Μέσα στο εργαστήριό της, στον αριθμό 5 της οδού Ηρακλείτου, στο Κολωνάκι, ο πηλός δεσπόζει: Δοχεία, μικρά και μεγάλα, δοχεία με στήθη, αφτιά, μύτη, μουστάκι, ακόμα και πόδια, είναι τοποθετημένα παντού – στο μεγάλο τραπέζι, στα ράφια. Πιο μέσα, οι φούρνοι που θα μετατρέψουν το τόσο εύθραυστο υλικό σε δυνατό και σκληρό. Αυτός είναι ο κόσμος της κεραμίστριας Μαρίας Οικονομίδου (www.mariashanghai.com, Instagram: maria.economides), ένας κόσμος με το χρώμα και τη μυρωδιά του πηλού. Και είναι τόσο μεγάλη η αγάπη της γι’ αυτό που κάνει, που φεύγοντας από μια κουβέντα μαζί της σκέφτεσαι ότι αξίζει, τουλάχιστον μία φορά, να πιάσεις και εσύ στα χέρια σου και να δουλέψεις αυτό το υλικό.
Η Μαρία Οικονομίδου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων, για να αναλάβει την οικογενειακή επιχείρηση ξυλείας. Μόνο που μέσα στις αποθήκες, μαζί με τη δουλειά της, ανακάλυψε και την ξυλογλυπτική. Κάπως έτσι άρχισε να ξετυλίγεται ένα κουβάρι το οποίο τότε δεν ήξερε πού θα την οδηγήσει. Βήμα-βήμα, μέσα από εμπειρίες και γεγονότα, από τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και τη Σανγκάη, βρήκε τον δρόμο της.
«Body Parts» είναι ο τίτλος της συλλογής κεραμικών δοχείων που έχουν την υπογραφή της. Φτιαγμένα με την αρχαία μέθοδο του μακαρονιού, τα έχει ήδη παρουσιάσει στο Design Week του Μιλάνου, πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ενώ το νεοϋορκέζικο art blog Sight Unseen έχει δημοσιεύσει δουλειά της. Η ίδια έχει λάβει μέρος σε πολλές εκθέσεις – κεραμικό design, ceramic art painting & sculpture στο Mon Coin Studio, ενώ τα έργα της φιλοξενούνται σε γκαλερί.
Αυτή την εποχή σάς βρίσκουµε στο εργαστήριό σας. Μιλήστε µου για τα δοχεία σας…
«Τα δοχεία μου είναι μια σειρά εμπνευσμένη από τα αναθήματα: Την ονομάζω «Βody Parts Collection» γιατί είναι όλη βασισμένη στο ανθρώπινο σώμα, με διάφορα γλυπτά στοιχεία, στήθη, αφτιά, μύτες, μουστάκι. Τώρα φτιάχνω και πόδια. Παράλληλα, έχω ξεκινήσει να δουλεύω και πιο χρηστικά αντικείμενα, όπως ποτήρια και πιάτα».
Ας πιάσουµε το νήµα από την αρχή. Πώς ξεκινήσατε;
«Σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων και έκανα πολλά σεμινάρια πάνω στην πολιτιστική διαχείριση. Οπότε έχω δουλέψει πολύ από την άλλη μεριά, μέσα σε εκθέσεις. Η πρώτη-πρώτη μου δουλειά ήταν στην επιχείρηση του πατέρα μου: είναι έμπορος ξυλείας, στη Θεσσαλονίκη. Μέσα στις αποθήκες μού άρεσε πολύ να κάνω πράγματα με τα χέρια μου, είχα ξεκινήσει με ξυλογλυπτική. Πάντα υπήρχε το art and craft μέσα μου. Αλλά λόγω της οικογενειακής δουλειάς η κατεύθυνση ήταν προς το επιχειρηματικό κομμάτι, και ας ήμουν εγώ πιο πολύ στην αποθήκη παρά στο γραφείο.
Προχώρησα το πτυχίο μου πάνω στην Πολιτιστική Διαχείριση και επειδή μου άρεσαν πάντα τα καλλιτεχνικά, όταν μετακόμισα στην Αθήνα, ξεκίνησα να δουλεύω σε εκθέσεις».
Και η κεραµική πότε µπήκε στη ζωή σας;
«Ως τότε ήταν χόμπι και μόνο. Εκανα ό,τι σεμινάριο μπορούσα εκείνη την εποχή – ζωγραφικής, γλυπτικής και πλέξιμο, πολύ πλέξιμο. Τα έφερε έτσι η ζωή που χρειάστηκε να μετακομίσω στην Κίνα, στη Σανγκάη, λόγω της δουλειάς του άνδρα μου – γι’ αυτό και το καλλιτεχνικό μου όνομα είναι Μaria Shanghai. Εκεί έκανα τα παιδιά μου. Μείναμε οκτώ χρόνια. Οταν γυρίσαμε πίσω προ πενταετίας, αποφάσισα ότι μπορώ πια να ασχοληθώ με την τρέλα μου, το art and craft. Πήγα σε ένα σεμινάριο κεραμικής και από εκεί άρχισαν όλα. Οταν ξεκίνησα, τα πρώτα βράδια, θυμάμαι ξυπνούσα και καταλάβαινα ότι ζουλάω τα μαξιλάρια μου. Πήγα στη σχολή «Κεραμικές Μορφές» της Μαριλένας Μιχοπούλου – εξαιρετική δασκάλα, μου έβαλε φοβερές βάσεις. Εφέτος αποφάσισα να ανοίξω το εργαστήριο και να συμμετέχω σε εκθέσεις».
Πόσο επέδρασε επάνω σας η Κίνα;
«Είναι περίεργος ο τρόπος που με επηρέασε και δεν με επηρέασε παράλληλα. Τα «Body Parts» έχουν προκύψει καθαρά από το ζόρι της εγκυμοσύνης μου. Ξεκίνησα με τα δοχεία με τα στήθη λόγω της πίεσης που είχα ως γυναίκα εγκυμονούσα και μητέρα στη Σανγκάη. Ενιωθα μόνη, πολύ μόνη. Αλλά δεν με επηρέασε τόσο η κουλτούρα της Κίνας στην κεραμική – γιατί οι Κινέζοι έχουν την πορσελάνη, άλλη τεχνική, άλλο υλικό – όσο το γεγονός ότι μεγαλώνω δύο παιδιά μόνη μου, μακριά από όλους. Ζορίστηκα».
Η τέχνη σας, βλέπω, είναι χειροποίητη. Δεν χρησιµοποιείτε τροχό;
«Εμένα τα κεραμικά μου είναι στο χέρι. Εχω κάνει λίγο τροχό, αλλά δεν μου ταίριαξε. Μου αρέσει πολύ περισσότερο η αρχαία μέθοδος, λέγεται «μακαρόνι» (coil technique), γιατί το χτίζουμε μακαρόνι-μακαρόνι γύρω-γύρω, με τα χέρια. Δεν χρησιμοποιώ κανένα εργαλείο. Και αυτή είναι η μαγεία. Ολη η παραγωγή γίνεται με το χέρι, και είναι αργός ο ρυθμός της, μια διαδικασία που παραπέμπει στον διαλογισμό, στην αυτοσυγκέντρωση – meditation.
Για τη διακόσμηση χρησιμοποιώ μπαντανάδες, γυαλιά και terra sigillata (αρχαία τεχνική που προσδίδει γυαλάδα στα κεραμικά). Οι φόρμες θέλουν να παίξουν ανάμεσα στο λειτουργικό και στο γλυπτικό με μια δόση χιούμορ.
Ο τροχός είναι δύσκολος να τον κατακτήσεις, αλλά αν τα καταφέρεις η παραγωγή βγαίνει πιο μηχανικά. Εμένα δεν μου αρέσει το μηχανικό αλλά το χειροποίητο, ο πηλός και εγώ και τίποτα άλλο ανάμεσά μας. Θέλει σκληρή δουλειά, μερόνυχτα. Ωστόσο την τέχνη της κεραμικής δεν την κατακτάς ποτέ».
Ποια είναι τα επόµενα βήµατά σας; Ποιος είναι ο στόχος σας;
«Πάνω απ’ όλα με ενδιαφέρει να κάνω την τέχνη μου και να έχω ανταπόκριση, να αρέσει. Τώρα κάνω και μαθήματα γλυπτικής για να μπορέσω να εξελίξω το γλυπτικό κομμάτι της κεραμικής, να συνδυάσω τη μία τέχνη με την άλλη».
Πόσο χρόνο θέλει ένα αντικείµενο για να είναι έτοιµο;
«Απαιτείται πολύς χρόνος και υπομονή, χρειάζεται αναμονή. Φτιάχνεις το κεραμικό σου, περιμένεις να στεγνώσει αργά-αργά, θυμίζει λίγο τη ζαχαροπλαστική. Εγώ δουλεύω πηλό υψηλής θερμοκρασίας, στους 1.240°C. Ενα αντικείμενο μέχρι να ολοκληρωθεί χρειάζεται 3-4 εβδομάδες».
Εύθραυστο υλικό ο πηλός, και αυτό υποθέτω ότι δυσκολεύει τη δουλειά σας…
«Πράγματι, φοβάσαι μη σπάσουν τα αντικείμενα, κάτι το οποίο στην αρχή σε στενοχωρεί. Ωστόσο, όσο πιο πολύ δουλεύεις τόσο πιο πολύ αποσυνδέεσαι και λες «αν σπάσει, θα κάνω άλλο» – δεν γίνεται αλλιώς.
Ο πηλός είναι ένα υλικό πολύ εύθραυστο, εύπλαστο και μαλακό αλλά και πολύ δυνατό όταν ψηθεί, πολύ σκληρό. Είναι σαν τη γυναίκα ο πηλός, κι εγώ νιώθω τέτοια αγάπη για τις γυναίκες, τις υποστηρίζω τόσο πολύ, ειδικά τις μάνες. Κατάλαβα τόσο πολλά για τις γυναίκες όταν έγινα μάνα, που δεν τα πίστευα. Είναι τόσο δυνατό το γυναικείο σώμα, όπως και η γυναίκα, στο μυαλό μου. Θέλω να εξελίξω στη δουλειά μου και το ανδρικό σώμα, αλλά αυτή τη στιγμή έχω επικεντρωθεί στο γυναικείο. Γενικότερα με συναρπάζει το ανθρώπινο σώμα – όλοι οι καλλιτέχνες άλλωστε έχουν ασχοληθεί. Και στις ζωγραφικές μου είναι εμφανές, γιατί κάποια κεραμικά μου τα ζωγραφίζω».
Μιλήστε µου για τα µελλοντικά σας σχέδια…
«Το καλοκαίρι έχω αναλάβει μαζί με την Αννα Καρούντζου το summer camp του Μουσείου Κοτσανά. Μαζί έχουμε αναλάβει και την πρώτη μας δουλειά με χρηστικά αντικείμενα για το καινούργιο εστιατόριο του Νίκου Νυφούδη στο Λονδίνο. Είναι το «1905 – Cretan Food/Natural Wine».
Mου αρέσει να διδάσκω την τέχνη της κεραμικής στα παιδιά. Είναι τόσο αθώα, έχουν τέτοια φαντασία, πλάθουν τόσο ελεύθερα με τα χεράκια τους που παίρνω πολλά πράγματα από τα παιδιά.
Η νέα σεζόν ξεκινά δυναμικά με τη συμμετοχή μου στην ομαδική έκθεση σύγχρονων κεραμικών που θα πραγματοποιηθεί στην γκαλερί «The Blender» για τα 10 χρόνια λειτουργίας της (σ.σ.: Σεπτέμβριος 2022) και με μια συνεργασία-έκπληξη με το Μουσείο Κοτσανά».
