Το «φάντασμα»

Εγραφα, αισιόδοξα, την περασμένη Κυριακή ότι η ξενοφοβία –προστάδιο (ή και μεταστάδιο) του ρατσισμού –απειλεί και την ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Πού να ήξερε κανείς ότι την ίδια μέρα οι Ελβετοί θα επιβεβαίωναν την προαγγελία. Αποφάνθηκαν, με κάτι παραπάνω από το 50%, ότι Ευρωπαίους, Γάλλους, Γερμανούς, Ιταλούς δεν θέλουν… άλλους.

Παραβιάζοντας η κοινωνία τους, με την ψήφο της, τις συμφωνίες ελεύθερης διακίνησης με την ΕΕ διάλεξε τον δρόμο της μονοεθνικής ευτυχίας. Αποκλείουν έτσι οι Ελβετοί όχι τους οποιουσδήποτε, αλλά εκείνους που συνέβαλαν τα τελευταία χρόνια, όπως μέσα από τις δικές τους στατιστικές καταφάνηκε, στην οικονομική τους ευημερία.

Το ενδιαφέρον όμως, το κρυφό και μεγαλύτερο, βρίσκεται ίσως κάπου αλλού. Είναι στο ότι οι πλούσιες ανατολικές περιοχές, όπου οι ξένοι δεν είναι λίγοι, ψήφισαν εναντίον της θλιβερής πρότασης που τη μετανάστευση περιορίζει, ενώ τα δυτικά καντόνια με ελάχιστους ξένους υπερψήφισαν το μέτρο. Βρισκόμαστε άραγε μπροστά σ’ ένα φαινόμενο καθαρού οικονομικού ρατσισμού ή σε κάτι βαθύτερο; Μήπως δηλαδή οι δυτικές επαρχίες, μη έχοντας επαφή με τους μετανάστες, αλλά με το φάντασμά τους, τους φοβήθηκαν περισσότερο από τους άλλους; Ο αόριστος κίνδυνος, ανοικτός στο κάθε ψέμα, αποδεικνύεται ισχυρότερος από οποιαδήποτε συγκεκριμένη εμπειρία. Το αποτέλεσμα χαιρετίσθηκε από όλους τους ευρωπαίους ομοϊδεάτες τους. Ως γνωστόν, κάθε νεοφασιστικό κόμμα αντλεί, πια, ένα μέρος της νομιμοποίησής του από ό,τι ανάλογο θα προκύψει σε μια άλλη χώρα.

Ολα αυτά δεν αποτελούν άραγε αναϊεράρχηση, ώστε τα διάφορα εθνικιστικά «εγώ» να επιβάλλονται στα ανθρώπινα «εμείς»; Με τους Ελβετούς μάλιστα πρωτοστατούντες, όπου όλα με τόση ακρίβεια τα κάνουν, μήπως από τα ρολόγια περάσουμε στους ωρολογιακούς μηχανισμούς;

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.