Σχεδόν ένα χρόνο μετά την έναρξη των εχθροπραξιών ανάμεσα στο Ισραήλ και την Χεζμπολάχ φτάσαμε στη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Η διαμάχη ανάμεσα στις δυο πλευρές κρατάει σχεδόν 40 χρόνια και έχει περάσει από πολλά στάδια έντασης.

Ωστόσο, για πολλούς τα επόμενα βήματα αυτής της διαμάχης είναι τα πιο μετέωρα. Από την μία το Ισραήλ βλέπει ότι η Χεζμπολάχ είναι αποδυναμωμένη και από την άλλη η οργάνωση του Λιβάνου ψάχνει να βρει την επόμενη ημέρα της μετά τον Νασράλα.

Πότε άρχισε η διαμάχη Ισραήλ – Χεζμπολάχ

Η πρώτη εμπλοκή των δύο πλευρών σημειώθηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου, καθώς το Ιράν εμπλεκόταν όλο και περισσότερο στις εσωτερικές υποθέσεις του Λιβάνου. Με χρηματοδότηση από την ιρανική κυβέρνηση και εκπαίδευση και εποπτεία από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν, η Χεζμπολάχ δημιουργήθηκε στον κατεχόμενο από τη Συρία Λίβανο από διάφορους θρησκευτικούς κληρικούς εν μέσω του πολέμου του Λιβάνου το 1982, κυρίως ως χουμεϊνιστική δύναμη που αντιτάχθηκε στο Ελεύθερο Κράτος του Λιβάνου και στην ισραηλινή κατοχή του νότιου Λιβάνου.

Η Χεζμπολάχ ελέγχει τον νότιο Λίβανο, υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από το Ιράν και χρησιμεύει ως πληρεξούσιός του σε περιφερειακούς πολέμους. Από την ίδρυση της Χεζμπολάχ μέχρι σήμερα η ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους και η επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων σε αυτό που έγινε Ισραήλ αποτελεί πρωταρχικό στόχο της Χεζμπολάχ. Η Χεζμπολάχ δεν αντιτίθεται μόνο στην κυβέρνηση και τις πολιτικές του κράτους του Ισραήλ, αλλά και σε κάθε Εβραίο πολίτη που ζει στο Ισραήλ.

Tο μανιφέστο της του 1985 φέρεται να αναφέρει ότι «ο αγώνας μας θα τελειώσει μόνο όταν αυτή η οντότητα (το Ισραήλ) εξαλειφθεί. Δεν αναγνωρίζουμε καμία συνθήκη μαζί του, καμία κατάπαυση του πυρός και καμία ειρηνευτική συμφωνία».

Από τις μάχες στα σύνορα μέχρι τον πόλεμο του 2006

Η Χεζμπολάχ ιδρύθηκε επίσημα το 1985 κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου στο Λίβανο. Οι δυνάμεις του Ισραήλ είχαν εισβάλει στη χώρα από το 1982. Οι IDF άρχισαν να αποσύρονται σταδιακά από τον Λίβανο τον Φεβρουάριο του 1985. Αρχικά δημιούργησαν μια «ζώνη ασφαλείας» και τα περισσότερα στρατεύματα αποσύρθηκαν στις 10 Ιουνίου του ίδιου έτους.

Η κατοχή οδήγησε στη δημιουργία της σιιτικής ισλαμιστικής παραστρατιωτικής ομάδας Χεζμπολάχ. Άρχισε να διεξάγει ανταρτοπόλεμο εναντίον των IDF και της SLA, με την υποστήριξη του Ιράν και της Συρίας. Οι IDF και η SLA επιδόθηκαν σε αντάρτικο, αλλά το Ισραήλ δεν είχε μακροπρόθεσμη στρατηγική. Με τη Χεζμπολάχ να στοχεύει όλο και περισσότερο τη Γαλιλαία με ρουκέτες, ο επίσημος σκοπός της Ζώνης Ασφαλείας -η προστασία των βόρειων κοινοτήτων του Ισραήλ- φαινόταν αντιφατικός. Η Χεζμπολάχ διέπρεψε επίσης στον ψυχολογικό πόλεμο, καταγράφοντας συχνά τις επιθέσεις της κατά των ισραηλινών στρατευμάτων.

Το Ισραήλ εξαπέλυσε δύο μεγάλες επιχειρήσεις στο νότιο Λίβανο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990: Επιχείρηση «Λογοδοσία» το 1993 και την Επιχείρηση «Σταφύλια της Οργής» το 1996. Μετά την καταστροφή του ισραηλινού ελικοπτέρου το 1997, η ισραηλινή κοινή γνώμη άρχισε να αμφισβητεί σοβαρά αν άξιζε να διατηρηθεί η κατοχή του νότιου Λιβάνου. Το κίνημα των Τεσσάρων Μητέρων ανέβηκε στο προσκήνιο του δημόσιου λόγου και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο να επηρεάσει το κοινό υπέρ της πλήρους αποχώρησης.

Πώς φτάσαμε στον πόλεμο των 34 ημερών

Από το 2000 μέχρι το 2006 οι εντάσεις συνεχίστηκαν, αλλά ήταν μικρότερης έντασης. Ωστόσο, το 2006 είχαμε τον πόλεμο των 34 ημερών ανάμεσα στη Χεζμπολάχ και το Ισραήλ. Ο πόλεμος ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου 2006 και συνεχίστηκε μέχρι να τεθεί σε ισχύ η κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Εθνών το πρωί της 14ης Αυγούστου 2006, αν και τυπικά έληξε στις 8 Σεπτεμβρίου 2006, όταν το Ισραήλ ήρε τον ναυτικό αποκλεισμό του Λιβάνου. Σηματοδότησε την τρίτη ισραηλινή εισβολή στο Λίβανο από το 1978.

Μετά την αποχώρηση του Ισραήλ από τον νότιο Λίβανο το 2000, η Χεζμπολάχ στόχευε στην απελευθέρωση Λιβανέζων πολιτών που κρατούνταν σε ισραηλινές φυλακές. Στις 12 Ιουλίου 2006, η Χεζμπολάχ έστησε ενέδρα σε ισραηλινούς στρατιώτες στα σύνορα, σκοτώνοντας τρεις και αιχμαλωτίζοντας δύο- άλλοι πέντε σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αποτυχημένης ισραηλινής προσπάθειας διάσωσης.

Η Χεζμπολάχ απαίτησε ανταλλαγή κρατουμένων με το Ισραήλ. Το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές και πυρά πυροβολικού σε στόχους στο Λίβανο, επιτιθέμενο τόσο σε στρατιωτικούς στόχους της Χεζμπολάχ όσο και σε λιβανέζικες πολιτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς αεροδρομίου Ραφίκ Χαρίρι της Βηρυτού.

Το Ισραήλ εξαπέλυσε χερσαία εισβολή στο νότιο Λίβανο και επέβαλε αεροπορικό και ναυτικό αποκλεισμό στη χώρα. Η Χεζμπολάχ εκτόξευσε στη συνέχεια περισσότερους πυραύλους στο βόρειο Ισραήλ και ενέπλεξε τις IDF σε ανταρτοπόλεμο.

Το χρονικό της τελευταίας σύγκρουσης

Από τότε εντάσεις στα σύνορα υπήρξαν, όπως για παράδειγμα το χτύπημα του Ισραήλ σε κομβόι που μετέφερε μαχητές της Χεζμπολάχ τον Ιανουάριο του 2015, με την οργάνωση του Λιβάνου να απαντά λίγες ημέρες αργότερα, ωστόσο δεν είχαμε κάποια γενικευμένη σύγκρουση όπως αυτή που βιώσαμε τον τελευταίο ένα χρόνο.

Συνολικά οι εχθροπραξίες αυτή τη φορά κράτησαν περισσότερες από 400 ημέρες. Όλα άρχισαν μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023. Μια ημέρα αργότερα ήρθε το χτύπημα της Χεζμπολάχ στα υψίπεδα του Γκολάν που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο δύο παιδιών.

Η οργάνωση του Λιβάνου σε ανακοίνωσή της τονίζει ότι δε θα σταματήσει μέχρι να σταματήσουν οι επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα. Το Ισραήλ απαντά με χτυπήματα στο νότιο τμήμα του Λιβάνου, ενώ η Χεζμπολάχ εκτοξεύει πυραύλους στο βόρειο τμήμα του Ισραήλ.

Το Ισραήλ στοχεύει στην ηγετική ομάδα της Χεζμπολάχ με διαδοχικούς βομβαρδισμούς. Οι Βισάμ Αλ Ταβίλ. Αλί Χουσείν και Αμπάς αλ Νταντς ήταν οι τρεις πρώτοι που σκοτώθηκε.

Οι ημερομηνίες σταθμοί

  • 8 Οκτωβρίου 2023: Η Χεζμπολάχ εκτοξεύει πυραύλους στα υψίπεδα του Γκολάν που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο δύο παιδιών.
  • 13 Οκτωβρίου 2023: Σκοτώνεται ο δημοσιογράφος του Reuters, Ισάμ Αμπνταλάχ, κατά τη διάρκεια ρεπορτάζ στο βόρειο Ισραήλ μετά από χτύπημα της Χεζμπολάχ. Από την επίθεση τραυματίστηκαν ακόμα έξι δημοσιογράφοι.
  • 24 Νοεμβρίου 2023: Η προσωρινή κατάπαυση του πυρός στη Γάζα επηρεάζει και τις εχθροπραξίες ανάμεσα σε Ισραήλ και Χεζμπολάχ.
  • 2 Ιανουαρίου 2024: Το Ισραήλ ανακοινώνει του αναπληρωτή προέδρου του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, Σαλέχ αλ Αρουρι. Η αντίδραση της Χεζμπολάχ ήρθε με την εκτόξευση 40 πυραύλων.
  • 8 Ιανουαρίου 2024: Το Ισραήλ δολοφόνησε τον Wissam al-Tawil, τον αναπληρωτή διοικητή της δύναμης Redwan της Χεζμπολάχ, τον οποίο κατηγορούσε ότι πραγματοποίησε την επίθεση στην αεροπορική βάση Meron δύο ημέρες νωρίτερα.
  • 3 Ιουλίου 2024: Η Χεζμπολάχ ανακοινώνει τον θάνατο του Μαχάμεντ Νασέρ μετά από βομβαρδισμούς του Ισραήλ.
  • 27 Ιουλίου 2024: Η Χεζμπολάχ εκτοξεύει πυραύλους στα υψίπεδα του Γκολάν και σύμφωνα με το Ισράηλ είχαμε το θάνατο τουλάχιστον 12 παιδιών.
  • 29 Ιουλίου 2024: Το Ισραήλ δολοφονεί τον Φουάντ Σουκρ τον οποίο θεωρεί υπεύθυνο για το χτύπημα στα υψίπεδα του Γκολάν.
  • 25 Αυγούστου 2024: Η Χεζμπολάχ εξαπολύει επίθεση με ρουκέτες και πυραύλους ως απάντηση στο θάνατο του Σουκρ.
  • 17 Σεπτεμβρίου 2024: Τουλάχιστον 12 μέλη της Χεζμπολάχ σκοτώνονται μετά από έκρηξη των βομβητών τους.
  • 18 Σεπεμβρίου 2024: Ακόμα 30 μέλη της Χεζμπολάχ βρίσκουν το θάνατο με τον ίδιο τρόπο.
  • 27 Σεπτεμβρίου 2024: Το Ισραήλ εξαπολύει επίθεση και σκοτώνει τον ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα.
  • 01 Οκτωβρίου 2024: Οι IDF πραγματοποιούν χερσαία εισβολή στο Λίβανο.

Πώς φτάσαμε στη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός

Από το περασμένο καλοκαίρι οι ειδικοί έβλεπαν ότι οι ΗΠΑ θα πίεζαν τον Νετανιάχου να σταματήσει τις επιθέσεις τόσο προς την Χεζμπολάχ όσο και προς την Γάζα με φόντο τις εκλογές. Τελικά, οι πιέσεις υπήρξαν αλλά δεν κατάφεραν να αποδώσουν καρπούς.

Το Ισραήλ συνέχιζε με αμείωτο ρυθμό τον πόλεμο προς όλα τα μέτωπα και χρειάστηκαν ιδιαίτεροι χειρισμοί τόσο από την πλευρά του Τζο Μπάιντεν όσο και από τον Εμανουέλ Μακρόν για να φτάσουμε στη συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός.

Μάλιστα, αυτή παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα με την απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου το οποίο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης τόσο για τον Νετανιάχου όσο και για τον πρώην υπουργό άμυνας του Ισραήλ, Γιοάβ Γκαλάντ.

Η δήλωση της Γαλλίας ότι είναι έτοιμη να σεβαστεί την απόφαση εξόργισε τον Νετανιάχου, ωστόσο μετά τις απαραίτητες εξηγήσεις καταφέραμε να φτάσουμε στην επισφράγιση της συμφωνίας στις 26 Νοεμβρίου.

Τι γνωρίζουμε για τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός

Το βράδυ της Τρίτης ο Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε την επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο για την κατάπαυση του πυρός για 60 ημέρες. Μάλιστα, τόνισε ότι «έχει σχεδιαστεί για να είναι μια μόνιμη παύση των εχθροπραξιών».

Η συμφωνία 13 σημείων μεταξύ των κυβερνήσεων του Ισραήλ και του Λιβάνου – και όχι της Χεζμπολάχ – αναφέρει επίσης ότι και οι δύο χώρες είναι «έτοιμες να λάβουν μέτρα για την προώθηση των συνθηκών για μια μόνιμη και συνολική λύση».

Η βάση της συμφωνίας, σημειώνει, είναι η «πλήρης εφαρμογή, χωρίς παραβίαση» της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με την οποία τερματίστηκε ο τελευταίος πόλεμος το 2006.

Ποια είναι όμως τα τέσσερα βασικά στοιχεία που συμφώνησαν οι δύο χώρες:

  1. Οι δυνάμεις του Ισραήλ θα αποχωρήσουν σταδιακά από τα εδάφη του Λιβάνου και θα επιστρέψουν εντός των συνόρων τους. Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, «δεν θα διεξάγει επιθετικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον λιβανέζικων στόχων, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, στρατιωτικών ή άλλων κρατικών στόχων, στο έδαφος του Λιβάνου».
  2. Στρατιώτες του Λιβάνου θα εγκατασταθούν στο νότιο τμήμα της χώρας. Η συμφωνία αναφέρει επίσης ότι «οι επίσημες στρατιωτικές δυνάμεις και οι δυνάμεις ασφαλείας του Λιβάνου, οι υποδομές και ο οπλισμός θα είναι οι μόνες ένοπλες ομάδες, όπλα και συναφές υλικό που θα αναπτυχθούν» Νότια του ποταμού Λιτάνι. Η μόνη εξαίρεση είναι η ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ στο νότιο Λίβανο, η Unifil, η οποία διαθέτει περίπου 10.000 στρατιώτες.
  3. Η Χεζμπολάχ πρέπει να μεταφέρει τον οπλισμό της πάνω από τον ποταμό Λιτάνι, περίπου 30 χιλιόμετρα βόρεια από τα σύνορα με το Ισραήλ. Η συμφωνία αναφέρει ότι ο λιβανικός στρατός θα «διαλύσει όλες τις υποδομές και τις στρατιωτικές θέσεις και θα κατασχέσει όλα τα μη εγκεκριμένα όπλα» στην περιοχή που αποκαλεί Νότια Περιοχή Λιτάνι, καθώς και θα σταματήσει την μη εγκεκριμένη είσοδο όπλων στο Λίβανο και θα διαλύσει τυχόν μη εγκεκριμένες εγκαταστάσεις παραγωγής όπλων.
  4. Στη συμφωνία τονίζεται ότι η κυβέρνηση του Λιβάνου θα «εμποδίσει τη Χεζμπολάχ και όλες τις άλλες ένοπλες ομάδες στο έδαφος του Λιβάνου να διεξάγουν οποιεσδήποτε επιχειρήσεις κατά του Ισραήλ». Σε αντίθετη περίπτωση το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να απαντήσει σε οποιοδήποτε χτύπημα.

Ο τραγικός απολογισμός

Τουλάχιστον 3.768 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στο Λίβανο και 15.699 έχουν τραυματιστεί από τον Οκτώβριο του 2023, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας του Λιβάνου. Στους αριθμούς δεν υπάρχει διευκρίνιση πόσοι από αυτούς ήταν μαχητές της Χεζμπολάχ και πόσοι άμαχοι. Εκείνο όμως που δε χωρά αμφισβήτηση είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των θυμάτων προκλήθηκε αφού το Ισραήλ πέρασε στην επίθεση τον Σεπτέμβριο.

Από την άλλη τα πλήγματα της Χεζμπολάχ έχουν σκοτώσει 45 αμάχους στο βόρειο Ισραήλ και στα κατεχόμενα από το Ισραήλ Υψίπεδα του Γκολάν. Τουλάχιστον 73 Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί στο βόρειο Ισραήλ, στα Υψίπεδα του Γκολάν και σε μάχες στο νότιο Λίβανο, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές.

Τεράστιες καταστροφές στις υποδομές

Στο Λίβανο, το κόστος των ζημιών στις κατοικίες εκτιμάται σε 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια, με περισσότερες από 99.000 κατοικίες να έχουν καταστραφεί μερικώς ή πλήρως, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Ο ισραηλινός στρατός έχει επίσης προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές σε χωριά και πόλεις στην κοιλάδα Μπεκάα και στο νότιο Λίβανο, δηλαδή στις δύο περιοχές όπου η Χεζμπολάχ ασκεί επιρροή.

Η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμά τις ζημιές στη γεωργία σε 124 εκατομμύρια δολάρια, με απώλειες άνω του 1,1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, λόγω της χαμένης σοδειάς που προκλήθηκε από την καταστροφή των καλλιεργειών και του ζωικού κεφαλαίου και τον εκτοπισμό των αγροτών.

Οι ισραηλινές αρχές εκτιμούν ότι οι υλικές ζημιές στο Ισραήλ ανέρχονται σε τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο σέκελ (273 εκατομμύρια δολάρια), με χιλιάδες σπίτια, αγροκτήματα και επιχειρήσεις να έχουν υποστεί ζημιές ή να έχουν καταστραφεί.

Οι μεταναστευτικές ροές

Τεράστιος είναι και ο αριθμός των αμάχων που αναγκάστηκε είτε να μετακινηθεί εντός των δύο χωρών είτε να μεταναστεύσει σε τρίτες χώρες προσπαθώντας να αποφύγει τον πόλεμο.

  • Από τις 18 Νοεμβρίου, πάνω από 886.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί εντός του Λιβάνου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR)
  • Την ίδια ώρα πάνω από 540.000 ανθρώπους να έχουν εγκαταλείψει τον Λίβανο προς τη Συρία από την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με τα στοιχεία της UNHCR.
  • Στο Ισραήλ, περίπου 60.000 άνθρωποι εκκένωσαν τα σπίτια τους στα βόρεια.

Φυσικά όλοι οι παραπάνω όταν επιστρέψουν στα σπίτια τους κανείς δε μπορεί να γνωρίζει την κατάσταση που θα τα βρουν.

Ο οικονομικός αντίκτυπος

Μεγάλες είναι οι πληγές που αφήνει πίσω της ο πόλεμος και στις οικονομίες των δύο χωρών

  • Η Παγκόσμια Τράπεζα έδωσε μια προκαταρκτική εκτίμηση για ζημιές και απώλειες 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Λίβανο σε μια έκθεση της 14ης Νοεμβρίου.
  • Για το Ισραήλ, η σύγκρουση με τη Χεζμπολάχ επιδείνωσε τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου στη Γάζα, επιβαρύνοντας τα δημόσια οικονομικά. Το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει εκτοξευθεί σε περίπου 8% του ΑΕΠ, γεγονός που ώθησε και τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης να υποβαθμίσουν την αξιολόγηση του Ισραήλ φέτος.

Η επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή

Όπως και να έχει υπάρχει ένα πλάνο το οποίο προβλέπει για τις επόμενες 60 ημέρες να υπάρξει κατάπαυση του πυρός στα σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο. Ο στόχος είναι αυτή η συμφωνία να αποτελέσει τη βάση για την επίτευξη μόνιμης ειρήνης στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ.

Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι το τσεκούρι του πολέμου θάβεται στη Μέση Ανατολή. Ο Νετανιάχου το δήλωσε άλλωστε ξεκάθαρα ότι δε θα σταματήσει τον πόλεμο στη Γάζα μέχρι να απελευθερωθούν όλοι οι αιχμάλωτοι, ενώ έβαλε ξεκάθαρα στο κάδρο και το Ιράν.

Κατά τη διάρκεια του διαγγέλματός του υποστήριξε ότι το Ισραήλ αλλάζει το πρόσωπο της Μέσης Ανατολής και μένει να δούμε τι ακριβώς εννοεί και με ποιον τρόπο θα το πετύχει.