Πίσω από τις πόρτες του Κρεμλίνου θα μεταφερθεί εντός της εβδομάδος η διαπραγμάτευση για την τύχη της Ουκρανίας, με την επίσκεψη του απεσταλμένου του προέδρου Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, στον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο μεσίτης ακινήτων Γουίτκοφ ετοιμάζει τις βαλίτσες του για τη Μόσχα έχοντας εξασφαλίσει την κάλυψη του προέδρου για τους εξαιρετικά φιλικούς τηλεφωνικούς διαλόγους του με τον αντίστοιχο, εξ απορρήτων σύμβουλο του Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ, τον οποίο καθοδηγούσε για το πώς θα πρέπει να προσεγγίσει τον Τραμπ ο ρώσος ηγέτης. Ετσι γίνονται οι διαπραγματεύσεις, είπε ο Τραμπ, που προτιμά τους δικούς του ανθρώπους από τους «γραφειοκράτες» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η Ουκρανία αντιμετωπίζει υπαρξιακά διλήμματα, παράλληλα με τη χειρότερη εσωτερική κρίση από τη ρωσική εισβολή το 2022 που φτάνει μέχρι το προεδρικό μέγαρο του Κιέβου. Ο προσωπάρχης του προέδρου Ζελένσκι, Αντρίι Γερμάκ, παραιτήθηκε την Παρασκευή λίγες ώρες μετά από την έρευνα που έκανε στο σπίτι του η υπηρεσία για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε σχέση με το πολύκροτο σκάνδαλο στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας. Ο Γερμάκ έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και στη διαπραγμάτευση.

Τίποτα δεν εγγυάται ότι οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι θα λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τις «βελτιώσεις» υπέρ της ουκρανικής θέσης που ζήτησαν και έλαβαν οι ευρωπαίοι ηγέτες στα χαρτιά, πόσω μάλλον τον φόβο τους για τον ρωσικό επεκτατισμό, τον οποίο ο ρώσος ηγέτης χαρακτήρισε «γελοιότητες».

Αντίθετα, ο Πούτιν έκρινε ως «ισορροπημένη» τη στάση του ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν που πήγε την Παρασκευή στη Μόσχα προκειμένου να εξασφαλίσει τη ροή του ρωσικού φυσικού αερίου, να κρατήσει ζεστούς τους Ούγγρους τον χειμώνα και να ζητήσει την ψήφο τους στις βουλευτικές εκλογές τον προσεχή Απρίλιο. Αδιαφορώντας επιδεικτικά για την ευρωπαϊκή ενότητα, ο Ορμπαν κέρδισε από τον Τραμπ την εξαίρεση της χώρας του από τις δευτερογενείς κυρώσεις.

Διπλωματική και οικονομική διελκυστίνδα

Στις 6 Νοεμβρίου, εν μέσω της παρασκηνιακής διαπραγμάτευσης με το Κρεμλίνο για την τύχη της Ουκρανίας, ο Ντόναλντ Τραμπ υποδέχθηκε διαδοχικά στον Λευκό Οίκο τους ηγέτες των πέντε χωρών που βρίσκονται στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία.

Μετά τις διμερείς συναντήσεις, ο αμερικανός πρόεδρος παρέθεσε γεύμα εργασίας στους ισχυρούς άνδρες του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν, με πρώτο πιάτο τον ορυκτό πλούτο των χωρών τους. Ανεξάρτητα από την όποια διευθέτηση υπάρξει ή δεν υπάρξει στην Ουκρανία και στην Ανατολική Ευρώπη, άλλες στρατηγικής σημασίας περιοχές, όπως η Κεντρική Ασία, ο Καύκασος και η Αρκτική, θα συνεχίσουν να αποτελούν πεδία ανταγωνισμού μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Εκεί, αντί για πόλεμο διά αντιπροσώπων, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διπλωματική και οικονομική διελκυστίνδα που δεν αποκλείεται να εξελιχθεί στο μέλλον σε μια διαπραγμάτευση για τις «σφαίρες επιρροής» και σε μια νέα Γιάλτα.

Κεντρική Ασία

Την παραμονή της συνάντησης του Τραμπ με τους ηγέτες των χωρών της Κεντρικής Ασίας, διακομματική επιτροπή γερουσιαστών κατέθεσε στο Κογκρέσο νομοσχέδιο για την άρση των περιορισμών στις αμερικανικές επενδύσεις στην περιοχή που χρονολογούνται από την εποχή της διάλυσης της Σοβιετικής Ενωσης το 1991. Ο επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Τζιμ Ρις, έθεσε το πλαίσιο χωρίς περιστροφές.

«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτές οι χώρες θα αποφασίσουν οι ίδιες για το μέλλον τους, τη στιγμή που η ασταθής Ρωσία και η Κίνα προωθούν επιθετικά τα δικά τους συμφέροντα σε βάρος των γειτόνων τους. Οι ΗΠΑ προσφέρουν στις χώρες της Κεντρικής Ασίας την αληθινή ευκαιρία να εργαστούν με έναν πρόθυμο εταίρο και να αναπτύξουν τις οικονομίες τους» δήλωσε ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής, θυμίζοντας σε ύφος και περιεχόμενο τις αμερικανικές παρεμβάσεις κατά την ουκρανική πορτοκαλί επανάσταση.

Παρότι και οι πέντε χώρες διατηρούν στενές οικονομικές και στρατιωτικές σχέσεις με τη Μόσχα, σε βαθμό που θεωρούνται δορυφόροι της, οι ΗΠΑ συνεχίζουν τις προσπάθειες διείσδυσης που ξεκίνησαν το 2004 με τις λεγόμενες «χρωματιστές επαναστάσεις» στην περιφέρεια της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ δεν διατηρούν μόνιμες βάσεις στην περιοχή, όμως με το «πράσινο φως» της Ρωσίας χρησιμοποίησαν επί χρόνια τις βάσεις του Μανάς στην Κιργιζία και του Καρσλί Καναμπάντ στο Ουζμπεκιστάν ως διαμετακομιστικούς σταθμούς για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» στο Αφγανιστάν.

Επισήμως, η αμερικανική στρατιωτική παρουσία τερματίστηκε μετά τις χρωματιστές επαναστάσεις και στις δύο χώρες, αρκετά χρόνια πριν από την άτακτη αποχώρηση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν. Οι ΗΠΑ επανέρχονται τώρα διεκδικώντας μερίδιο από το πλούσιο υπέδαφος, επιχειρώντας παράλληλα να παρεμβληθούν στον κινεζικό εμπορικό Δρόμο του Μεταξιού και στον άξονα Ρωσίας – Κίνας.

 

Καύκασος

Στο σταυροδρόμι της Ασίας με την Ευρώπη, ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και στην Κασπία, η οροσειρά του Καυκάσου είναι μια περιοχή όπου μεγαλώνει διαρκώς το αμερικανικό αποτύπωμα. Η Μόσχα επιβλήθηκε μεν με τη δύναμη των όπλων στις αυτόνομες δημοκρατίες του Βόρειου Καυκάσου που παραμένουν τμήματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (Τσετσενία, Νταγκεστάν, Βόρεια Οσσετία, Αμπχαζία), όμως ο Νότιος Καύκασος έπαψε να αποτελεί το νοτιότερο ρωσικό ανάχωμα. Η Ρωσία προσπαθεί με νύχια και με δόντια να διατηρήσει τη Γεωργία στη δική της ζώνη επιρροής, υπονομεύοντας την ευρωατλαντική πορεία της Τιφλίδας και στηρίζοντας τους φιλορώσους που έχουν σήμερα το πάνω χέρι.

Στον Νότιο Καύκασο η ζυγαριά έγειρε αποφασιστικά υπέρ των Αμερικανών μετά την ήττα των Αρμενίων από τους Αζέρους στον πόλεμο για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν έδωσαν τα χέρια στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Αύγουστο, συναινώντας στο σχέδιο για τη δημιουργία του «διαδρόμου Τραμπ για τη διεθνή ειρήνη και ευημερία». Η συμφωνία, διάρκειας 99 ετών, προβλέπει ότι ο διάδρομος μήκους 43 χλμ. θα διασχίζει το έδαφος της Αρμενίας, συνδέοντας το Αζερμπαϊτζάν με τον αζέρικο θύλακο του Ναχιτσεβάν (και την Τουρκία που διεκδικεί ρόλο χωροφύλακα). Ο εμπορικός και ενεργειακός κόμβος που θα αναπτυχθεί από αμερικανικές εταιρείες συμβάλλει στην παράκαμψη της Ρωσίας και στην περικύκλωση του Ιράν καθώς χαράσσεται παράλληλα με τα ιρανικά σύνορα.

 

Αρκτική

Αν υπάρχει μια περιοχή του πλανήτη στην οποία η Ρωσία διατηρεί προβάδισμα έναντι των ΗΠΑ αυτή είναι η Αρκτική, όπου η κλιματική κρίση και η συνακόλουθη υποχώρηση των πάγων δημιουργούν νέα δεδομένα και προκλήσεις για τη ναυσιπλοΐα και την εκμετάλλευση ενεργειακών πόρων στα έγκατα του Αρκτικού Ωκεανού. Η Μόσχα διαθέτει το μεγαλύτερο μέρος ακτής, κατά συνέπεια πολύ μεγαλύτερη ΑΟΖ, όμως οι ΗΠΑ επιχειρούν να αλλάξουν τις ισορροπίες με τη στήριξη των υπόλοιπων μελών του Συμβουλίου της Αρκτικής (Καναδάς, Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Νορβηγία, Σουηδία).

Το σχέδιο Τραμπ για την κατάκτηση της Γροιλανδίας, με εξαγορά από τη Δανία, μέσω της αυτοδιάθεσης των ντόπιων ή ακόμα και με τη δύναμη των όπλων, δεν αποτελεί ένδειξη «μεγαλομανίας» του αμερικανού προέδρου αλλά φανερώνει τις διαθέσεις των ΗΠΑ που υστερούν σε ακτογραμμή, βάσεις και παγοθραυστικά, ενώ αποβλέπουν επίσης στην εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους.

Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία πυκνώνει τις αεροναυτικές ασκήσεις κοντά στην Αλάσκα με τη συμμετοχή πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών από την Κίνα, τα οποία περνούν όλο και πιο συχνά τον Βερίγγειο Πορθμό. Η στρατιωτική διάσταση γίνεται περισσότερο αντιληπτή αν δούμε την Αρκτική πάνω στην υδρόγειο σφαίρα, όχι πάνω σε έναν επίπεδο χάρτη. Πάνω από την Αρκτική θα περάσουν οι πύραυλοι σε περίπτωση πυρηνικού ολοκαυτώματος.

 

Πυρηνικά όπλα

Τον Φεβρουάριο του 2026 λήγει η ισχύς της συμφωνίας New START που έθεσε ανώτατα όρια στην ανάπτυξη πυρηνικών κεφαλών και στρατηγικών πυραύλων των δυο μεγαλύτερων πυρηνικών δυνάμεων. Η Ρωσία διαθέτει περίπου 5.500 πυρηνικές κεφαλές και οι ΗΠΑ περίπου 5.200 ενώ και οι δύο χώρες προειδοποιούν για επανάληψη των πυρηνικών δοκιμών.

Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, η Μόσχα δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο πρώτου πλήγματος με τακτικά πυρηνικά (τις λεγόμενες «μικρές» πυρηνικές βόμβες) στο μέτωπο ενώ ρωσικά ΜΜΕ συχνά απειλούν με ισοπέδωση το Λονδίνο, το Βερολίνο και το Παρίσι. Μια συμφωνία για την Ουκρανία θα δημιουργούσε προϋποθέσεις για ανανέωση της συνθήκης START, χωρίς να προεξοφλείται πάντως θετική έκβαση των σχετικών διαπραγματεύσεων.