Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι Ουιγούροι – η εθνοτική μουσουλμανική ομάδα που ζει στην επαρχία Σιντζιάνγκ της Κίνας – μεταναστεύουν στην Τουρκία μιας και θεωρούνται πολιτισμικά κοντά στον τουρκικό λαό, προκειμένου να ξεφύγουν από την εκστρατεία “αφομοίωσής” τους υπό την ηγεσία του Πεκίνου. Αρκετοί ζουν στη Ζεϊντινμπουρνού, μια γειτονιά της Κωνσταντινούπολης δίπλα στη θάλασσα που εδώ και δεκαετίες αποτελεί ασφαλές καταφύγιο για τους μετανάστες από τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία.
Ειδικοί εκτιμούν ότι η κινεζική κυβέρνηση, αψηφώντας τη διεθνή κατακραυγή, εκπονεί ένα πρόγραμμα εγκλεισμού περίπου 1.500.000 Ουιγούρων και άλλων μουσουλμανικών μειονοτήτων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους μετατρέπει σε ένα πειθαρχημένο κινεζόφωνο εργατικό δυναμικό, πιστό στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Το Πεκίνο λέει ότι η εκστρατεία είναι απαραίτητη για την εξάλειψη της τρομοκρατίας και του θρησκευτικού εξτρεμισμού στη χώρα, στην πραγματικότητα όμως, στόχος του είναι να αφανίσει την κουλτούρα τους.
Οι αυθαίρετες κρατήσεις, η μαζική επιτήρηση και η καταστολή των θρησκευτικών ελευθεριών έχουν ενσταλάξει τον φόβο στην εθνοτική ομάδα, με εκατοντάδες Ουιγούρους να αναζητούν τη σωτηρία τους στο δρόμο της προσφυγιάς. Στη Ζειντινμπουρνού, έχουν ξαναχτίσει τη ζωή τους από το μηδέν. Εστιατόρια με παραδοσιακό διάκοσμο της αρχαίας τους κουλτούρας όπου σερβίρουν noodles έχουν κάνει την εμφάνισή τους, γυναίκες της μειονότητας ψωνίζουν στις λαϊκές αγορές, παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο στους πλακόστρωτους δρόμους.
Η γειτονιά έχει ξαναζωντανέψει κι οι ίδιοι έχουν λόγο να ελπίζουν για ένα καλύτερο αύριο, παρά το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους ζουν χωρίς άδεια παραμονής ή εργασίας, ενώ δεν έχουν τη δυνατότητα να ανανεώσουν τα κινεζικά τους διαβατήρια.
Οι Ουιγούροι της Τουρκίας αντιστέκονται. Μέσα από τη μουσική, τη ζωγραφική, την ποίηση, την εκπαίδευση και τη μόδα εργάζονται για να διατηρήσουν τον πλούτο της ταυτότητάς τους και να μεταφέρουν ένα πιο ισχυρό μήνυμα στον κόσμο.
“Φωνάξαμε και διαμαρτυρηθήκαμε για περισσότερα από δύο χρόνια, αλλά τίποτα δεν άλλαξε” λέει στο Foreign Policy ο Γιουσούφ Σουλεϊμάν, ένας μουσικός που πριν ένα χρόνο δημιούργησε ένα δημοφιλές συγκρότημα Ουιγούρων στην Κωνσταντινούπολη. “Για τον λόγο αυτό, σκέφτηκα ότι πρέπει να αλλάξουμε στυλ, ότι πρέπει να κάνουμε κάτι και να βρούμε έναν άλλο τρόπο”.
Για άλλους, αυτός ο διαφορετικός τρόπος συνίσταται στο να οικοδομήσουν ένα συναισθηματικά ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά της μειονότητας, να τα προετοιμάσουν για μια εκστρατεία “πολιτισμικής αντίστασης”. Η Αμπντουλεχέντ είναι δασκάλα και μαθαίνει στα παιδιά των Ουιγούρων τη γλώσσα τους, ένα ιδίωμα κοντά στην τουρκική. Όπως αναφέρει στο περιοδικό, τα περισσότερα κουβαλάνε μέσα τους πολύ φόβο και θυμό: “Μου λένε ότι θέλουν να γίνουν στρατιώτες. Τους απαντάω εντάξει. Το να είσαι στρατιώτης είναι καλό, αλλά δεν είναι καλό να είστε αναλφάβητοι στρατιώτες γιατί αυτοί χάνουν πάντα στις μάχες. Ας είμαστε δυνατοί, ας έχουμε γνώσεις”.
Συνολικά είναι δύσκολο να εκτιμήσει κάποιος το μέγεθος της ζημιάς που έχει συντελέσει το Πεκίνο στην εθνοτική ομάδα. Τα τελευταία χρόνια περισσότεροι από 300 Ουιγούροι της πνευματικής ελίτ, συμπεριλαμβανομένων ποιητών, μυθιστοριογράφων, ακαδημαϊκών και επιστημόνων, έχουν συλληφθεί. Οι οικογένειές τους έχουν χάσει τα ίχνη τους και φοβούνται ότι μπορεί να έχουν οδηγηθεί στο απόσπασμα.
Διεθνείς παρατηρητές μιλούν για συστημικό αφανισμό ενός ολόκληρου πολιτισμού, “πολιτισμική γενοκτονία”, όπως χαρακτηρίζουν, η οποία θυμίζει τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του σταλινικού τρόμου της δεκαετίας του ‘30. Οι Ουιγούροι της διασποράς καταλαβαίνουν ότι είναι στο δικό τους χέρι να κρατήσουν ζωντανό τον πολιτισμό τους και να μη χαθεί σταδιακά μέσα στα επόμενα χρόνια, καθώς στην Κίνα δεν μπορούν ούτε να σπουδάσουν τη μητρική τους γλώσσα, ούτε να έχουν θρησκευτικές ελευθερίες, ούτε καν να είναι υπερήφανοι για την καταγωγή τους.
