Το πολύωρο ταξίδι από τον Πειραιά μπορεί να λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για εκείνους που τελικά επιλέγουν ένα άλλο, πιο εύκολα προσβάσιμο και πιο κοντινό νησί για τις διακοπές τους. Ομως, όταν το αποφασίσεις και πας μια πρώτη φορά στην Κάσο, ευχαρίστως επιστρέφεις ξανά και ξανά. Για την ηρεμία που σου προσφέρει, για την ομορφιά της τραχιάς φύσης της, για το φως της, για τις θάλασσές της, γιατί είναι ένα νησί με ταυτότητα που εύκολα σε κερδίζει, εύκολα το αγαπάς. Ενα νησί με ισχυρό αποτύπωμα που όταν τις ημέρες του χειμώνα ανακαλείς τις εικόνες από τις περιόδους της ξεγνοιασιάς και της ξεκούρασης, εικόνες από το κασιώτικο καλοκαίρι σου, καταφέρνει για άλλη μια φορά να ζεστάνει την καρδιά σου, αντίδοτο στο στρες και στην πίεση.

Μεταξύ Καρπάθου και Κρήτης, στο πιο νότιο σημείο των Δωδεκανήσων, η Κάσος μοιάζει… αφρός στη θάλασσα. Αυτή, σύμφωνα με μία εκδοχή, είναι η σημασία του ονόματός της, που έχει ρίζα φοινικική: Ενα κομμάτι γης μέσα σε μία διαρκώς τρικυμισμένη, αφρισμένη θάλασσα. Φημίζεται εξάλλου το Καρπάθιο Πέλαγος για το φλογερό ταμπεραμέντο του. Οσο άγριο και αν ακούγεται, το νησί με τη μεγάλη ναυτική ιστορία, με τα φημισμένα ιστιοφόρα του και τον σημαντικό κάποτε στόλο, είναι μια στεριά φιλόξενη, με εγκάρδιους και χαριτωμένους κατοίκους και με δεκάδες μικρά αξιοθέατα σπαρμένα σε κάθε γωνιά του, απομεινάρια του παρελθόντος που κάνουν την επίσκεψη εκεί εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.

Χωριά με πλούσια ιστορία

Το ταξίδι ξεκινά από το Φρυ, το λιμάνι και πρωτεύουσα την ίδια στιγμή του νησιού. Ο οικισμός που ιδρύθηκε το 1840 είναι χτισμένος γύρω από το λιμάνι της Μπούκας, το οποίο τα χρόνια τα παλιά λειτουργούσε ως καταφύγιο των πειρατών. Σαν φρύδι έμοιαζε η ακτογραμμή όπου οικοδόμησαν τα σπίτια τους οι ιδρυτές του, κάτοικοι κυρίως από το χωριό της Αγίας Μαρίνας, γι’ αυτό και του έδωσαν αυτό το ασυνήθιστο και πρωτότυπο όνομα. Τα θαυμάσια σπίτια του, η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα και το παλιό δημαρχείο όπου στεγάζεται η αρχαιολογική συλλογή της Κάσου αξίζουν την προσοχή του επισκέπτη. Υπέροχα αρχοντόσπιτα και καπετανόσπιτα υπάρχουν και στην Αγία Μαρίνα, τη μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού με την τραγική ιστορία της. Από εκεί οι Κασιώτες αντιστάθηκαν τον Μάιο του 1824 στον στόλο της Αιγύπτου που υπό τον Χουσεΐν Μπέη είχε επιτεθεί στο νησί. Η μάχη ήταν άνιση και οι εισβολείς κατέσφαξαν τους αμάχους και ρήμαξαν την πρωτεύουσά τους. Το τραγικό περιστατικό έχει μείνει γνωστό ως το Ολοκαύτωμα της Κάσου. Κοντά στην Αγία Μαρίνα βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος της Ελληνοκαμάρας. Πρόκειται για σπήλαιο που, κατάλληλα διαμορφωμένο, κατά την αρχαιότητα λειτουργούσε ως χώρος λατρείας. Και το Αρβανιτοχώρι μπορεί να υπερηφανεύεται για τα όμορφα σπίτια του, καθώς και για το Λαογραφικό Μουσείο της Κάσου, στο οποίο αναπαριστάται η καθημερινή ζωή των ντόπιων μέσα στον χρόνο. Από εκεί, ακολουθώντας την κοίτη του χειμάρρου Σκυλά, πεζοπορώντας φθάνει κανείς στην Παναγία την Ποταμίτισσα, μια μικρή εκκλησία χτισμένη μέσα σε μία φυσική σπηλιά. Σύμφωνα με την παράδοση, σε αυτή τη σπηλιά βρήκε ένας βοσκός τη χαμένη κατσίκα του με το νεογέννητο μικρό της και μια εικόνα της Παναγίας, την οποία πήρε μαζί του στο χωριό. Την επομένη η εικόνα είχε εξαφανιστεί, για να ξαναβρεθεί στη σπηλιά. Εκεί, στο σημείο που η ίδια η Παναγία «υπέδειξε», χτίστηκε τελικά η εκκλησία της. Ο Εμπορειός είναι το παλιό λιμάνι του νησιού και η εκκλησία της Παναγίας αποτελεί σημαντικό μνημείο. Στον οικισμό της Παναγιάς, πάνω από τον Εμπορειό, υπάρχει σύμπλεγμα έξι εκκλησιών, οι οποίες σύμφωνα με τον θρύλο κατασκευάστηκαν για να φύγουν οι νεράιδες που κατοικούσαν εκεί. Γιατί έχει και νεράιδες η Κάσος! Στο Πόλι (την αρχαία πρωτεύουσα) βρίσκονται τα ερείπια κάστρου και ακρόπολης, με ευρήματα που φανερώνουν την κατοίκηση του νησιού από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Ο Αϊ-Γιώργης και ο Αϊ-Μάμας είναι δύο σημαντικά μοναστήρια, ενώ το σπήλαιο Σελάι (Στηλοκαμάρα) έχει εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες.

Βουτιές και πανηγύρια

Στο νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού βρίσκεται η παραλία Χέλατρος. Η πρόσβαση δεν είναι εύκολη, μια βουτιά όμως στα πεντακάθαρα νερά της ανταμείβει με το παραπάνω τον επισκέπτη για τον κόπο του. Η αμμουδιά στον Εμπορειό συγκεντρώνει αρκετό κόσμο. Δημοφιλής είναι και η Αμμούα, ενώ μικρές παραλίες έχει σε όλη την περιοχή Αντιπεράτου. Βορείως της Κάσου, στη νησίδα Αρμάθια, όπου γίνονται εκδρομές με μικρά σκάφη, βρίσκονται τα Μάρμαρα, μια παραλία με υπέροχη ψιλή άμμο. Στο νησάκι, όπου παλαιότερα λειτουργούσαν ορυχεία γύψου, υπάρχουν τα ερείπια κατοικιών καθώς και το εκκλησάκι της Υπαπαντής. Φημισμένα είναι τα κασιώτικα πανηγύρια και γλέντια, στα οποία όμως επιφυλασσόμαστε να αναφερθούμε εκτενέστερα στο μέλλον, στην μετά κορωνοϊό εποχή, που δεν θα ισχύουν οι περιορισμοί περί δημοσίων συναθροίσεων. Εκείνο που και εφέτος ο επισκέπτης του νησιού θα μπορέσει να απολαύσει χωρίς κανέναν φόβο και χωρίς καμία απαγόρευση είναι η θαυμάσια τοπική κουζίνα με τα διάσημα ντολμαδάκια, τους γεμιστούς ανθούς του κολοκυθιού, το πιλάφι, τα χόρτα ροΐκια, τις μακαρούνες με σιτάκα. Ολα αυτά και ακόμη περισσότερα ιδιαίτερα φαγητά σερβίρονται στις φροντισμένες ταβέρνες και στα εστιατόρια της Κάσου, ενός νησιού όπου και το φαγητό αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο. Οσο για τη δίαιτα, θα την ξαναρχίσουμε από Σεπτέμβριο!