Οι γερμανοί πολιτικοί δεν θεωρούν σοβαρό το αίτημα της Αθήνας για αποζημιώσεις και επανορθώσεις, αντιδρούν όμως αλλεργικά, αν όχι «ψυχωτικά», όποτε ακούν γι’ αυτές. Παρόμοια αντίδραση αναμένεται σε περίπου δύο εβδομάδες και στη γερμανική Βουλή, όταν θα τεθεί προς συζήτηση σχετική επερώτηση του κόμματος Die Linke (Η Αριστερά). «Είναι το κληροδοτημένο αίσθημα ενοχής» εξηγεί παρατηρητής.
Μόνο που η επερώτηση αυτή δεν είναι σαν τις άλλες. Στις τελευταίες προβάλλονταν κυρίως ιστορικά και ηθικά επιχειρήματα –τα νομικά έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο. Στην τρέχουσα επερώτηση, αντίθετα, η σειρά τους αντιστρέφεται: Τα νομικά επιχειρήματα κερδίζουν σαφώς το πάνω χέρι.
Η νομική επιχειρηματολογία ήταν ανέκαθεν η αχίλλειος πτέρνα του αιτήματος. Αυτό επιτάθηκε μάλιστα ύστερα από τη συμφωνία «2+4» του 1990, που επισφράγιζε την επανένωση της Γερμανίας. Αυτή, σύμφωνα με τους Γερμανούς, ρύθμιζε τελεσίδικα το θέμα των επανορθώσεων και απάλλασσε οριστικά και αμετάκλητα τη χώρα από κάθε είδους υποχρεώσεις.
Αυτό ακριβώς όμως έρχεται τώρα να αμφισβητήσει η επερώτηση της Linke. Η αφετηρία της είναι μια γνωμοδότηση της Επιστημονικής Επιτροπής της γερμανικής Βουλής, η οποία διαπιστώνει ότι η άποψη της γερμανικής κυβέρνησης δεν έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα για τους αντιδίκους στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Δεύτερον, η Ελλάδα, συνεχίζει η επερώτηση, δεν έχει παραιτηθεί από τις αξιώσεις της ούτε πολυμερώς (μέσω διεθνών συμφωνιών) ούτε διμερώς. Τρίτον, το διεθνές δίκαιο δεν προβλέπει χρονικό όριο για την παραγραφή των επανορθώσεων. Εξάλλου, οι έλληνες πολιτικοί φρόντισαν με τα πολυάριθμα διαβήματά τους τα τελευταία 24 χρόνια να μην προκύψει χρονικό και νομικό κενό που θα δικαιολογούσε την παραγραφή.
Εκείνο που μετρά όμως ακόμη περισσότερο είναι η διαπίστωση της Επιστημονικής Επιτροπής ότι η ελληνική αξίωση για αποπληρωμή του κατοχικού αναγκαστικού δανείου αποτελεί αυτόνομο γεγονός με την έννοια ότι μπορεί να εξεταστεί ξεχωριστά από το υπόλοιπο πλέγμα των αποζημιώσεων. Η παροχή του αναγκαστικού δανείου, τονίζεται, μπορεί να εκληφθεί ως καθαρά οικονομική συναλλαγή και να αντιμετωπιστεί αναλόγως στο πλαίσιο του δικαίου περί αποπληρωμής χρεών.
Οι συντάκτες της επερώτησης δεν είναι βέβαια αφελείς. Ξέρουν καλά ότι η αντίδικη πλευρά διαθέτει επίσης ισχυρότατα νομικά όπλα. Ωστόσο η αβεβαιότητα δεν τους πτοεί. «Σε περίπτωση αμφιβολίας είμαστε υπέρ των θυμάτων» γράφουν. «Η Γερμανία θα έπρεπε να κάνει από μόνη της ένα βήμα και να αναλάβει τόσο την εξόφληση του κατοχικού δανείου όσο και την αποζημίωση των θυμάτων του ναζισμού –έτσι όπως το αξίωσε και η ελληνική Δικαιοσύνη κατά τη δίκη του Διστόμου».
Το αν θα «ιδρώσει το αφτί» της γερμανικής κυβέρνησης και από τη νέα επερώτηση είναι αμφίβολο. Σίγουρα όμως δρομολογεί αλλαγές εντός της Αριστεράς.
Και αυτό με διπλό τρόπο: Πρώτον, στην ίδια τη Linke. Η επερώτηση, η οποία κατατέθηκε από τον επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας Γκρέγκορ Γκίζι, «αδειάζει» κυριολεκτικά τον (συν)πρόεδρο του κόμματος Μπερντ Ρίξινγκερ. Ο τελευταίος είχε δηλώσει σαφώς στο πλαίσιο του πρόσφατου προεκλογικού αγώνα στο «Handelsblatt» (14.9.2013) ότι είναι κατά της παροχής αποζημιώσεων. «Το έκανα επειδή φοβήθηκα ότι η “Bild Zeitung” θα έπεφτε να μας φάει αν δήλωνα λίγο πριν από τις εκλογές πως είμαι υπέρ της παροχής δισεκατομμυρίων στους Ελληνες» δικαιολογήθηκε ο ίδιος λίγες εβδομάδες αργότερα. Ως τώρα όμως δεν έχει ανασκευάσει δημόσια τη δήλωσή του.
Και, δεύτερον, η επερώτηση αποκαθιστά την ομαλότητα στη σχέση της Linke με τον ΣΥΡΙΖΑ, η οποία είχε διαταραχθεί σοβαρά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε ματαιώσει γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο την εμφάνισή του στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωση της Linke στο Βερολίνο.
Τώρα ωστόσο, όπως δήλωσε ο βουλευτής Βόλφγκανγκ Γκέργκε, «το θέμα έληξε». Ο κ. Τσίπρας, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μιλήσει ως κεντρικός ομιλητής στο συνέδριο της Linke στα μέσα Φεβρουαρίου στο Βερολίνο.


Βόλφγκανγκ Γκέργκε
«Το θέμα έχει λήξει, η Ελλάδα δικαιούται να ζητεί επανορθώσεις»

Προβλέπετε άνοδο της Αριστεράς στις ευρωεκλογές;

«Σαφώς. Αυτό προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις σε πολλές χώρες, όπως σε Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία και Δανία. Θέματα όπως η αντιδημοκρατική τρόικα ενισχύουν το τρεντ προς όφελός μας».
Επικεφαλής του ψηφοδελτίου της ευρωπαϊκής Αριστεράς είναι ο Αλέξης Τσίπρας. Τι είναι εκείνο που τον κάνει κατάλληλο ως διάδοχο του Μπαρόζο;
«Ο Τσίπρας αποτελεί μοναδική ευχάριστη εξαίρεση ανάμεσα στους ευρωπαίους πολιτικούς. Λίγοι έχουν την ποιότητα, την ακτινοβολία του, αλλά και την ευγένειά του».
Σε τι αποβλέπει η επιλογή του;
«Πρώτον, στην αλληλεγγύη με την Ελλάδα και, δεύτερον, στη γενικότερη αλληλεγγύη με τις χώρες του Νότου. Ο Τσίπρας εκπροσωπεί επάξια και τις δύο περιοχές».
Υπήρξαν όμως τριβές ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Linke, ύστερα από τη δήλωση του προέδρου σας Ρίξινγκερ ότι είναι κατά των γερμανικών αποζημιώσεων για την Ελλάδα.
«Το θέμα έχει λήξει. Το προεδρείο μας αποφάνθηκε ομόφωνα ότι η Ελλάδα έχει κάθε δικαίωμα να ζητεί αποζημίωση για τις καταστροφές που υπέστη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό δεν θα πάψουμε ποτέ να το ζητάμε από τη γερμανική Βουλή. Της ίδιας άποψης είναι κατά τα άλλα και ο Ρίξινγκερ, όπως προέκυψε από τη συζήτηση που κάναμε σχετικά μαζί του. Η σχετική δήλωσή του ερμηνεύθηκε απλώς λάθος από την εφημερίδα “Handelsblatt”».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ