντιπολίτευση δεν είναι πειστική.

Άλλα πράγματα φοβούμαι. Το πρώτο είναι ότι η υποχώρηση της Ν.Δ. θα συμβεί με μια ταυτόχρονη ανάδειξη ακραίων ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων. Είναι η εμπειρία της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο Tραμπισμός στην Ελλάδα αναζητεί μια πολιτική εκπροσώπηση εντός και εκτός ΝΔ την οποία ήδη ρυμουλκεί προς τα ακροδεξιά. Στο θέμα των μεταναστών π.χ. η κυβέρνηση δεν εργάζεται για ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες αλλά στήνει περίπου έναν πόλεμο.

«Ο δικός μας χώρος πολυδιασπάστηκε με την εμφάνιση και την επικράτηση του Κασσελάκη».

Στο θέμα της Πύλου, δημοσιεύτηκαν επίσημες εκθέσεις που επιρρίπτουν πλέον ευθύνες στις ελληνικές λιμενικές αρχές και δεν είναι μόνο οι λιμενικοί που δρουν έτσι. Ήταν το δόγμα της βίαιης αποτροπής που οδήγησε σε πολλούς θανάτους στο Αιγαίο και στο ναυάγιο της Πύλου με τους 600 νεκρούς.

Άρα λοιπόν όλα αυτά δεν έχουν να κάνουν με μια αδιατάρακτη πολιτική κυριαρχία. Η Ν.Δ. προσπαθεί να δημιουργήσει νέες εστίες ηγεμονίας. Άνοιξε προχθές το θέμα της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, για να προκαλέσει συνθήκες κοινωνικού αυτοματισμού και να συσπειρώσει την κοινωνική και πολιτική της βάση.

Αλλά τα ποσοστά της αντιπολίτευσης δεν αυξάνονται…

Έχετε δίκιο ότι είμαστε σε μία κρίση. Κρίση υπάρχει και στο ΠαΣοΚ και στην αριστερά στο σύνολό της, με αιτίες διαφορετικές απ’ αυτές στον χώρο της δεξιάς. Όταν ψηφίζει μόνο το 48% του ελληνικού λαού είναι αποδοκιμασία προς όλους. Υπάρχει απομάκρυνση των πολιτών απ’ την πολιτική, που κατακλύζεται απ’ τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα τα οποία υποθηκεύουν τη ζωή των ανθρώπων.

Πώς απ’ το 31% έφτασε σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, δημοσκοπικά τουλάχιστον, στο 6-7%;

Ο δικός μας χώρος πολυδιασπάστηκε με την εμφάνιση και την επικράτηση του Κασσελάκη, αλλά θα ήταν άδικο να πούμε ότι εκεί είναι η πρωτογενής εστία των προβλημάτων. Διότι απ’ το 32% του ’19 πήγαμε στο 17,5% το ’23. Ως αντιπολίτευση χάσαμε ενώ ως κυβέρνηση είχαμε κατοχυρώσει ένα υψηλό ποσοστό, το μεγαλύτερο για αριστερό ευρωπαϊκό κόμμα. Το θέμα της αξιοπιστίας είναι κρίσιμο για τον χώρο μας και εντάθηκε, οδήγησε σε ρεζίλεμα, με την ιστορία Κασσελάκη. Η λύση σήμερα δεν είναι μια συγκόλληση για να μπορούμε να ξαναβγούμε βουλευτές. Αυτά είναι έξω απ’ το ήθος της Aριστεράς και κυρίως έξω απ’ τις συμπεριφορές των αριστερών και των προοδευτικών πολιτών. Σήμερα πρέπει να μιλήσουμε βαθύτερα: Τι είναι εκείνο που μας οδηγεί σε κοινωνικές ανισότητες, συνεχή συρρίκνωση της δημοκρατίας και καταστροφή του περιβάλλοντος; Πώς θ’ αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της πολύ-κρίσης που εμφανίστηκε με τον κορονοϊό και μετά προσέλαβε και άλλες εφιαλτικές όψεις με τους πολέμους, την ενεργειακή κρίση, την ξηρασία και τις πλημμύρες, την υποταγή των νέων τεχνολογιών στις προτεραιότητες του κεφαλαίου και τη συρρίκνωση του εισοδήματος; Το σύνθημα ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, ν’ αλλάξουμε την πολιτική και ν’ αλλάξουμε την κοινωνία αποκτά δραματική επικαιρότητα.

«Χρειάζεται μια πολιτική παρέμβαση που να ξεπερνά το τείχος σιωπής και παραπληροφόρησης».

Δεν αισθάνεστε ότι αυτά δεν περνάνε στον κόσμο;

Αισθάνομαι ότι στην ιστορία πέρασαν και μπορεί να ξαναπεράσουν. Το ένστικτο επιβίωσης του ανθρώπου είναι ισχυρό. Πόσο μάλλον που σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με την καταστροφή του πλανήτη.

Πώς βλέπετε την Ζωή Κωνσταντοπούλου;

Η ίδια έχει πει ότι δεν είναι κόμμα ούτε της δεξιάς ούτε της αριστεράς. Αυτό το σύνθημα το ’χουμε ακούσει από ακροδεξιούς πολιτικούς στην Ευρώπη και την Αμερική. Η διάκριση και ο ανταγωνισμός ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά είναι αναγκαία συνθήκη για ν’ αντιμετωπιστεί η Ακροδεξιά. Θα συνεχίσει το κέρδος των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων να καταδυναστεύει την εργασία και το περιβάλλον; Θα συνεχίσει η Μεσόγειος να είναι mare mortum αντί για mare nostrum όπως εύστοχα είχε πει ο Πάπας Φραγκίσκος; Όταν η δεξιά δίνει μάχη ιδεολογικής ηγεμονίας μπορεί να είναι απάντηση η αποϊδεολογικοποίηση; Μπορεί η απάντηση στα σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα να είναι η ηθικολογία και η ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής; Το θέμα της ηθικής στην πολιτική είναι τεράστιο. Άλλο η ηθική και άλλο ο ηθικισμός και ο ποινικός λαϊκισμός.

Ούτε η Νέα Αριστερά ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ προσυπογράφουν την «εσχάτη προδοσία»…

Άλλο ο ΣΥΡΙΖΑ, άλλο εμείς. Εμείς είπαμε ότι δεν πρέπει να υπάρξει πρόταση για προανακριτική επιτροπή για όλους. Όχι, γιατί δεν είναι ένοχοι. Αλλά γιατί αυτό πρέπει να τεκμηριωθεί και να υπάρξει πλειοψηφία στη Βουλή που να αποδέχεται αυτή την τεκμηρίωση. Αν δεν συμβεί αυτό κι η Βουλή απορρίψει την πρόταση παραπομπής τότε το θέμα τελειώνει και υπάρχει εκ των πραγμάτων συγκάλυψη. Τα περί εσχάτης προδοσίας για τον Μητσοτάκη είναι ακατανόητα, όταν μάλιστα εντάσσονται στην κομματική ρητορική. Είναι τραβηγμένα πράγματα, που του δίνουν μπόνους και τον βοηθούν να βγει απ’ τη δύσκολη θέση των πολιτικών (πιθανά και ποινικών) ευθυνών που έχει για τα Τέμπη.

«Ζούμε σε συνθήκες καθεστώτος».

Αν η Νέα Αριστερά κατέβει μόνη της στις εκλογές, δεν φαίνονται καλά τα πράγματα. Βλέπετε συνεργασίες;

Αυτό είναι θέμα συζήτησης. Η στάση μας είναι με βάση τα προγράμματα -πολιτικές συγκλίσεις, όχι προνομιακές συμμαχίες. Χρειάζεται μια πολιτική παρέμβαση που να ξεπερνά το τείχος σιωπής και παραπληροφόρησης που υπάρχει σήμερα και στη χώρα μας αλλά και στην Ευρώπη, άρα κινηματικές πρωτοβουλίες για να παρενοχλήσουμε αυτό το τείχος. Πρέπει ν’ αντιληφθούμε ποια είναι η βάση των μεγάλων προβλημάτων σήμερα.

Δηλαδή;

Το θέμα των υπερεξοπλισμών, δηλαδή πολεμική οικονομία απ’ την επόμενη δεκαετία στην Ευρώπη. Ο εχθρός μας λένε είναι η Ρωσία άρα να εξοπλιστούμε για να την αντιμετωπίσουμε μόνοι μας εμείς οι Ευρωπαίοι -η Αμερική απομακρύνεται. Άρα ν’ ανέβουν οι εξοπλισμοί στο 5% του ΑΕΠ, άρα να υπάρχουν 800 δισεκατομμύρια αμυντικές δαπάνες την επόμενη δεκαετία στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα απ’ αυτά, ήδη, ο κ. Μητσοτάκης, εξήγγειλε τα 28 δις. Το δεύτερο είναι το περιβάλλον -συνδυάζεται και με την εξωτερική μας πολιτική. Ε

άν όλη η συζήτηση στην Ελλάδα είναι πώς θα βρούμε τα πετρέλαια στη Μεσόγειο, ενώ όλοι έχουν συμφωνήσει ότι η κλιματική κρίση οφείλεται στην ιστορία των πετρελαίων, των εξορύξεων και του φυσικού αερίου, τότε εμείς κάνουμε ανάστροφη πορεία, αναχρονισμό. Και πάμε για εξορύξεις ανεξερεύνητων μάλιστα κοιτασμάτων!

Ένα άλλο θέμα είναι το θέμα της δημοκρατίας. Ζούμε σε συνθήκες καθεστώτος. Φάνηκε στο θέμα των υποκλοπών. Αυτές τις μέρες ολοκληρώθηκε και η θητεία του κ. Ράμμου -υπόδειγμα δημόσιου λειτουργού. Φάνηκε επίσης και στα ζητήματα που αφορούν στην ιστορία της κατανομής των κοινοτικών κονδυλίων στον ΟΠΕΚΕΠΕ, μια υπόθεση με χαρακτηριστικά μεγάλου σκανδάλου.

Γιατί δεν μπορείτε να τα βρείτε μεταξύ σας στην αριστερά;

Γιατί υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες. Πρέπει να συζητάμε, όχι μόνο στα τραπέζια, αλλά μέσα στο κίνημα, με κοινές δράσεις. Και στη Βουλή, με κοινές πρωτοβουλίες, στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων.

Δεν υπάρχει όμως ούτε ένας ισχυρός αντίπαλος απέναντι στη Ν.Δ…

Διότι ο ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ επί Τσίπρα θεώρησε ότι, αν το κόμμα μετατοπιστεί στο κέντρο, θα μπορέσει να κερδίσει τη Ν.Δ. Λάθος! Σε συνθήκες μεγάλης κοινωνικής κρίσης αυτό που κερδίζει δεν είναι το κέντρο, είναι οι σαφείς πολιτικές και ιδεολογικές προτάσεις. Το μήνυμα αυτό ήρθε και με τη νίκη του Τραμπ και την ήττα του Δημοκρατικού Κόμματος και με τη διάλυση των «κεντρών» κομμάτων στην Ευρώπη.

Επιρρίπτετε ευθύνες στον Αλέξη Τσίπρα;

Εγώ περίμενα ότι ο Αλέξης, συνειδητοποιώντας και τις δικές του ευθύνες για την καθοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, που με το 17,5% απεδείχθη στρατηγική ήττα και όχι απλώς εκλογική, ότι θ’ άνοιγε μια διαδικασία αναστοχασμού με την αναγκαία δική του αυτοκριτική αλλά και όλων μας. Δεν πιστεύω ότι έγινε.

«Η επικοινωνιακή διαχείριση της πρόσφατης ομιλίας του (Αλέξη Τσίπρα) παραπέμπει σε κάποια προαναγγελία ίδρυσης κόμματος».

Έχετε μια εξήγηση;

Κοιτάξτε, εμένα με προβληματίζει ότι είναι δύο χρόνια βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ο Τσίπρας και για κρίσιμα ζητήματα δεν έχει ανοίξει το στόμα του. Και δεν αναφέρομαι στον Κασσελάκη…

Για τον οποίο έχει ευθύνη…

Ε, πώς δεν έχει… Βασική. Άνοιξε την πόρτα.

Πως εξηγείτε την σιωπή του;

Δεν ξέρω. Νομίζω έλλειψη πολιτικού ρόλου.

Σας απογοήτευσε;

Δεν θα ’θελα μονολεκτικά ν’ απαντήσω. Ήταν μια σύνθετη προσωπικότητα. Ισχύει και γι’αυτόν η ρήση του Δημοσθένη «Προς γαρ το τελευταίον εκβάν, έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται».

Απ’ την πρόσφατη ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, βγάλατε κάποιο συμπέρασμα επιστροφής του;

Η επικοινωνιακή διαχείριση της πρόσφατης ομιλίας του παραπέμπει σε κάποια προαναγγελία ίδρυσης κόμματος. Από όσα είπε περί «ηθικού πατριωτισμού, υγιούς επιχειρηματικότητας και δημοκρατικού καπιταλισμού» παραπέμπει σ’ ένα κόμμα του κέντρου με κοινωνικές ευαισθησίες και όχι της αριστεράς. Το ζητούμενο όμως σήμερα είναι η συγκρότηση της ευρείας αριστεράς, η ανανέωση της ταυτότητάς της προκειμένου ν’ ανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία της. Σ’ αυτή τη διαδικασία δεν έχουμε ανάγκη από Μεσσίες. Είναι σημαντική η συμβολή της προσωπικότητας, αρκεί όμως να  ενώνει και να εμπνέει. Primus inter pares. Aνάλογο πρόβλημα ταυτότητας έχει και η δεξιά όπως φαίνεται απ’ την παρέμβαση Σαμαρά. Θα δούμε πόσο ακόμη θα παραμένει ενωμένη ενώ θα δοκιμάζεται και από τη διακυβέρνηση.

Έχετε κάνει την αυτοκριτική σας; Μείνατε εκτός Βουλής. Σκληρό;

Πρώτα-πρώτα δεν είναι σκληρό ότι δεν είμαι στη Βουλή. Δεν υπάρχει απογοήτευση. Σ’ όλη μου τη ζωή ήμουν σ’ ένα κόμμα μικρό -ΚΚΕ εσωτερικού, Συνασπισμός, ΣΥΡΙΖΑ του 3-4%. Δεν έφυγα από εκεί. Η οικονομική χρεοκοπία προκάλεσε την πολιτική χρεοκοπία των κομμάτων εξουσίας και έφερε την αριστερά στην εξουσία. Ήταν κάτι απρόσμενο για εμένα. Επίσης, και είναι σημαντικό, να βγάζει κανείς συμπεράσματα για την προσωπική του ευθύνη και πορεία σε συνάρτηση με τη συλλογική προσπάθεια. Υπήρξα υπουργός στην κυβέρνηση Τσίπρα, κι από ό,τι λένε όλοι, εχθροί και φίλοι, πετυχημένος στο υπουργείο Παιδείας. Τελικά υπήρξε διαφωνία με τον Τσίπρα για τις σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους και με απομάκρυνε απ’ το Παιδείας προτείνοντάς μου να πάω σε άλλο υπουργείο. Είπα όχι. Δεν είμαι παντός υπουργείου υπουργός.

Απ’ αυτό και από πολλά άλλα φάνηκε μια προδιάθεση μιας πορείας που επιταχύνθηκε μετά το 2019. Μια πορεία που αντιμετώπιζε την αριστερά μόνο ως κυβερνητική δύναμη. Ο περίφημος κυβερνητισμός. Η αριστερά δεν πρέπει να φοβάται τις ευθύνες της διακυβέρνησης. Πρέπει όμως να δημιουργεί προϋποθέσεις για μια αριστερή διακυβέρνηση σύμφωνα με τις αξίες, τις αρχές και το πρόγραμμά της. Ο Τσίπρας ήθελε να ’χει ένα κεντρώο κόμμα. Δεν επιβεβαιώθηκε η επιλογή του και ως κεντρώο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε 17.5% το 2023, ενώ ως κόμμα της αριστεράς, 36,5%.

«Η πολιτική αριστερά πρέπει να βρει τρόπο επικοινωνίας με την κοινωνική αριστερά».

Θα μπορούσα να είμαι περισσότερο τολμηρός; Θα μπορούσα. Είχα όμως συνείδηση των δυσκολιών και του αδίστακτου αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου που δεν επέτρεπε την ειλικρινή δημόσια συζήτηση. Διαφοροποιήθηκα δημόσια σε αρκετά θέματα για τον εθνικισμό, τις σχέσεις Εκκλησίας-κράτους, την  υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης, τις εξορύξεις, το περιβάλλον, το φαραωνικό έργο του Ελληνικού, τις σχέσεις με τον Νετανιάχου, την πώληση όπλων στη Σαουδική Αραβία κ.ά. Και μετά στα θέματα της πανδημίας ήμουν σαφής στην ανάγκη της υγειονομικής παρέμβασης, χωρίς δεύτερες σκέψεις, χωρίς να σύρομαι από αντιλήψεις που εμφανίστηκαν στις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ και φλέρταραν με τη συνωμοσιολογία και τον αντι-εμβολιασμό.

Σημασία δεν έχει να είναι κανείς πιο τολμηρός, αλλά να πείσει. Απ’ τη στιγμή που επεβλήθη στον ΣΥΡΙΖΑ το μοντέλο του κυβερνητισμού και του αρχηγισμού, με ευθύνη όχι μόνο του Τσίπρα, τα πράγματα έγιναν πια πολύ δύσκολα για ν’ αντιστραφούν.

Πώς νιώθετε που είστε σήμερα απέναντι απ’ τους πρώην συναγωνιστές σας;

Η αριστερά είναι η δεύτερη οικογένεια μου. Αισθάνομαι ότι πολλά στοιχεία της προσωπικότητάς μου επηρεάστηκαν από την αριστερά. Δεν προσωποποιώ τις πολιτικές διαφωνίες παρότι δεν μασάω τα λόγια μου. Θεωρώ αναγκαία την ενότητα της αριστεράς στη βάση όμως των αξιών της και ενός καθαρού πολιτικού σχεδίου. Σ’ αυτή τη διαδικασία δεν υπάρχουν πρώην αλλά νυν σύντροφοι με τους οποίους έχουμε συμμεριστεί επί πολλά χρόνια κοινές αγωνίες και αγώνες.

Απ’ τα κόμματα εντός Βουλής, μόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ θα συνεργαζόσασταν; Με την Πλεύση;

Δεν θέλω να το προσδιορίσω έτσι. Θα δούμε ποιος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, τι ακριβώς θέλει, μετά το επικείμενο Συνέδριό του. Με την Πλεύση (που στον τίτλο του κόμματος είναι το όνομα της αρχηγού, όπως συμβαίνει με τον Βελόπουλο και την Λατινοπούλου) δε βλέπω να υπάρχει πιθανότητα συνεργασίας.

Θυμίζω ότι οσάκις το πολιτικό παιχνίδι παίχτηκε μόνο με όρους σκανδάλων και «καθαρών χεριών», χωρίς την προβολή ταυτόχρονα ενός εναλλακτικού πολιτικού σχεδίου, τελικά υπήρξε επανάκαμψη, με πιο επιθετικό τρόπο, της δεξιάς και της ακροδεξιάς.

Υπάρχουν όμως εκατοντάδες χιλιάδες αριστεροί και προοδευτικοί πολίτες, ανάμεσά τους ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας που δεν εκπροσωπούνται από τα κόμματα της αριστεράς στη Βουλή. Σ’ αυτούς οφείλουμε κατά προτεραιότητα ν’ απευθυνθούμε. Η πολιτική αριστερά πρέπει να βρει τρόπο επικοινωνίας με την κοινωνική αριστερά.

Σας απογοήτευσε συνολικά ο χώρος της αριστεράς; Διαψεύστηκε η βασική σας επιλογή;

Η αριστερά είναι ένα πλούσιο και πολύμορφο κίνημα, δημιούργησε μεγάλες ελπίδες στις κοινωνίες, άλλαξε τη ζωή των ανθρώπων, αλλά δημιούργησε και απογοητεύσεις. Παραμένει μία μεγάλη ελπίδα και το μήνυμα της αναγκαίας κοινωνικής αλλαγής υπερτερεί απέναντι στις μεγάλες απογοητεύσεις που ζούμε.

Με την υγεία σας πως πάτε;

Όσο μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι αποθεραπεύεται οριστικά από τον καρκίνο, είμαι καλά.

*Κεντρική φωτό: Μενέλαος Μυρίλλας