Η διχασμένη δυναστεία

Ο βασιλεύς απέθανε, ζήτω οι πρίγκιπες! Ο θάνατος του τελευταίου των Μοϊκανών της βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα Παναγιώτη Αγγελόπουλου άφησε πίσω του μια διχασμένη δυναστεία, έναν αμέτρητο πλούτο που ζητεί φροντίδα και δύο μεσήλικους πρίγκιπες που αν ένωναν τις δυνάμεις τους θα μπορούσαν να κάνουν άλλα ισχυρά συγκροτήματα να τρίζουν. Αυτοί όμως, κάνοντας την καρδιά τους πέτρα, προτιμούν ­ ίσως για λίγο ακόμη ­ τον μοναχικό πλούτο, τη δόξα, ίντριγκες και προετοιμάζονται να αναμετρηθούν στα δικαστήρια τον προσεχή Ιανουάριο για 242 εκατ. δολάρια!

Σαν τη φωτιά που ψήνει στο χαλυβουργείο της Ελευσίνας το σίδερο για να το κάνει μπετόβεργα «καίει» την οικογενειακή δυναστεία των Αγγελόπουλων η διαδοχή. Δύο οικονομικά συγκροτήματα, ένα με τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, με επικεφαλής τον 54χρονο κ. Κ. Αγγελόπουλο, και ένα με τις επιχειρήσεις στο εξωτερικό, με επικεφαλής τον 56χρονο κ. Θ. Αγγελόπουλο, προκύπτουν από την κληρονομιά που άφησε πίσω του με την ευχή γρήγορα τα δύο ένα ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, όπως τη ρύθμισε υπό τύπον εντολής στις 2 Μαρτίου του 2000 αναγκάζοντας και τα δύο του παιδιά να υπογράψουν σχετική συμφωνία μπροστά του. Αυτό μετέφερε ως ύστατη επιθυμία του μετά τον θάνατό του και ο πιστός «γραμματικός» του κ. Ν. Φαρμάκης, ένα πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του που βρισκόταν τακτικά στην επικαιρότητα τη δεκαετία του 1960 ως βουλευτής της ΕΡΕ στρεφόμενος εναντίον του τότε δικαστή κ. Χρ. Σαρτζετάκη για την υπόθεση Λαμπράκη και αρκετά χρόνια αργότερα, τις πρώτες τρομακτικές ημέρες των απριλιανών δικτατόρων.

Οι αυτοκρατορίες κρύβουν πάντοτε πολλά μυστικά και ο κ. Φαρμάκης μετέφερε αρκετά στους επιγόνους που δεν φόρεσαν ποτέ τα ρούχα του εργάτη σιδήρου και δεν «έπεσαν» ποτέ κάτω από μηχανή για να παλέψουν μαζί της, όπως πριν από πολλές δεκαετίες, προπολεμικά, ο ακατάβλητος ως τα 92 του χρόνια Παναγιώτης Αγγελόπουλος.

Η αναμέτρηση των δύο αδελφών, που κλιμακώθηκε επικίνδυνα μετά την εμφάνιση της κυρίας Γιάννας Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη στο προσκήνιο, χρονολογείται από 20ετίας περίπου, όταν ο μικρότερος αδελφός, πληρώνοντας βαρύ το τίμημα μιας οξείας ρευματοπάθειας, «αποσύρθηκε» από τη διαχείριση κρίσιμων κρίκων της αλυσίδας της οικογενειακής και κατά ένα μέρος δικής του περιουσίας, περιοριζόμενος σε «τοποτηρητή» της στα μειωμένα χαλυβουργικά συμφέροντα της οικογένειας στην Ελλάδα. Ο μεγαλύτερος αδελφός, Θεόδωρος, «μαθητής» του οικονομικού μέντορα της οικογένειας ακαδημαϊκού Αγγελου Αγγελόπουλου, ενός από τα τέσσερα αδέλφια-γιους του «γενάρχη» Θεόδωρου Α. Αγγελόπουλου, που προέτρεψε την οικογένεια από νωρίς να επενδύσει τα κέρδη της σε τραπεζικούς τίτλους στην Ελβετία και σε καράβια «μαύρου χρυσού», είχε στην ουσία για πολλά χρόνια τον πρώτο λόγο.

Το μεγάλο πλήγμα για την αυτοκρατορία, η οποία χτίστηκε στην Ελλάδα από την προπολεμική συρματουργία και τις τσαρουχόπροκες για τον Στρατό, τα πεταλόκαρφα στη διάρκεια της Κατοχής, όταν οι ναζιστές είχαν επιτάξει τα εργοστάσια αλλά άφησαν ελεύθερο ένα τμήμα τους, και το σίδερο με το οποίο χτίστηκε η μεταπολεμική Ελλάδα, εκδηλώθηκε το 1986.

Η δολοφονία από την «17 Νοέμβρη της «ψυχής» της Χαλυβουργικής, του Δημήτρη Αγγελόπουλου, σήμανε τον «μαρασμό» της βιομηχανίας που σηματοδότησε μετά τον πόλεμο την ίδρυση βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα. Ο θάνατος επίσης, από φυσικά αίτια, του Γιάννη Αγγελόπουλου, του άλλου αδελφού που μαζί με τον Δημήτρη και τον Παναγιώτη είχαν πάρει στις πλάτες τους τη χαλυβουργία, καθώς ο Αγγελος ήταν ταγμένος σε άλλες πνευματικές και πολιτικές υποθέσεις, οδήγησε τον Παναγιώτη Αγγελόπουλο στην «εγκατάλειψη» κατ’ ουσίαν του χαλυβουργικού κολοσσού.

Είχε προηγηθεί το 1984, επί υπουργίας στο Εμπορίου του κ. Β. Κεδίκογλου, ένα πρόστιμο 9 δισ. δρχ. στην εταιρεία με την κατηγορία υπερτιμολογήσεων και υποτιμολογήσεων, κατηγορία που έκανε έξαλλη την οικογένεια και τελικά κατέπεσε ύστερα από χρόνια στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η κρίση στον χάλυβα εξάλλου απαιτούσε μια «νέα αρχή». Ετσι έφυγαν οι φακοί της δημοσιότητας, για πολλά χρόνια, από την οικογένεια που συνέχιζε να θησαυρίζει με άλλες επιχειρήσεις στην πλούσια Δύση και στους ωκεανούς.

Η διανομή της περιουσίας έχει γίνει και δεν απομένει, φαίνεται, τίποτε καινούργιο επ’ αυτού, πέρα από την τελική τύχη κάποιων μετοχικών τίτλων ελβετικών τραπεζών που ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος άφησε στη σύζυγό του Ελένη, το γένος Μάρκου. Οι υπογραφές των δύο αδελφών μπήκαν με κρύα καρδιά μια παγωμένη νύχτα του Μαρτίου του 2000 στη Ζυρίχη. Αυτό που έμεινε «ανοιχτό» και εναπόκειται στη σωφροσύνη των δύο μερών να ρυθμίσουν είναι μια διαφορά που ανέρχεται, σε τρέχουσες τιμές δολαρίου, στα 96 δισ. δρχ. Τόσα ζητεί ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος από τον αδελφό του Θεόδωρο με αγωγή που προβλέπεται να εκδικαστεί από ελληνικό δικαστήριο στις 17 Ιανουαρίου του 2002 και θα απασχολήσει το δικαστικό σώμα πολύ σύντομα με διαδοχικές διαδικαστικές φάσεις.

Κάποια «ρύθμιση» αυτής της διαφοράς, που αφορά τη διαχείριση οικογενειακής περιουσίας ή και περιουσίας του ίδιου του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου από τον αδελφό του Θεόδωρο, δεν επήλθε με τις ύστατες οδηγίες του πατέρα τους. Για «μη γνήσια διαχείριση αλλοτρίων» κάνει λόγο η πλευρά του μικρότερου αδελφού, για «ανυπόστατες αιτιάσεις» κάνει λόγο η άλλη.

Μερικοί πιστεύουν ότι πρόκειται και για έναν διαπραγματευτικό ελιγμό του μικρότερου αδελφού, ο οποίος θέλει να εξασφαλίσει, μεταξύ άλλων, ότι δεν θα εμπλακεί σε γραφειοκρατικές και άλλες χρονοβόρες και επικίνδυνες διαδικασίες για να αναλάβει πράγματι την τύχη των επιχειρήσεων που του αναλογούν. Αλλοι όμως πιστεύουν ότι ο μεγαλύτερος αδελφός ελπίζει ότι «η λογική θα πρυτανεύσει» και ότι ο ίδιος δεν θα κάνει ούτε βήμα πίσω από όσα έχει αποφασίσει και επιβάλει ο πατέρας του.

Η σύγκρουση ήδη προκαλεί «διαμεσολαβητικές» παρεμβάσεις ισχυρών παραγόντων. Ο ρεαλισμός πάντως μερικές φορές δεν λείπει από κανέναν τους. «Μη ξεχνάς ότι αύριο τα παιδιά μας πρέπει να ζήσουν μαζί ειρηνικά και ευγενώς αμιλλώμενα, χωρίς οιουδήποτε είδους οικονομικές και ηθικές εκκρεμότητες» αναφερόταν μεταξύ άλλων σε επιστολές που αντάλλαξαν πριν από λίγο καιρό τα δύο αδέλφια ­ όπως πληροφορεί κοινός γνωστός τους, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο μικρότερος αδελφός έχει κάνει ένα μεγάλο βήμα.

Οι «εκκρεμότητες» αφορούν πέραν των άλλων, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές της Ελβετίας που βρέθηκαν στην Ελλάδα για την κηδεία του μεγάλου πελάτη τους, τη νομική «διευθέτηση» της μεταβίβασης των εταιρειών συμφερόντων της οικογένειας στα δύο αδέλφια βάσει της συμφωνίας που υπέγραψαν πέρυσι τον Μάρτιο. Ετσι η Χαλυβουργική, για την οποία λέγεται ότι θα αποτελέσει έναν από τους πόλους μιας νέας επιχειρηματικής εκστρατείας, φέρεται να ανήκει στις εταιρείες του εξωτερικού με τα περίεργα ονόματα Solva Corporation, Afrima Establishment, Eltrol Anstalt Credit Industrial fa, οι οποίες όμως, όπως έλεγε προχθές ελβετός τραπεζίτης, πιθανολογείται ότι με τη σειρά τους ελέγχονται από ναυτιλιακές εταιρείες τον έλεγχο των οποίων έχει συμφωνηθεί να αναλάβει ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος.

Η «μετάβαση» στους επιγόνους προοιωνίζεται νέα επεισόδια που, κατ’ άλλους, θα φέρουν τα δύο αδέλφια πιο κοντά ­ έστω και στις αίθουσες δικαστηρίων για ένα διάστημα!


Δύο ξένοι στην ίδια οικογένεια

ΤΟΝ Απρίλιο του 1986, όταν στο κέντρο των Αθηνών τα όπλα της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη» γάζωναν τον βιομήχανο Δημήτριο Θ. Αγγελόπουλο, συγκλονίστηκαν τα θεμέλια όχι μόνο της μεγαλύτερης βαριάς βιομηχανίας που γνώρισε ποτέ η Ελλάδα αλλά μιας ολόκληρης οικονομικής αυτοκρατορίας. Δεκατρία χρόνια μετά ο κλονισμός αποτελεί πλέον ρήξη και έχει διχάσει, για πάντα ίσως, μια οικογένεια που ξεκίνησε στις αρχές του αιώνα από ένα χωριουδάκι της Αρκαδίας με μοναδικούς τίτλους τη συμμετοχή της σε μεγάλους εθνικούς αγώνες, για να εξελιχθεί σε σύμβολο της βιομηχανικής εποχής και στη συνέχεια να συνδέσει την τύχη της με κολοσσιαίες ελβετικές τράπεζες, πολύ προτού ο κόσμος αποδεχθεί την ιδέα ότι οι τραπεζικές μετοχές είναι το χρυσάφι του αιώνα που έρχεται.

* Η διανομή της περιουσίας

Ο θρύλος των Αγγελόπουλων φάνηκε να ξεθωριάζει το ’86, όταν χάθηκε ο ιθύνων νους, ο αποδεκτός από πολιτικούς και τραπεζίτες οικονομικός εγκέφαλος της οικογένειας Δημήτριος Αγγελόπουλος, και δεν απέμεινε από την παλαιά φρουρά των ιδρυτών της Χαλυβουργικής παρά μόνο η «ψυχή» της οικογένειας, ο Παναγιώτης Αγγελόπουλος, αυτός που ήταν ο τεχνικός σύμβουλος και πολλές φορές δεν δίσταζε να ξημεροβραδιάζεται μέσα στη μουντζούρα, κάτω από τα ελασματουργεία της Ελευσίνας, για να επισκευάσει κάποιο μηχάνημα. Αυτός που απαρνήθηκε την άνεση που προσέφερε η Ζυρίχη για ανάπαυση και συνέχισε στην Ελλάδα να ζει μια απλή ζωή στο Χαλάνδρι, στο ίδιο σπίτι που απέκτησε από τη γυναίκα του κυρία Ελένη Κ. Μάρκου όταν την παντρεύτηκε το 1942, με τα λιγοστά χρήματα που άφηναν αφενός τα πεταλόκαρφα του επιταγμένου, κατά το μεγαλύτερο μέρος, από τους Γερμανούς οικογενειακού εργοστασίου χάλυβα της οδού Πειραιώς και αφετέρου η παράλληλη φροντίδα διανομής συσσιτίου σε όλους τους μαθητές του χωριού του στην Αρκαδία.

Οπλισμένος, όπως λένε οι φίλοι του, κυριολεκτικά με χαλύβδινη αποφασιστικότητα, ο Παναγιώτης Θ. Αγγελόπουλος, ο τελευταίος επιζήσας από τους τέσσερις γιους του Θεόδωρου Α. Αγγελόπουλου που ξεκίνησε για την Αθήνα από τον Βλαχορράπτη της Αρκαδίας το 1918, κυβέρνησε με πυγμή την αυτοκρατορία μετά τη δολοφονία του αδελφού του Δημητρίου, αλλά στα τέλη του 1998 έμελλε να έλθει αντιμέτωπος με το πρώτο και μοναδικό «όχι» που άκουσε στη ζωή του!

* Οι έριδες των αδελφών

Το ένα από τα δύο παιδιά του, ο γεννημένος το 1945 Κωνσταντίνος Π. Αγγελόπουλος, άνθρωπος χαμηλών τόνων που έζησε για πολλά χρόνια στο περιθώριο της δημοσιότητας με τραυματισμένη υγεία, στράφηκε με τον πιο έντονο τρόπο κατά του πρωτότοκου και κατά δύο χρόνια μεγαλύτερου αδελφού του, του κοσμοπολίτη Θεόδωρου Π. Αγγελόπουλου, κατηγορώντας τον, μεταξύ άλλων, για «υφαρπαγή» περιουσίας.

Μετά τη διανομή μέρους της οικογενειακής περιουσίας ο πρώτος έχει ήδη κάνει τα πρώτα του ανεξάρτητα επιχειρηματικά βήματα στην Ελλάδα αποκτώντας μερίδια σε εταιρείες του τραπεζικού, του βιομηχανικού – εμπορικού και του τεχνικού τομέα, ελέγχοντας πλήρως εφοπλιστικές εταιρείες με δεξαμενόπλοια και σχεδιάζοντας την είσοδό του στην αεροπορική αγορά, ενώ ο δεύτερος δεν θα αργήσει, όπως βεβαιώνουν οι πληροφορίες, να κάνει το ίδιο όχι μόνο στο εξωτερικό, όπου από ετών φέρεται να αναπτύσσει και αυτοτελή δραστηριότητα, αλλά και στη χώρα μας.

Στα νεότερά τους χρόνια, ο μεγαλύτερος Θεόδωρος είχε χόμπι του την αεροπλοΐα, ενώ ο μικρότερος Κωνσταντίνος συμβιβαζόταν άνετα με την ιστιοπλοΐα. Ο Θεόδωρος φέρεται να προτιμά τη φιλική παρέα αστέρων του διεθνές τζετ σετ, αν όχι του πρίγκιπα Καρόλου ή του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, ενώ ο αδελφός του αρέσκεται να χαρακτηρίζεται «αριστερός» και χαμογελά όπως ο Τζορτζ Σόρος όταν τον αποκαλούν «προοδευτικό», προτιμώντας να αναζητεί τη φιλική παρέα του Γιάννη Μαρκόπουλου, του Κώστα Καζάκου ή του Μίκη Θεοδωράκη. Καθένας τους φρόντισε με τον τρόπο του τα τελευταία χρόνια να «πλάσει» το δικό του, τελείως ξεχωριστό και ίσως όχι και τόσο ταιριαστό με το πραγματικό, προφίλ.

Οι σχέσεις των δύο αδελφών ­ είναι κοινό μυστικό σε υψηλούς οικονομικούς και πολιτικούς κύκλους εντός και εκτός της χώρας ­ από ετών είναι ιδιαίτερα τεταμένες. Η εύνοια, όπως η μία πλευρά υποστηρίζει, που ο Παναγιώτης Θ. Αγγελόπουλος επέδειξε στον πρωτότοκο γιο μπορεί να είχε επιχείρημα επί σειρά ετών την κλονισμένη υγεία του άλλου του αδελφού, επιχείρημα τελείως αβάσιμο κατ’ αυτόν, αλλά η κατάσταση αυτή, συμπεριλαμβανομένου του εμπλουτισμού της προσωπικής περιουσίας του μεγαλύτερου αδελφού, όπως λέγεται, με ιδιωτικό αεροπλάνο αξίας κάποιων δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων, με πανάκριβα σκάφη ή επαύλεις αξίας αρκετών δισεκατομμυρίων δραχμών, φαίνεται να γινόταν ανεκτή από τον μικρότερο αδελφό, τουλάχιστον ως πριν από δύο χρόνια. Οι επενδυτικές επιλογές του Θεόδωρου Αγγελόπουλου με αποκλειστικά δικές του αποφάσεις ή με την παρότρυνση του πατέρα του, είτε αφορούσαν μετοχές τραπεζών όπως η ξακουστή UBS της Ελβετίας και αύξηση του στόλου δεξαμενόπλοιων είτε κατέληγαν στην αγορά ακινήτων ή την ίδρυση χαλυβουργιών στο Κάρντιφ της Ουαλλίας, στην Ελβετία και στην Ιντιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών, έδειχναν να οδηγούν σε αύξηση του κοινού πλούτου.

Η ορμητική όμως είσοδος στην οικογένεια, μετά το 1990, μιας γυναίκας με τον κυριαρχικό χαρακτήρα και τα επιβλητικά, όπως λέγεται, χαρακτηριστικά της κυρίας Γιάννας Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, η οποία επισκίασε τον αδελφό του συζύγου της, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της διεκδίκησης της Ολυμπιάδας του 2004 και μετά την ανάληψή της, για να αναδειχθεί μέσα σε λίγους μήνες σταρ των δημοσκοπήσεων, φαίνεται να επιτάχυνε την «εκκαθάριση» του διττού συστήματος εξουσίας που αντιπροσώπευαν τα δύο αδέλφια στο πλαίσιο της οικογένειας και το τέλος της εκατέρωθεν ανοχής. Η ρήξη ήταν γεγονός από το 1996 και οδήγησε σιγά σιγά, όπως λένε φίλοι του κ. Θεόδωρου Π. Αγγελόπουλου, σε «ένα και μοναδικό σύστημα εξουσίας», με διάθεση στον μικρότερο αδελφό, κατά τα φαινόμενα, μικρότερου μέρους της περιουσίας από εκείνο που ο ίδιος θεωρούσε «δεδομένο».