Η ετήσια πλημμύρα στο δέλτα του ποταμού Οκαβάνγκο στην Μποτσουάνα προσελκύει τεράστια κοπάδια άγριων ζώων, τα οποία βλέπουν τους φοίνικες ιλάλα και τα ζουμερά υδρόβια φυτά του σαν ένα τεράστιο salad bar 6.000 τετργωνικών μιλίων. Η Σκάι Λάναμ, μια 29χρονη αντιπρόσωπος πωλήσεων από το Λούισβιλ του Κεντάκι, ήθελε να βρεθεί κι αυτή εκεί, αλλά το πακέτο σαφάρι που είχε βάλει στο μάτι – ένα 11ήμερο ταξίδι του ταξιδιωτικού πρακτορείου Contiki – κόστιζε πάνω από 4.000 δολάρια, ένα ποσό που δεν διέθετε.

«Εδωσα μόνο δύο κατοστάρικα προκαταβολή» λέει η Λάναμ, η οποία χρησιμοποίησε το πρόγραμμα αποπληρωμής με δόσεις, που προσφέρει το Contiki από το 2020, για να κλείσει το ταξίδι της. Το Contiki απαιτεί από τους πελάτες που επιλέγουν την πληρωμή σε δόσεις να έχουν εξοφλήσει ολόκληρο το ποσό πριν αναχωρήσουν. Επειτα από καμιά δωδεκαριά μηνιαίες δόσεις, έπιασε το σύνολο και, νωρίτερα φέτος, βρέθηκε σε ένα μικρό σκάφος να εξερευνά τον Οκαβάνγκο. «Ελέφαντες, ιπποπόταμοι και καμηλοπαρδάλεις κατέβαιναν στο νερό για να πιουν και ήταν πραγματικά κοντά» είπε. «Ηταν εκπληκτικό».

Τα δάνεια BNPL

Η πληρωμή ταξιδιών μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων – ορισμένα από τα οποία ονομάζονται δάνεια «buy now, pay later ή BNPL» («αγοράζω τώρα, πληρώνω αργότερα») – έχει γίνει το Labubu της καταναλωτικής πίστης: δεν είναι καινούργια, αλλά γνωρίζει πολύ μεγαλύτερη διάδοση τα τελευταία πέντε χρόνια περίπου. Μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, όπως άτοκες δόσεις πριν από το ταξίδι, όπως στο Contiki, ή δάνεια που μπορούν να εξοφληθούν πολύ καιρό μετά την ολοκλήρωση του ταξιδιού.

Σύμφωνα με έρευνα του χρηματοοικονομικού ιστοτόπου NerdWallet, το 2025 σχεδόν το ένα πέμπτο όσων προγραμμάτιζαν ταξίδια για το καλοκαίρι σχεδίαζαν να πληρώσουν μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Ιδιαίτερα οι νεότεροι ταξιδιώτες φαίνεται να τα προτιμούν. Σε μελέτη της J.D. Power, το 2025, περίπου το 42% των καταναλωτών της γενιάς των millennials και της Gen Z δήλωσε ότι είχε χρησιμοποιήσει υπηρεσίες BNPL, ποσοστό διπλάσιο σε σύγκριση με άλλες γενιές.

Ο τρόπος λειτουργίας αυτών των προσφορών διαφέρει. Πολλές εταιρείες συνεργάζονται με τρίτους παρόχους δανείων, όπως οι Klarna, Zip και Sezzle. Η διαδικασία είναι απλή. Τα όποια προβλήματα εμφανίζονται αφού ξεθωριάσει η λάμψη των διακοπών, αν χάσετε κάποιες δόσεις και χρεωθείτε επιβαρύνσεις, όπως θα συνέβαινε και με μια πιστωτική κάρτα.

Τα δάνεια BNPL έχουν γίνει ο κανόνας για τα πάντα, από ποδήλατα μέχρι ανακαινίσεις μπάνιου, και τα ταξίδια κατατάσσονται σταθερά μεταξύ των μεγαλύτερων αγορών. Ο πάροχος δανείων Affirm δήλωσε ότι η μέση τιμή των αιτημάτων για ταξίδια είναι τριπλάσια από ό,τι για άλλου τύπου συναλλαγές.

Το ερώτημα

Πρέπει, λοιπόν, να υποκύψετε στον πειρασμό να κάνετε ένα μεγάλο έξοδο και να πληρώσετε αργότερα; Ενώ οι ταξιδιώτες φαίνεται να προτιμούν αυτή την επιλογή, ορισμένοι ειδικοί την αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη. «Υπάρχει ένα τεράστιο σήμα κινδύνου πάνω από όλη αυτή την ιδέα» σχολίασε ο Μπιλ Μακ Γκι, κύριος συνεργάτης για θέματα αεροπλοΐας και ταξιδιών στο American Economic Liberties Project, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που ασχολείται με την ευθύνη των επιχειρήσεων. Σε αντίθεση με τις πιστωτικές κάρτες, όπως λέει ο Μακ Γκι, για τα δάνεια BNPL δεν υπάρχει επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο και έτσι οι καταναλωτές είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο αν οι εταιρείες κλείσουν ή αν κάτι πάει στραβά με το ταξίδι. Απουσιάζουν μερικές από τις βασικές δικλίδες ασφαλείας που προσφέρουν οι πιστωτικές κάρτες, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων επιστροφής χρημάτων, καθώς και παροχές όπως η ταξιδιωτική ασφάλιση, που διασφαλίζουν τους ταξιδιώτες σε περίπτωση ανατροπών.

Αλλά και κάποιοι οικονομικοί σύμβουλοι είναι κατά των διακοπών με χρηματοδότηση BNPL. Αν δεν μπορείτε να εξοφλήσετε ένα ταξίδι «μέχρι το τέλος του μήνα, μην το κάνετε» συνιστά ο Ντίνον Χιουζ, οικονομικός σύμβουλος στην Nvest Financial. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2025 από την εταιρεία ερευνών αγοράς C+R Research, περίπου οι μισοί από τους δανειολήπτες BNPL δήλωσαν ότι αυτή τη στιγμή έχουν καθυστερήσει τουλάχιστον μία δόση.

Το σπίτι στο Μάουι

Ο 25χρονος Λουκ Γκόρνταν χρησιμοποίησε με επιτυχία την επιλογή «πληρωμή με δόσεις» της Airbnb, που προσφέρεται μέσω της Klarna, για να κλείσει ένα σπίτι στο Μάουι το περασμένο καλοκαίρι. «Βασικά σκεφτόμουν: παραλία» παραδέχθηκε ο Γκόρνταν, που εργάζεται ως project manager στο Μιλγουόκι. «Το σπίτι ήταν το μεγάλο μας έξοδο, και αυτό μας επέτρεψε να το σπάσουμε σε μικρότερες δόσεις». Είχε κάνει τους υπολογισμούς του εκ των προτέρων και έκανε όλες τις πληρωμές εμπρόθεσμα χωρίς κανένα πρόβλημα μετά την επιστροφή του. Ενώ τα ταξίδια με δάνεια BNPL από άγνωστες ταξιδιωτικές εταιρείες ίσως να τον έκαναν να διστάσει, ο Γκόρνταν λέει ότι η ιστορία και η φήμη της Airbnb τού παρείχαν μια κάποια ασφάλεια.

Δεδομένων των πιθανών παγίδων, οι ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν συχνά χρηματοδοτικά προγράμματα συνήθως σχεδιάζουν στρατηγικά και είναι πειθαρχημένοι. Η 45χρονη Ελίζ Τζόνσον, εργαζόμενη στον τομέα της υγείας στο Σάρλοτ της Βόρειας Καρολίνας, θα μπορούσε να είχε πληρώσει τα αεροπορικά εισιτήρια μετ’ επιστροφής για το Γιοχάνεσμπουργκ, κόστους 1.800 δολαρίων, με την πιστωτική της κάρτα, αλλά επέλεξε ένα πρόγραμμα άτοκων δόσεων της Paylater Travel, που προσφέρει χρηματοδοτικά προγράμματα με δόσεις ειδικά για αεροπορικά ταξίδια. «Δεν μου αρέσουν τα χρέη με τόκο» είπε. Στερήθηκε τις εξόδους για φαγητό για ένα διάστημα και εξοικονόμησε τα χρήματα για να πληρώσει τις δόσεις. Οταν έφτασε στη Νότια Αφρική τον Φεβρουάριο, μαγεύτηκε από το τοπίο. Για το επόμενό της ταξίδι, σκέφτεται την Μπανγκόκ.

«Πάντα ήθελα να πάω σε αυτά τα μέρη, αλλά έμοιαζε άπιαστο όνειρο για μένα» λέει. «Με αυτά τα προγράμματα είναι εύκολο».