Λίγες ημέρες πριν από την υπογραφή της συμφωνίας με τα Σκόπια στις Πρέσπες, κυβέρνηση και δανειστές «έγραφαν» σιωπηρά το τέλος σε μια ιστορία διοικητικής τρέλας.
Ο λόγος για το πολλά υποσχόμενο νομοθέτημα του υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης για τις Ανεξάρτητες Αρχές που ακυρώθηκε και κατέληξε στα σκουπίδια.
Υστερα από δουλειά μιας διετίας, στη διάρκεια της οποίας σπαταλήθηκαν διοικητικοί πόροι, με τη σύνθεση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής να έχει αλλάξει δύο φορές και με τις συζητήσεις δανειστών – κυβέρνησης απανωτές, η πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση δεν πήρε ποτέ σάρκα και οστά.

Το πρόσχημα των δανειστών

Ο στόχος της μεταρρύθμισης ήταν να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο των Ανεξάρτητων Αρχών για να καταστούν αυτές πιο ευέλικτες και αποτελεσματικές με την ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους και την απομάκρυνσή τους από την κυβερνητική εξουσία.
Το σχέδιο νόμου παραδόθηκε στους δανειστές τον περασμένο Φεβρουάριο, καθώς είχε μπει στη λίστα με τα προαπαιτούμενα για το Μεσοπρόθεσμο και την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης που ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 14 Ιουνίου.
Οι δανειστές, παρά το γεγονός ότι είχαν διατυπώσει από την αρχή την άποψη για οριζόντιες διατάξεις στο σχέδιο, δεν τοποθετήθηκαν επί του περιεχομένου που παρέλαβαν. Αρνούνταν επιδεικτικά να απαντήσουν στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης.
Το πρόσχημα που επικαλούνταν προκειμένου να δικαιολογήσουν την τεράστια καθυστέρηση ήταν ότι έχουν στείλει το σχέδιο νόμου στις αρμόδιες Γενικές Διευθύνσεις της Κομισιόν, οι οποίες έχουν τον έλεγχο για τις δραστηριότητες των Ανεξάρτητων Αρχών σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Αφού πέρασαν έτσι σχεδόν πέντε μήνες χωρίς να κουνιέται φύλλο, παρουσίασαν τον Ιούνιο, με μια ευκολία σχεδόν ύποπτη, ένα κείμενο με καμιά σαρανταριά αλλαγές, ανατρέποντας πλήρως το κείμενο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής και αλλοιώνοντας συνολικά τη δομή και τη διάρθρωσή του. Σαν να λέμε δηλαδή «κάτι για να ξεμπερδεύουμε». Ανάμεσα στις προτάσεις τους, οι οποίες ήταν κυριολεκτικά γραμμένες στο πόδι, χωρίς σχεδιασμό και στόχευση, οι δανειστές ζητούσαν να επιλέγονται όλες οι Αρχές με πλειοψηφία 4/5.

Η αντίδραση του υπουργείου

Το υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης απέρριψε κατηγορηματικά το κείμενο και εξαιτίας του αιφνιδιαστικού τρόπου που προσπάθησαν να το επιβάλουν αλλά και λόγω του περιεχομένου του.
Εχοντας εξασφαλίσει τον έλεγχο στον χώρο της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών, δηλαδή σε εκείνες τις Ανεξάρτητες Αρχές που έχουν κομβικό ρόλο στο οικονομικό πεδίο (Επιτροπή Ανταγωνισμού, Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών), οι δανειστές δεν είχαν λόγο να επιμείνουν για μια συνολικά θεσμική μεταρρύθμιση που θα βελτίωνε τη λειτουργία όλων των Αρχών. Το σχέδιο νόμου για τις Ανεξάρτητες Αρχές ακυρώθηκε αιφνιδιαστικά, βγήκε από τα προαπαιτούμενα μέτρα για την αξιολόγηση του τελευταίου προγράμματος και η επιτροπή διαλύθηκε. Το «μπαλάκι» ήταν τώρα στα χέρια της κυβέρνησης.
Ποιος υπουργός όμως και γιατί θα θελήσει να πάρει την ευθύνη για ένα τέτοιο νομοθέτημα χωρίς την πίεση των δανειστών; Η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης Ολγα Γεροβασίλη, ο αναπληρωτής υπουργός Χριστόφορος Βερναρδάκης, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης ή ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης;
Πώς γίνεται ο άνθρωπος που διαχειρίζεται τα του χώρου στην αγορά ενέργειας ή στις μεταφορές να διορίζεται από την κυβέρνηση, όπως ισχύει σήμερα; Αυτή την παθογένεια καλείται τώρα να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση από μόνη της.

Τι προέβλεπε το «μετέωρο» σχέδιο νόμου

Δύο είναι τα συμπεράσματα από την απρόβλεπτη εξέλιξη:

1. Οι θεσμοί δεν είχαν σχέδιο και συγκροτημένη εικόνα για ένα νομοσχέδιο που θα οδηγούσε στην «εκκαθάριση», διοικητική και οργανωτική, όλων των Αρχών, με τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους. Φάνηκε ότι πορεύονταν στη γραμμή «βλέποντας και κάνοντας», ενώ το… ενδιαφέρον τους για τις μεταρρυθμίσεις αρχίζει και τελειώνει στα στενά δημοσιονομικά.

2. Η κυβέρνηση απέδειξε για άλλη μία φορά πως όταν δεν πιέζεται από τους δανειστές δεν προχωρεί στις μεταρρυθμίσεις.
Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή, η οποία είχε συγκροτηθεί υπό τους Κωνσταντίνο Μενουδάκο (πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, πρώην πρόεδρος του ΣτΕ), Αθανάσιο Κουτρουμάνο (πρόεδρος του ΕΣΡ, πρώην πρόεδρος του ΑΠ) και Διονύσιο Λασκαράτο (αντιπρόεδρος του ΑΣΕΠ), χρειάστηκε σχεδόν δύο χρόνια για να καταλήξει στο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο θα διασφάλιζε καθεστώς λειτουργικής και προσωπικής ανεξαρτησίας των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών, ενώ θα παρείχε εγγυήσεις για την οικονομική και διοικητική αυτοτέλειά τους.
Οι δύο πλευρές είχαν καταλήξει σε όλα. Το νομοθετικό πλαίσιο προέβλεπε ενιαίες ρυθμίσεις για τις Ανεξάρτητες Αρχές που έχουν συσταθεί με διαδοχικούς νόμους, με σκοπό την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ή τη ρύθμιση της αγοράς με τις αντίστοιχες ελεγκτικές και κυρωτικές διαδικασίες.
Η συμφωνία προέβλεπε ότι μετά την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου θα ξεκινούσε η διαβούλευση με τους δανειστές για τη μείωση του αριθμού των Ανεξάρτητων Αρχών. Το τελικό σενάριο ανάμεσα στις δύο πλευρές ήταν να παραμείνουν 12 ή 18 (από 31 που είναι συνολικά όλες οι Αρχές σήμερα) έπειτα από καταργήσεις ή συγχωνεύσεις, καθώς σε πολλές οι αρμοδιότητες αλληλοεπικαλύπτονται. Κάποιες επίσης θα μετατρέπονταν σε συμβουλευτικές υπηρεσίες της κυβέρνησης.
Το σχέδιο νόμου που παρέδωσε η ελληνική πλευρά στους δανειστές, ύστερα από δουλειά δύο ετών, προέβλεπε τη διατήρηση των πέντε συνταγματικών Ανεξάρτητων Αρχών (ΕΣΡ, ΑΔΑΕ, Συνήγορος του Πολίτη, ΑΠΔΠΧ, ΑΣΕΠ), των τεσσάρων ρυθμιστικών αγορών (Επιτροπή Ανταγωνισμού, ΕΕΕΤ, ΕΕΕΠ, ΡΑΕ) και φυσικά των οικονομικών (ΑΑΔΕ, ΕΛΣΤΑΤ, Αρχή Καταπολέμησης Μαύρου Χρήματος).
Ως προς το καίριο ζήτημα, που είναι η επιλογή των μελών τους, η επιτροπή είχε προτείνει να διενεργείται πλέον με τον ίδιο τρόπο που ισχύει για τις πέντε συνταγματικά κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές, δηλαδή από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, με πλειοψηφία όμως 3/5 των παρόντων μελών της και όχι με αυξημένη πλειοψηφία των 4/5.
Για τη θητεία των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών που σήμερα είναι δύο τετραετίες, η πρόταση ήταν να μειωθεί στα έξι χρόνια, μη ανανεώσιμη, για λόγους που αφορούν την ενίσχυση της θεσμικής ανεξαρτησίας τους. Ηλικιακό όριο για τον διορισμό τους δεν είχε τεθεί.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ