Οι υπουργοί Δικαιοσύνης και Εσωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) δεν κατάφεραν τελικά να συμφωνήσουν στο έκτακτο Συμβούλιο που συνεδρίασε στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα επί της πρότασης της Επιτροπής για τη μετεγκατάσταση 120.000 προσφύγων στα κράτη – μέλη. Σε μία συνεδρίαση όπου δεν έλειψαν οι αντιπαραθέσεις, τελικά δεν υιοθετήθηκε Κείμενο Συμπερασμάτων του Συμβουλίου, αλλά Κείμενο Συμπερασμάτων της Προεδρίας (την οποία ασκεί το Λουξεμβούργο), καθώς δεν υπήρξε ομοφωνία.
Είναι σαφές ότι ενώ μία πλειοψηφία χωρών τάχθηκε υπέρ των προτάσεων του Προέδρου της Κομισιόν Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ για τη μετεγκατάσταση ενός αριθμού 120.000 προσφύγων επιπλέον των 34.000 που είχε συμφωνηθεί τον Ιούλιο από την Ελλάδα και την Ιταλία (σε εθελοντική βάση, με ανώτατο όριο τις 40.000), αρκετές χώρες ιδιαίτερα από την Ανατολική Ευρώπη διαφώνησαν.
Σε αυτό το ζήτημα υπάρχει ένα ρήγμα μεταξύ «Παλαιάς» και «Νέας» Ευρώπης, κάτι που έχει δυσαρεστήσει πολλούς κύκλους στην ΕΕ. Η Σλοβακία και η Τσεχία τήρησαν πολύ σκληρή στάση και υπήρξε μάλιστα αντιπαράθεση ανάμεσα στον Σλοβάκο υπουργό Εσωτερικών Ρόμπερτ Κάλινακ και στον γάλλο ομόλογό του Μπερνάρ Καζνέβ. Αν σε όλα τα παραπάνω προστεθεί η άρνηση της Ουγγαρίας να συμπεριληφθεί μαζί με την Ελλάδα και την Ιταλία στις χώρες από τις οποίες πρόσφυγες θα φεύγουν για μετεγκατάσταση σε άλλες (καθώς η Βουδαπέστη δεν θέλει να μπει στην ίδια κατηγορία), το πρόβλημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο.
Η κακή συγκυρία είχε φανεί ήδη από το Προσχέδιο που εισήχθη προς συζήτηση το μεσημέρι της Δευτέρας και το οποίο «νερώθηκε» αρκετά στη συνέχεια. Πλέον, το ενδιαφέρον στρέφεται στο επόμενο, τακτικό, Συμβούλιο των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών, όπου αποφάσεις θα μπορούν να ληφθούν με αυξημένη πλειοψηφία. Ωστόσο, δεν φαίνεται ότι υπάρχουν προς το παρόν οι προϋποθέσεις για τη σύγκληση έκτακτης Συνόδου Κορυφής διότι λόγω των διαφωνιών θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία.
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, υπήρξε συμφωνία επί της αρχικής πρότασης της Κομισιόν για τη μετεγκατάσταση 40.000 προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία. Ο Προεδρεύων του Συμβουλίου Γιαν Άσελμπορν μίλησε για ισχυρό «πολιτικό μήνυμα». Ωστόσο, η δημιουργία των επονομαζόμενων «hotspots» στις δύο χώρες συνιστά βασική προϋπόθεση για να αρχίσει να εφαρμόζεται η μετεγκατάσταση, αρχικά για τους 34.000 ανθρώπους για τους οποίους έχει υπάρξει συμφωνία και στη συνέχεια με σκοπό ως τις αρχές Δεκεμβρίου ο αριθμός να φθάσει στις 40.000.
Η Αθήνα βρέθηκε σε σχετικά καλύτερη κατάσταση από άποψη συμμαχιών σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Τόσο στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών Σπύρο Φλογαϊτη όσο και στο JHA με τον Ιωάννη Μουζάλα, η ελληνική κυβέρνηση είχε υποστήριξη και από χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Κρίσιμο ρόλο σε αυτό έπαιξε και η τοποθέτηση στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων του γερμανού υφυπουργού Εξωτερικών για ευρωπαϊκά θέματα Μίκαελ Ροτ.
Σε κάποια στιγμή μάλιστα, χάρη και στη μεσολάβηση του κ. Φλογαϊτη υπήρξε τηλεφωνική συνομιλία του κ. Άσελμπορν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος έχει επιδείξει μεγάλο ενδιαφέρον για το μεταναστευτικό. Επιπλέον, στο περιθώριο του JHA υπήρξε και συνάντηση των υπουργών Εσωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Ουγγαρίας και Ελλάδος, παρουσία του έλληνα επιτρόπου αρμοδίου για τη μετανάστευση Δημήτρη Αβραμόπουλου ώστε να επιδιωχθεί συναίνεση.
Όπως ειπώθηκε και στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε το JHA, οι «28» αποφάσισαν να παράσχουν στην Ελλάδα την απαραίτη βοήθεια τόσο για τη δημιουργία δομών υποδοχής (reception capacity), όσο επίσης και η περαιτέρω ενίσχυση της δράσης του Frontex για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων (border control). Αυτό το δεύτερο σημείο είναι πολύ σημαντικό, όπως και τα «hotspots», ώστε να ενεργοποιηθεί το σχέδιο της μετεγκατάστασης. Σύμφωνα επίσης με πληροφορίες, η ελληνική πλευρά δεν μοιάζει να επιθυμεί άμεσα την ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.
