Τελειωμό δεν έχουν οι προκλήσεις της περιόδου για τη νεοδημοκρατική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Κάθε τόσο ξεπηδάει και μια, μικρή ή μεγαλύτερη, κρίση ικανή να αποδιοργανώσει το κυβερνητικό «στράτευμα» και να αποσυντονίσει το «γενικό επιτελείο».

Τελευταία ήταν οι απαράδεκτες, κατά κοινή ομολογία, αποδοκιμασίες στην κηδεία του οικουμενικού Μίκη Θεοδωράκη που τάραξαν τον Πρωθυπουργό και φανέρωσαν στον κύκλο του Μεγάρου Μαξίμου ότι οι πολιτικές συνθήκες βαίνουν οξυνόμενες.

Δυσκολεύει το πολιτικό περιβάλλον

Οσο περιθωριακές και ακραίες κι αν ήταν οι φωνές έξω από τη Μητρόπολη, έδειξαν στον κ. Μητσοτάκη ότι μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές και τον ατυχή ανασχηματισμό του Αυγούστου το όποιο προστατευτικό τείχος ανοχής διατηρούνταν για την κυβέρνησή του δεν υφίσταται πλέον. Κακά τα ψέματα, διάχυτο είναι πια το κλίμα δυσπιστίας που θεριεύει την ατμόσφαιρα αμφισβήτησης στην κοινωνία.

Δεν επήλθε αυτόματα αυτή η μετάπτωση από την απόλυτη ηγεμονία και πολιτική κυριαρχία στην άρση των ηθικών αναστολών και στον κλονισμό της εμπιστοσύνης, παρά είναι αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων κρίσεων και της διατήρησής τους επί μακρόν.

Η υγειονομική κρίση δεν λέει να κοπάσει, συνεχίζει να αναστέλλει και να εμποδίζει, παρά την πρόοδο, την εξομάλυνση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Και μαζί διαμόρφωσε, μέσω των αντιεμβολιαστών και των συνωμοσιολόγων, μια ακόμη εστία έντασης και αμφισβήτησης, που καθυστερεί την οχύρωση της χώρας απέναντι στον ανθεκτικό και διαρκώς μεταλλασσόμενο κορωνοϊό, επιτείνοντας τον κύκλο των αβεβαιοτήτων για το τρέχον φθινόπωρο και τον χειμώνα που θα ακολουθήσει.

Κόπωση σε κοινωνία, απογοήτευση στους νέους

Συνδυαστικά οι πολιτικές συνθήκες περιπλέκονται, καθώς οι προσδοκίες των πολιτών παραμένουν κατά βάση ανεκπλήρωτες, η κόπωση των ωριμότερων περισσεύει και οι νεότερες γενιές ασφυκτιούν, συνεχίζοντας να είναι αποκλεισμένες ή υποαμειβόμενες από μια «στενή» αγορά εργασίας, που δεν δύναται να απορροφήσει και πολύ περισσότερο δεν είναι σε θέση να αποζημιώσει ούτε τις αποκτηθείσες, με πάμπολλες προσωπικές θυσίες, δεξιότητες και δυνατότητες των νέων. Η Ελλάδα διατηρεί τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας για τους νέους μέχρι 25 ετών. Φθάνει στο 37% και είναι στην πρώτη θέση πάνω από την Ισπανία που ακολουθεί με 35%.

Οι περισσότεροι των νέων δυστυχώς αισθάνονται εγκλωβισμένοι σε μια ζοφερή πραγματικότητα χωρίς μέλλον, δεν πείθονται από τις ευκαιρίες που γεννούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, θεωρούν ότι δεν τους αφορούν και σε κάθε περίπτωση πιστεύουν ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να φθάσουν σε αυτούς τα όποια οφέλη.

Με το δισάκι του γεμάτο ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη ο κ. Μητσοτάκης, υπολογίζοντας ότι θα έχει την ευκαιρία να αμβλύνει τις δυσμενείς εντυπώσεις του καταστροφικού Αυγούστου

Η επιστροφή του πληθωρισμού

Το χειρότερο είναι ότι σε αυτές τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες προστίθενται τελευταίως οι διεθνώς αναπτυσσόμενες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες επιδρούν ήδη στο σώμα της οικονομίας, πιέζουν τα νοικοκυριά και δυσκολεύουν έτι περαιτέρω τις κυβερνητικές προσπάθειες. Η διαταραχή που υπήρξε λόγω της πανδημίας στην εφοδιαστική αλυσίδα αναδεικνύεται σε μείζον θέμα, επηρεάζει τιμές και εισοδήματα, δυσκολεύει τη θέση των χαμηλόμισθων και άνεργων νέων και φαντάζει ικανή να πολλαπλασιάσει τις εστίες κοινωνικών συγκρούσεων προσεχώς.

Σε αυτές τις συνθήκες, όπου το απρόσμενο παραμονεύει, προφανώς δεν χωρούν αλαζονικές στάσεις και συμπεριφορές. Η προηγούμενη αίσθηση αυτάρκειας που χαρακτήριζε τον λόγο και τη στάση του Πρωθυπουργού δεν αρκεί και ίσως αναδειχθεί προβληματική για τη συνέχεια. Η επιτελική ομάδα του Μεγάρου Μαξίμου δεν μπορεί να υποκαταστήσει τους πάντες και τα πάντα, ούτε να διοικεί τα υπουργεία εξ αποστάσεως, διά αντιπροσώπων, όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα με το υπουργείο Υγείας. Η επιλογή των υπουργών αποδεικνύεται εξαιρετικά κρίσιμη υπόθεση και ο Πρωθυπουργός επιβάλλεται να αποκτήσει ισχυρό Υπουργικό Συμβούλιο, αποτελούμενο από δυναμικά και αξιόπιστα πολιτικά στελέχη, ικανά να διαχειριστούν περίπλοκες και δύσκολες καταστάσεις.

Ο κ. Μητσοτάκης γνωρίζει πλέον ότι η κυβέρνηση είναι εκτεθειμένη σε πλήθος κινδύνων και ακόμη αντιλαμβάνεται ότι από εδώ και πέρα οι υπουργοί και τα στελέχη θα χρειάζεται να προσπαθούν διπλά και τριπλά προκειμένου να πείθουν κάθε φορά για τις πολιτικές που υιοθετούν και εφαρμόζουν.

Τούτων δοθέντων, αναγκαστικά πια η όλη προσπάθεια μεταφέρεται στη ζώνη της οικονομίας και αφετηρία αυτής θα αποτελέσουν οι εξαγγελίες του κ. Μητσοτάκη από το βήμα της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης.

Ο Πρωθυπουργός είναι αλήθεια προσήλθε στη Βόρεια Ελλάδα με τις ελπίδες αναπτερωμένες. Ενθαρρύνθηκε, είναι αλήθεια, από τις τρέχουσες εξελίξεις, ιδιαιτέρως από την απρόσμενη αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του δεύτερου τριμήνου κατά 16,2% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο, αλλά και από τις εύλογες πια προσδοκίες για τη συνέχεια. Στους κύκλους των οικονομικών αναλυτών δεν χωρεί αμφιβολία ότι και στο τρέχον τρίτο τρίμηνο η οικονομία θα αναπτυχθεί δυναμικά, με ρυθμό επίσης διπλάσιο, πάνω από 10%. Και επιπλέον εκτιμάται ότι η όποια έξαρση του κορωνοϊού στο τέταρτο, αμιγώς χειμωνιάτικο, τρίμηνο δεν θα μεταβάλλει τις τάσεις.

Και αυτό επειδή έχει διαπιστωθεί ότι η οικονομική δραστηριότητα βρίσκει τρόπους να ξεπερνά τους όποιους υγειονομικούς περιορισμούς. Κοινή είναι η πεποίθηση ότι η οικονομία μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες απεγκλωβισμού από το τέλμα της διετίας. Θεωρείται λοιπόν σχεδόν βέβαιο ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα ξεπεράσει εφέτος το 6% και αντιστοίχως θα μπορεί να επιτύχει ίδιες και καλύτερες επιδόσεις το 2022.

Ταμείο Ανάκαμψης και επενδύσεις

Την επόμενη χρονιά δεν χωρεί αμφιβολία ότι η ελληνική οικονομία θα τελεί υπό τη θετική επίδραση των πόρων και των χρηματοδοτήσεων δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και υπό τη θετική επίδραση της εισαγωγής ξένων κεφαλαίων που σπεύδουν να τοποθετηθούν στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από το τεράστιο ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για τις εγχώριες υποδομές και αξίες. Το ενδιαφέρον είναι όντως εντυπωσιακό, όπως δηλώνεται από τα ποσά και την ένταση της διεκδίκησης ελληνικών περιουσιακών στοιχείων και υποδομών, όπως η Εγνατία Οδός, ο ΔΕΔΗΕ και τα δίκτυα φυσικού αερίου. Για να μην αναφερθούμε στα ακριβά αστικά και βιομηχανικά ακίνητα, στα ξενοδοχεία ή σε αυτές ακόμη τις κατοικίες στην Αθήνα και στις τουριστικές ζώνες. Αν λοιπόν το 2021 πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη έπαιξε η ανάκαμψη της κατανάλωσης, το 2022 τη σκυτάλη θα πάρουν οι επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές.

Ηδη έχουν ληφθεί τα πρώτα 4 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και άλλα 3,8 δισ. ευρώ αναμένεται να εκταμιευθούν προς το τέλος του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επομένου.

Καταθέσεις και ενίσχυση ταμειακών διαθεσίμων

Στο τετράμηνο που ακολουθεί τα αρμόδια υπουργεία επιβάλλεται να συμβολαιοποιήσουν τα έργα και τις πολιτικές όπου θα κατευθυνθούν οι συγκεκριμένοι πόροι. Το έργο δεν είναι απλό και από την ταχύτητα εξέλιξής του θα εξαρτηθεί η ροή του συνόλου των πόρων προς την ελληνική οικονομία. Επιπλέον, η αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων κατά περίπου 30 δισ. ευρώ στη διάρκεια της πανδημίας καθώς και η ενίσχυση των ταμειακών διαθεσίμων του Ελληνικού Δημοσίου στα 40 δισ. ευρώ προσθέτουν δυνατότητες τόσο στις τράπεζες να επανεκκινήσουν τις χρηματοδοτήσεις όσο και στην κυβέρνηση να ασκήσει σχετικά επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, στον βαθμό που απέχουμε ακόμη τουλάχιστον έναν χρόνο από την επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων του συμφώνου σταθερότητας.

Προίκα 8 δισ. ευρώ επενδυτικών πόρων

Οπως και να έχει, το 2022 ξεκινά με μια προίκα περίπου 8 δισ. ευρώ επενδυτικών πόρων που επιτρέπει σχετική άνεση στον κ. Μητσοτάκη. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το καλό αποτέλεσμα του 2021, του επιτρέπει τη δημιουργία αξιοπρεπούς δημοσιονομικού χώρου, ύψους μεταξύ 1,5 και 2 δισ. ευρώ. Με το δισάκι του γεμάτο λοιπόν ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη ο κ. Μητσοτάκης, υπολογίζοντας ότι θα έχει την ευκαιρία να αμβλύνει τις δυσμενείς εντυπώσεις του καταστροφικού Αυγούστου.

Περιττό δε να σημειώσουμε ότι το μεγαλύτερο κομμάτι των μέτρων θα κατευθύνεται στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Κατά τα φαινόμενα, ένα γενναίο πακέτο φορολογικών και άλλων φιλολαϊκών μέτρων θα συνοδεύει τους λόγους αφύπνισης και κινητοποίησης τόσο των επιχειρηματιών όσο και των νέων που δυσπιστούν και φαίνεται να αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του κ. Μητσοτάκη. Μένει ωστόσο να αποδειχθεί πόσο θα πείσει και αν όντως θα μπορέσει να αμβλύνει τις δυσμενείς εντυπώσεις των προηγούμενων καταστροφικών εβδομάδων.