Δύο μήνες πριν από τη συμπλήρωση τεσσάρων ετών από τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία έχει λόγους να είναι αισιόδοξη καθώς απέφυγε τη χρεοκοπία: στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, η οποία ολοκληρώθηκε την Παρασκευή, οι 24 εκ των 27 χωρών-μελών – η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Σλοβακία απείχαν – συμφώνησαν ως προς τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με την παροχή άτοκου δανείου ύψους 90 δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα αντληθούν μέσω έκδοσης κοινού ευρωπαϊκού χρέους.
Παράλληλα, αναμενόταν να συνεχιστούν, χθες και σήμερα, στο Μαϊάμι των Ηνωμένων Πολιτειών οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία μεταξύ της αμερικανικής και της ρωσικής αντιπροσωπείας.
Στο πολεμικό πεδίο, την Παρασκευή, οι Ουκρανοί χτύπησαν πρώτη φορά πετρελαιοφόρο του «σκιώδους ρωσικού στόλου» – τον οποίο η Μόσχα χρησιμοποιεί για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις διεθνείς κυρώσεις – σε διεθνή ύδατα της Μεσογείου, σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων από τις ουκρανικές ακτές.
Η κατάσταση, πάντως, στο πολεμικό μέτωπο παραμένει ασαφής. Αφενός οι Ρώσοι, διά του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, επιμένουν ότι προελαύνουν και ότι έχουν, για παράδειγμα, καταλάβει την πόλη Κουπιάνσκ, στην περιοχή του Χαρκόβου στην Ανατολική Ουκρανία, και αφετέρου οι Ουκρανοί ισχυρίζονται ότι προχωρούν σε επιτυχημένες αντεπιθέσεις. Την Παρασκευή έδωσαν στη δημοσιότητα βίντεο με τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ο οποίος, από την είσοδο του Κουπιάνσκ, δήλωνε ότι τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους το 90% της πόλης.
Παρά την αποφυγή της χρεοκοπίας της Ουκρανίας μέσω των 90 δισ. του ευρωπαϊκού δανείου, η σύνοδος της ΕΕ την Παρασκευή κατέδειξε για μία ακόμη φορά τις αδυναμίες της Ενωσης και τη δυσκολία της να λειτουργήσει ως ισχυρός γεωπολιτικός παράγων. Η αρχική πρόταση για την οικονομική ενίσχυση της Ουκρανίας, η οποία αφορούσε ένα «δάνειο αποκατάστασης» χρηματοδοτούμενο από τα «παγωμένα» ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία, ύψους 210 δισ. ευρώ, ετέθη στο περιθώριο διότι θεωρήθηκε υπερβολικά περίπλοκη, δαπανηρή και επικίνδυνη.
Η Ουκρανία χρειάζεται 137 δισ. ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια προκειμένου να εξακολουθήσει να πολεμά. Με την απόφαση της συνόδου της ΕΕ, τα δύο τρίτα εξ αυτού του ποσού – δηλαδή 90 δισ. – θα καλυφθούν από την ΕΕ.
Ομως αν οι Ευρωπαίοι συμφωνούσαν σε δάνειο αποκατάστασης χρηματοδοτούμενο από τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, οι εξελίξεις για την Ουκρανία θα ήταν διαφορετικές. Το «δάνειο αποκατάστασης» θα είχε βαρύτητα στις διαπραγματεύσεις με τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και θα επέτρεπε στην Ουκρανία να είναι «πιο σίγουρη για τον εαυτό της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», όπως είχε επισημάνει ο Ζελένσκι.
Οι χώρες που εναντιώνονταν στη χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ήταν η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία, γνωστές για τη φιλορωσική τους στάση. Εντονες αντιρρήσεις ωστόσο προέβαλε και το Βέλγιο, καθώς θεωρούσε την πρόταση επικίνδυνη για τη χώρα δεδομένου ότι τα «παγωμένα» ρωσικά κεφάλαια βρίσκονται σε βελγικές τράπεζες.
Δεν είχε μιλήσει με το Βέλγιο
Σύμφωνα με αναλυτές, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φέρει εν μέρει ευθύνη για την αποτυχία της συγκεκριμένης πρότασης, διότι δεν είχε διαβουλευθεί με το Βέλγιο όταν, στις 10 Σεπτεμβρίου, ανακοίνωσε τη χρήση των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων για το «δάνειο αποκατάστασης».
Χρειάστηκαν σχεδόν τρεις μήνες για να παρουσιαστούν συγκεκριμένες προτάσεις. Οι πραγματικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ομάδας της Φον ντερ Λάιεν και της ομάδας του Μπαρτ Ντε Βεβέρ, πρωθυπουργού του Βελγίου, πραγματοποιήθηκαν μόλις λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών της συνόδου της ΕΕ.
Η Ρωσία εξέφρασε την ικανοποίησή της που τα χρήματά της δεν θα χρησιμοποιηθούν υπέρ της Ουκρανίας και ο ειδικός απεσταλμένος του Πούτιν για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις Κίριλ Ντμίτριεφ σημείωσε ότι οι «παράνομες κινήσεις της Ευρώπης απέτυχαν». Αυτό όμως δεν σημαίνει, όπως ανέφερε το BBC, ότι η Μόσχα θα λάβει ποτέ πίσω τα χρήματά της – καθώς πλέον έχουν «παγώσει» επ’ αόριστον και προορίζονται για πολεμικές αποζημιώσεις.
Η χρήση των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων θα έστελνε στον Πούτιν το μήνυμα ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να αναλάβει ρίσκα για να συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία. Παράλληλα θα έστελνε μήνυμα και στον Τραμπ, ο οποίος θεωρεί τους ευρωπαίους ηγέτες «αδύναμους» και ανίκανους να εγγυηθούν μόνοι τους την ασφάλειά τους.
Η ΕΕ θα μπορούσε να δείξει στις ΗΠΑ ότι αποκλείεται να ιδιοποιηθούν τα 210 δισ. ευρώ των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να τα τοποθετήσουν σε επενδυτικό σχήμα προς όφελος αμερικανικών επιχειρήσεων, ούτε να τα χρησιμοποιήσουν ως διαπραγματευτικό χαρτί στο παιχνίδι τους με τον Πούτιν. Στη σύνοδο της ΕΕ όμως επικράτησε η αποστροφή των Ευρωπαίων προς το ρίσκο.
Ενοχλητικά ερωτήματα
Η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία» – ο ευφημισμός των Ρώσων για τον πόλεμο – κάλυψε το πρώτο μέρος της καθιερωμένης, λίγο πριν από το τέλος του έτους, μαραθώνιας συνέντευξης Τύπου του Πούτιν με δημοσιογράφους και ρώσους πολίτες την Παρασκευή.
Ο Πούτιν επανέλαβε ότι η Ρωσία δεν ήταν αυτή που άρχισε τον πόλεμο, ενώ ως προς το ενδεχόμενο εκεχειρίας ισχυρίστηκε ότι «η Ουκρανία δεν επιθυμεί τη διευθέτηση της σύγκρουσης με ειρηνικά μέσα».
Δεδομένου ότι πρόσφατη δημοσκόπηση του ανεξάρτητου Ινστιτούτου Levada κατέγραψε ότι το 85% των Ρώσων στηρίζουν τον Πούτιν (μετά από 25 χρόνια στην εξουσία), είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένα από τα ερωτήματα και τα σχόλια που έστειλαν, μέσω μηνυμάτων, οι πολίτες και τα οποία προβάλλονταν στις οθόνες ενώ ο Πούτιν απευθυνόταν στα μέσα ενημέρωσης ήταν έντονα επικριτικά προς τις Αρχές.
Ενας πολίτης ζήτησε να μπει τέλος στην «παράλογη αύξηση των τιμών», ενώ ένας άλλος αναρωτήθηκε «πότε θα αρχίσουμε να ζούμε καλά και χωρίς ψέματα;». Εστάλη ένα ακόμη τολμηρό μήνυμα, του οποίου ο συντάκτης, αναφερόμενος στο κυβερνών κόμμα Ενωμένη Ρωσία, ρωτούσε: «Μήπως είναι παράξενο που το ίδιο κόμμα εξακολουθεί να λαμβάνει την πλειοψηφία των ψήφων; Μήπως οι εκλογές είναι νοθευμένες;». Ανάλογα επικριτικά ερωτήματα και σχόλια πολιτών έχουν εμφανιστεί στις οθόνες και τα προηγούμενα χρόνια. Ο Πούτιν δεν έχει απαντήσει ποτέ σε αυτά.
