Οι αποζημιώσεις από ΕΕ στόχος της Αθήνας λόγω του ρώσικου εμπάργκο

Η Αθήνα εκτιμά ότι μπορεί να λάβει αποζημιώσεις για τη ζημία που υπέστησαν οι έλληνες αγρότες από το ρωσικό εμπάργκο σε γεωργικά προϊόντα που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), κρατούνται όμως προς το παρόν χαμηλοί τόνοι μέχρι να ξεκαθαρίσει η ακριβής διαδικασία υπό την οποία μπορεί αυτό να γίνει. Παράλληλα, δεν διαφαίνεται να υπάρχει, τουλάχιστον προς το παρόν, περιθώριο συνεννόησης με τη ρωσική κυβέρνηση για περαιτέρω εξαιρέσεις ελληνικών προϊόντων από το εμπάργκο.

Τα πρώτα συμπεράσματα θα εξαχθούν μετά από τη συνεδρίαση της ομάδας που συστάθηκε για την αξιολόγηση των επιπτώσεων από τα ρωσικά αντίποινα στις ευρωπαϊκές κυρώσεις εναντίον της Μόσχας την προσεχή Πέμπτη 14 Αυγούστου στις Βρυξέλλες. Της ομάδος αυτής, την οποία είχε προαναγγείλει ο επίτροπος Γεωργίας Ντάτσιαν Τσόλος, θα προϊσταται ο Γενικός Διευθυντής, αρμόδιος για τις Μεταφορές, Γέρζι Πλέβα.

Το ζήτημα των αποζημιώσεων και της ελληνικής στρατηγικής σε αυτό απασχόλησε την έκτακτη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Δευτέρας 11 Αυγούστου στο υπουργείο Εξωτερικών υπό την προεδρία του υφυπουργού με αρμοδιότητα τις ευρωπαϊκές υποθέσεις Δημήτρη Κούρκουλα. Σε αυτή συμμετείχαν επίσης υπηρεσιακοί παράγοντες από τα υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Σύμφωνα με υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές, η Αθήνα αναζητεί συμμαχίες με άλλες χώρες της ΕΕ που επίσης πλήττονται σοβαρά από τα ρωσικά αντίποινα, όπως η Πολωνία, η Ισπανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο –σε αντίθεση με κράτη, όπως η Βουλγαρία και η Σλοβενία. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι με βάση το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ, η Κομισιόν μπορεί να αποφασίσει για τη χορήγηση αποζημιώσεων, αν και οι λεπτομέρειες θα καθοριστούν μετά τη συνάντηση των εμπειρογνωμόνων την προσεχή Πέμπτη. Δεν αποκλείεται, προσέθεταν, να απαιτηθεί κάποια ειδικότερη νομοθετική ρύθμιση.

Πάντως, η ελληνική πλευρά προκρίνει τη λύση των αποζημιώσεων έναντι αυτή της απόσυρσης προϊόντων, διότι με τις αποζημιώσεις καλύπτονται και όσοι κάνουν μεταποίηση. Όπως προκύπτει και από την παρέμβαση του Επιτρόπου Τσόλος, μία οδός που μπορεί να ακολουθηθεί είναι η ενεργοποίηση του Ταμείου Διαχείρισης Κρίσεων (Crisis Fund).

Θα πρέπει να επισημανθεί πάντως ότι το συνολικό ποσό των αποζημιώσεων δεν θα είναι μεγάλο. Εκτιμάται ότι από το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών προς τη Ρωσία, περίπου 180 εκατομμύρια ευρώ αφορούν σε αγροτικά προϊόντα και εξ’ αυτών υπολογίζεται ότι ένα ποσό περί τα 100 εκατομμύρια ευρώ αφορά στα προϊόντα εκείνα που συμπεριελήφθησαν στη ρωσική λίστα των απαγορεύσεων / περιορισμών.

Δεν πρέπει να λησμονείται δε ότι σημαντικό ποσοστό αυτών των προϊόντων έχει ήδη εξαχθεί στη Ρωσία –επομένως, το τελικό ποσό των αποζημιώσεων αναμένεται να καλύπτει εκείνο το κομμάτι των εξαγωγών που δεν θα φθάσει στη Ρωσία. Όπως άλλωστε τόνισε σε δηλώσεις του ο κ. Κούρκουλας, αμέσως μετά το πέρας της σύσκεψης στο υπουργείο Εξωτερικών, «είναι άλλο θέμα να αναφερθεί κανείς στο νούμερο των εξαγωγών που είχαν ήδη συμβασιοποιηθεί ή να αναφερθεί στις περσινές εξαγωγές και να προσπαθήσει να βγάλει συμπεράσματα».

Σύσκεψη στο υπουργείο Οικονομικών
«Πρώτη προτεραιότητα είναι η πλήρης και λεπτομερής καταγραφή των ζημιών, η οποία ξεκινά άμεσα από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Η ελληνική κυβέρνηση, παρενέβη εγκαίρως στα ευρωπαϊκά όργανα, παρακολουθεί το πρόβλημα και θα σταθεί αρωγός στον Έλληνα αγρότη που πλήττεται» αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών η οποία εκδόθηκε το βράδυ της Παρασκευής μετά τη σύσκεψη για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της ρωσικής απαγόρευσης των εισαγωγών προϊόντων από την ΕΕ.

Στην ανακοίνωση τονίζεται ότι «δρομολογούνται λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων μέσω της αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων που προβλέπονται για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών. Στόχος της ελληνικής κυβέρνησης είναι, εφόσον χρειαστεί, τα κοινοτικά κονδύλια να ενισχυθούν από νέα εργαλεία και μηχανισμούς ώστε να αντιμετωπιστεί έγκαιρα και συνολικά το πρόβλημα που έχει προκύψει στην Ελλάδα και τις άλλες παραγωγούς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και να συμπληρωθούν από εθνικές δράσεις, σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες».

Το ΥΠΟΙΚ τονίζει ότι η ελληνική κυβέρνηση παρενέβη έγκαιρα ζητώντας την κινητοποίηση της ΕΕ και κατ΄ επέκταση των ευρωπαϊκών προϊόντων κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Ουκρανία, πριν ακόμα ληφθεί η απόφαση για το ρωσικό εμπάργκο.

Η παραπάνω στρατηγική συμφωνήθηκε σε διυπουργική σύσκεψη υπό τον υπουργό Οικονομικών κ. Γκίκα Χαρδούβελη με τη συμμετοχή του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Γιώργου Καρασμάνη, του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα, του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Δημήτρη Κούρκουλα και του υφυπουργού Ανάπτυξης κ. Νότη Μηταράκη.

Ευρωπαϊκή λύση, επικουρικά η Ελλάδα

Μετά τη σύσκεψη για τα αγροτικά προϊόντα κυβερνητικοί παράγοντες τόνιζαν ότι το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό, επομένως πρέπει να δοθεί ευρωπαϊκή λύση. «Με άλλα λόγια, η Ευρώπη επέβαλε το εμπάργκο και η Ευρώπη θα πρέπει να αποζημιώσει τους έλληνες και ευρωπαίους παραγωγούς» σημείωσε κυβερνητικό στέλεχος.

Οι ίδιοι εξήγησαν ότι στην περίπτωση που τα ευρωπαϊκά κεφάλαια δεν επαρκούν, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο η ελληνική κυβέρνηση να συμπληρώσει τα ποσά για τις αποζημιώσεις, και πάλι όμως αυτό πρέπει να γίνει με την άδεια της ΕΕ, σε διαφορετική περίπτωση θα θεωρηθεί παράνομη κρατική ενίσχυση.

Σε νοσοκομεία – στρατόπεδα

Οπως έγινε γνωστό νοσοκομεία και στρατόπεδα ήδη αγοράζουν ποσότητες αγροτικών προϊόντων που δεν κατέστη δυνατό να φτάσουν στη ρωσική αγορά λόγω του εμπάργκο.

Παράλληλα, τις επόμενες ημέρες θα αρχίσει σε επίπεδο περιφερειών η καταγραφή των επιπτώσεων για να εξακριβωθεί το οικονομικό μέγεθος της ζημιάς των εξαγωγών προς τη Ρωσία.

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά προς την καθιέρωση μέτρων στήριξης του ευρωπαϊκού τομέα ροδακίνων και νεκταρινιών και πιο συγκεκριμένα με την αύξηση των ποσοτήτων φρούτων που θα είναι επιλέξιμες για επιχειρήσεις απόσυρσης από την αγορά και δωρεάν διανομή.

Οι συγκεκριμένες αγορές έχουν πληγεί σοβαρά λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών, ενώ πρόσθετη πίεση ασκείται τώρα από την απαγόρευση των εισαγωγών που επέβαλε η Ρωσία. Φέτος υπήρξαν ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά. Εξαιτίας των καιρικών συνθηκών την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, αυξήθηκε η παραγωγή και επιταχύνθηκε η ωρίμανση έτσι ώστε να υπάρχει πολύ έντονη διάθεση προϊόντων στην έναρξη της σεζόν από ό,τι συνήθως, και όχι μια ισόρροπη κατανομή της προσφοράς κατά τη διάρκεια αρκετών εβδομάδων.

Όπως δήλωσε σχετικά ο Επίτροπος Γεωργίας Ντάτσιον Τσόλος, «χρειάζεται άμεση δράση για τη στήριξη της αγοράς και έχω την πρόθεση να δράσω πάραυτα. Θα προτείνω σήμερα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει άμεσα μέτρα με αναδρομική ισχύ, με στόχο τη μείωση της προσφοράς και την προώθηση της ζήτησης».

Τα προτεινόμενα μέτρα συνίστανται σε αύξηση από 5% σε 10% της παραγωγής οργανώσεων παραγωγών η οποία μπορεί να αποσυρθεί από την αγορά για δωρεάν διανομή. Δεύτερον, θα ληφθούν έκτακτα μέτρα στήριξης για μη μέλη οργανώσεων παραγωγών (με καταβολή του 50% της τιμής απόσυρσης των οργανώσεων παραγωγών). Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να επωφεληθούν από τα μέτρα και μεμονωμένοι καλλιεργητές. Η επίσημη απόφαση θα ληφθεί τις προσεχείς εβδομάδες, αλλά θα ισχύει αναδρομικά από σήμερα.

Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί ροδακίνων (ετήσιος όγκος παραγωγής στην ΕΕ 2,4 – 2,5 εκατομμύρια τόνοι) και νεκταρινιών (1,1 – 1,2 εκατ. τόνοι) είναι η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ελλάδα. Αν και υπάρχει πάντα μια εποχική διακύμανση στην αγορά λόγω των καιρικών συνθηκών, φέτος υπήρξαν ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά.

Εξαιτίας των καιρικών συνθηκών την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού, αυξήθηκε η παραγωγή και επιταχύνθηκε η ωρίμανση με συνέπεια να υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση προϊόντων στην έναρξη της σεζόν από ό,τι συνήθως, και όχι μια ισόρροπη κατανομή της προσφοράς στη διάρκεια αρκετών εβδομάδων.