«Ο Δήμος είναι το πρώτο κύτταρο της Δημοκρατίας, η αρχική πηγή της, η αμεσότερη έκφρασή της. Ο Δήμος είναι η ίδια η Δημοκρατία, όπως γεννιέται αυθόρμητα από τις πιο επείγουσες, τις πιο πραγματικές ανάγκες της ζωής».
Αυτά έγραφε ο αείμνηστος Γιώργος Θεοτοκάς το 1976, δύο χρόνια μετά την πτώση της χούντας. Ηταν τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Ηταν τα χρόνια της ελπίδας για αποκομματικοποίηση του κράτους και της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σήμερα ζούμε την αποκορύφωση του κομματικού ανταγωνισμού για την άλωση των περιφερειών και των δήμων. Τα κόμματα ακολουθούν την «παράδοση» πολιτικοποίησης των αυτοδιοικητικών εκλογών και της επιλογής των υποψηφίων, κατά πλειοψηφία, με μόνο προσόν την κομματική ταυτότητα και την «αναγνωρισιμότητα». Οι δήμοι από «κύτταρα της Δημοκρατίας» κατέστησαν κύτταρα των κομμάτων.
Οι εξαιρέσεις δεν είναι πολλές. Υπάρχουν περιφερειάρχες και δήμαρχοι που έχουν παραγάγει έργο, αλλά δεν υπηρέτησαν κόμματα. Η επανεκλογή τους εξαρτάται από τα ποσοστά των ψηφοφόρων που θα αψηφήσουν τις κομματικές γραμμές.
Οι επόμενες εκλογές έχουν και μια ιδιαιτερότητα. Η αντιπολίτευση τις χαρακτήρισε δημοψήφισμα κατά της κυβέρνησης και των μνημονίων. Ετσι θα εμφανιστούν υποψήφιοι περιφερειάρχες και δήμαρχοι να επικαλούνται ως μόνο πρόγραμμα την ανατροπή της κυβέρνησης και την κατάργηση των μνημονίων!
Υπάρχει όμως και το Μάαστριχτ… Με το άρθρο 198Α της Συνθήκης ιδρύθηκε η Επιτροπή Περιφερειών, στην οποία εκπροσωπούνται η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Περιφερειακή Διοίκηση. Συμβουλευτικός και παρεμβατικός ο ρόλος της σε πλήθος θεμάτων, που συνδέονται με την ποιότητα ζωής, την ανάπτυξη, τη διαχείριση των φυσικών και ενεργειακών πόρων σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος, την εκπαίδευση και την προστασία της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
Με τη Συνθήκη θεσμοθετήθηκε η «Διάσκεψη Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – Περιφερειών της Κοινότητας». Και ορίζεται ότι «τα μέλη της Επιτροπής Περιφερειών δεν πρέπει να δεσμεύονται από καμία επιτακτική εντολή και πρέπει να ασκούν τα καθήκοντά τους με πλήρη ανεξαρτησία, προς το γενικό συμφέρον της Κοινότητας».
Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι οι εκπρόσωποι θα έπρεπε να επιλέγονται από τα περιφερειακά όργανα και όχι από τις κυβερνήσεις. Ορισμένες χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, διαφώνησαν με τη διάταξη αυτή. Οι εκπρόσωποι διορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση, προφανώς με κομματικά ή φιλικά κριτήρια.
Η Συνθήκη δεν επιβάλλει, αλλά και δεν απαγορεύει την επιλογή των εκπροσώπων έστω από τις Ενώσεις περιφερειαρχών και δημάρχων, προς τις οποίες θα λογοδοτούν. Μετά τη θεσμοθέτηση του σταυρού στις ευρωεκλογές, ας θεσμοθετηθεί και η δημοκρατική επιλογή των 12 τακτικών και 12 αναπληρωματικών μελών στην Επιτροπή Περιφερειών.
Δεν νομίζω να γνωρίζουν πολλοί αυτή την Επιτροπή και, κυρίως, τον απολογισμό του έργου και των παρεμβάσεων των εκπροσώπων μας. Στο έλλειμμα δημοκρατίας, που καταλογίζεται στη λειτουργία των κοινοτικών οργάνων, συμβάλλουμε και εμείς με τον διορισμό από την κυβέρνηση των εκπροσώπων στην Επιτροπή Περιφερειών και με την ελλιπή ενημέρωση των πολιτών για το έργο τους.
Είναι όμως προφανές ότι τα κόμματα μόνο ανεξάρτητη Αυτοδιοίκηση δεν επιθυμούν. Ακυρώνεται έτσι ο ρόλος της στην ανασυγκρότηση της χώρας, μετά την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κρίση.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ