Δεν έχει καλά-καλά κλείσει χρόνος από τότε που, στα 90 της χρόνια, η Ανιές Βαρντά βρέθηκε για πρώτη φορά στα Οσκαρ διεκδικώντας το βραβείο του καλύτερου ντοκιμαντέρ για το μικρό της αριστούργημα «Πρόσωπα και ιστορίες» που συνυπέγραψε με τον πρωτοποριακό καλλιτέχνη JR.
Και να που σήμερα, στο Φεστιβάλ Βερολίνου, αυτή η λιλιπούτεια, ακούραστη γυναίκα, της οποίας η όρεξη και το πάθος για δημιουργία έχουν μια μοναδικότητα, εμφανίζεται με νέα ταινία, η οποία μάλιστα προβάλλεται εντός διαγωνισμού, υποψήφια για τη Χρυσή Αρκτο.
Το «Varda par Agnes» (Βαρντά από την Ανιές) είναι μια συλλογή διαλέξεων που η σκηνοθέτρια έχει δώσει στο πέρασμα του χρόνου σε διάφορα πανεπιστήμια όλου του κόσμου, από το Χάρβαρντ ως το Βένις Μπιτς της Καλιφόρνια. Η ίδια αποκαλεί αυτά τα μαθήματα τη δική της «φιλοσοφία για τη μεγάλη οθόνη», ένα είδος «σινε-γραφής». Αν και παρουσιάζονται ως masterclasses, η Βαρντά, με τη χαρακτηριστική ταπεινότητά της, λέει ότι δεν νιώθει καθόλου και σε τίποτε master.
Η Ανιές Βαρντά γεννήθηκε το 1928 στο Βέλγιο και είναι η πρώτη γυναίκα εκπρόσωπος της γαλλικής Nouvelle Vague, του αντισυμβατικού, ριζοσπαστικού κινηματογραφικού κινήματος που άνθησε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στη δεκαετία του 1960. Αυτή η «ιέρεια του γαλλικού Νέου Κύματος», όπως την είχαν αποκαλέσει κάποτε (ή γιαγιά), συνυπήρξε δίπλα σε τεράστιους σκηνοθέτες του Κύματος, όπως ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, ο Φρανσουά Τριφό, αλλά και ο σύζυγός της, ο Ζακ Ντεμί, με τον οποίο μοιράστηκε τη ζωή της μέχρι τον θάνατό του το 1990.
Το προσωπικό σινεμά της Ανιές Βαρντά παραμένει ανίκητο από τον χρόνο και το πλούσιο έργο της διαπερνούν κοινωνικά, πολιτικά και φεμινιστικά μανιφέστα που τροφοδοτούν έναν καλλιτεχνικό διάλογο, ο οποίος, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Η πιο χαρακτηριστική ταινία της παραμένει η «Κλειώ από τις 5 ως τις 7» (1962), όμως από κάποια στιγμή και μετά το είδος του ντοκιμαντέρ φάνηκε να κερδίζει. Στο περασμένο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης δέκα στιγμές από αυτό το σινεμά κράτησαν συντροφιά στο κοινό, ανάμεσά τους οι ταινίες «Καρυάτιδες», «Παραλίες της Ανιές», «Το σύμπαν του Ζακ Ντεμί» και «Τοιχογραφίες». «Ποτέ δεν με ενδιέφερε να πω το οτιδήποτε, ήθελα απλώς να κοιτάζω τους ανθρώπιους και να μοιράζομαι τις εμπειρίες μου» λέει σήμερα η Βαρντά, η οποία δηλώνει ότι μετά την προβολή του «Agnes par Varda» στο Βερολίνο δεν πρόκειται να ξαναδώσει ποτέ διαλέξεις. «Ο,τι ήταν να πω το είπα και τώρα βρίσκεται στο φιλμ» λέει.
Η Βαρντά δεν μασά τα λόγια της, ακόμα και όταν αναφέρεται στο θέμα των βραβείων. «Τώρα που γέρασα όλοι θέλουν να μου δώσουν κάτι. Είναι σαν να μου λένε «μεγάλωσες και τώρα θα σου δώσουμε κάτι». Εχω δύο ντουλάπες γεμάτες βραβεία! Λέω το «ευχαριστώ» όπως οφείλει να κάνει κάποιος που δέχεται δώρα, αλλά θεωρώ ότι δεν είναι δίκαιο. Αλλες γυναίκες σκηνοθέτριες θα έπρεπε να έχουν αυτά τα βραβεία. Εκτιμώ πολλές γυναίκες σκηνοθέτριες οι οποίες δεν έχουν βραβευθεί ποτέ. Εχω την αίσθηση ότι τα βραβεία που μου δίνουν είναι κάτι σαν άλλοθι, σαν να μου λένε «ξέρετε, σεβόμαστε τις γυναίκες». Και αυτό δεν είναι όμορφο».
Σήμερα πάντως η Ανιές Βαρντά αντιμετωπίζει τον εαυτό της περισσότερο ως εικαστική καλλιτέχνιδα παρά ως κινηματογραφίστρια. Ηδη προετοιμάζεται για την καινούργια της installation έκθεση…
