Oταν οι ασθενείς βρίσκονται αντιμέτωποι με μια διάγνωση καρκίνου, συχνά ρωτούν: «Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω τις προοπτικές μου;». Η απάντηση, όπως δείχνουν όλο και περισσότερο τα στοιχεία, είναι να επιστρέψει κανείς στα βασικά: άσκηση και σωστή διατροφή.

Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε προ ημερών στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας στο Σικάγο και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «New England Journal of Medicine», ένα δομημένο πρόγραμμα άσκησης υπό την επίβλεψη γυμναστή σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου βοήθησε στη μείωση του κινδύνου θανάτου και υποτροπής ύστερα από αντικαρκινική θεραπεία.

Η μελέτη διεξήχθη σε χρονικό διάστημα άνω των δέκα ετών και είναι η πρώτη που αποδεικνύει μέσω ελεγχόμενης κλινικής δοκιμής ότι η σωματική άσκηση μπορεί να βελτιώσει τις πιθανότητες επιβίωσης στους καρκινοπαθείς, όπως ανέφεραν οι μελετητές. Οι ασθενείς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα παρουσίασαν 37% μειωμένο κίνδυνο θανάτου ύστερα από οκτώ χρόνια.

«Αυτό είναι εφάμιλλο των καλύτερων θεραπειών που διαθέτουμε» σχολίασε ο Πίτερ Κάμπελ, επιδημιολόγος καρκίνου στο αντικαρκινικό κέντρο Montefiore Einstein Comprehensive Cancer Center στη Νέα Υόρκη. «Αν αυτό ήταν φάρμακο, το προσωπικό μας θα έτρεχε να το παραγγείλει για τους ασθενείς μας τη Δευτέρα το πρωί κιόλας».  Σύμφωνα με μια άλλη μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο, μια διατροφή η οποία περιλαμβάνει περισσότερες τροφές που, σύμφωνα με έρευνες, ενδέχεται να ενισχύσουν τη φλεγμονή συνδέεται με χειρότερα ποσοστά επιβίωσης σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου, σε σύγκριση με αυτούς που καταναλώνουν λιγότερο φλεγμονώδεις τροφές. Αλλοι ερευνητές παρουσίασαν στοιχεία που δείχνουν ότι μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί να βελτιώσει την απόκριση των ασθενών με μελάνωμα στα ανοσοενισχυτικά φάρμακα.

Ο ρόλος των διατροφολόγων

Τα τελευταία χρόνια δίνεται όλο και περισσότερη βαρύτητα στη μέριμνα για βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, καθώς πολλοί καρκινοπαθείς με διάφορες μορφές καρκίνου ζουν πλέον περισσότερο. Σύμφωνα με τους γιατρούς, αν η επιστημονική έρευνα δώσει την ίδια βαρύτητα και μελετήσει τον υγιεινό τρόπο ζωής με την ίδια μεθοδικότητα όπως μελετά τις φαρμακευτικές θεραπείες, ίσως πειστούν τα συστήματα υγείας και οι ασφαλιστικές εταιρείες να παρέχουν υποστήριξη στους ασθενείς, ώστε να εφαρμόσουν με συνέπεια αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. «Είναι πραγματικά δύσκολο για κάποιον να τις τηρήσει μόνος του χωρίς την υποστήριξη ενός διατροφολόγου και χωρίς συμβουλευτική» σχολίασε η δρ Σάρα Τσαρ, επιμελήτρια ογκολόγος στο Dana-Farber Cancer Institute της Βοστώνης, η οποία συμμετείχε στη μελέτη για τη διατροφή σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου.

Η χρόνια φλεγμονή αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, δεδομένο που αποτέλεσε κίνητρο για την πραγματοποίηση νέας ανάλυσης, με στόχο να διαπιστωθεί αν παρατηρούνται διαφορές στα αποτελέσματα με βάση τη διατροφή των ασθενών. Διαπιστώθηκε ότι μια διατροφή που περιλαμβάνει μεγαλύτερες ποσότητες επεξεργασμένου κρέατος, επεξεργασμένων σιτηρών και ζαχαρούχων ποτών συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά θνητότητας από οποιαδήποτε αιτία, σε σύγκριση με μια διατροφή πιο πλούσια σε φυλλώδη λαχανικά και ποτά όπως ο καφές και το τσάι. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν διαπίστωσαν σημαντική διαφορά στα ποσοστά υποτροπής του καρκίνου ή θανάτου συγκεκριμένα από καρκίνο.

Στην κλινική δοκιμή για την άσκηση συμμετείχαν περίπου 890 ασθενείς από έξι διαφορετικές χώρες που έπασχαν από καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου 3 ή από υψηλού κινδύνου καρκίνο του παχέος εντέρου σταδίου 2, αφού υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση και χημειοθεραπεία. Στους μισούς χορηγήθηκε πληροφοριακό υλικό που προωθούσε τη σωματική άσκηση και την υγιεινή διατροφή.

Οι υπόλοιποι τέθηκαν υπό την καθοδήγηση ενός πιστοποιημένου συμβούλου άσκησης, με στόχο να προσθέσουν στην καθημερινότητά τους κάποιον τύπο άσκησης μέσης έντασης για 2½ ώρες την εβδομάδα και να τις διατηρήσουν για τρία χρόνια. Οι ασθενείς που ακολούθησαν το δομημένο πρόγραμμα είχαν 28% μικρότερο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου, στην ίδια ή σε νέα μορφή, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της δοκιμής. Υστερα από 8 χρόνια, το 90% των ασθενών που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα άσκησης ζούσαν ακόμη, ενώ η άλλη ομάδα κατέγραψε ποσοστό επιβίωσης 83%. Το πρόγραμμα απέτρεψε έναν θάνατο για κάθε 14 συμμετέχοντες, σύμφωνα με τους ερευνητές.

«Είδαμε τα στοιχεία και χάσαμε τον ύπνο μας» είπε ο δρ Κρίστοφερ Μπουθ, ένας από τους επικεφαλής της μελέτης, ογκολόγος στο Kingston Health Sciences Center και στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Οντάριο. «Ηταν τόσο εμφανής η βιολογική επίπτωση της άσκησης». 

Η περίπτωση της Κόλινς

Η Τέρι Σουέν-Κόλινς, 61 ετών, από το Οντάριο, θεωρούσε ότι της είναι σχεδόν αδύνατον να βρει χρόνο για άσκηση, πιεσμένη από τις υποχρεώσεις της δουλειάς της ως τεχνολόγου ακτινολογίας και της οικογένειάς της. Οταν έμαθε ότι πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου και εντάχθηκε στη δοκιμή, το 2022, ένας προσωπικός σύμβουλος την παρότρυνε να αφιερώσει λίγο χρόνο για περπάτημα κατά τις ώρες εργασίας ή μετά το δείπνο, και έκανε συχνές συναντήσεις μαζί της.

«Η ευθύνη που αναλαμβάνεις όταν έχεις ένα άλλο άτομο που συμπορεύεται μαζί σου αποτελεί σημαντικό κομμάτι» είπε η Κόλινς. Χωρίς αυτό, επεσήμανε, το πιθανότερο είναι ότι θα τα είχε παρατήσει. Καθιέρωσε να περπατάει ένα 45λεπτο τρεις φορές την εβδομάδα και αγόρασε ένα στατικό ποδήλατο για να ασκείται τους πιο κρύους μήνες.

Μια άλλη δοκιμή που πρόκειται να παρουσιαστεί στο Σικάγο πραγματοποιήθηκε σε 43 ασθενείς με μελάνωμα που τέθηκαν υπό ανοσοθεραπεία και λάμβαναν επί 10 εβδομάδες στο σπίτι τους συγκεκριμένα γεύματα με υψηλή ή χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Περίπου το 77% των ασθενών που ακολούθησαν την πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή ανταποκρίθηκαν στην ανοσοενισχυτική αγωγή, σε σύγκριση με ποσοστό 29% στην ομάδα ελέγχου.

«Δεν πρόκειται για κάποια μαγική διατροφή ή για μια δίαιτα της μόδας. Ουσιαστικά είναι μια σύσταση να τρώνε φρούτα και λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης και να κόψουν τα επεξεργασμένα τρόφιμα» όπως εξηγεί η δρ Τζένιφερ Μακ Κουέιντ, από το MD Anderson Cancer Center του Πανεπιστημίου του Τέξας, που ειδικεύεται στο μελάνωμα και είναι από τους κύριους ερευνητές της δοκιμής. Η Μακ Κουέιντ ανέφερε ότι η ομάδα σχεδιάζει να πραγματοποιήσει μια μεγαλύτερη δοκιμή σε ασθενείς προχωρημένου σταδίου για να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματά της και δοκιμάζει αν μπορεί να χορηγεί στους συμμετέχοντες μόνο τα πλούσια σε φυτικές ίνες τρόφιμα σε συνδυασμό με διατροφική συμβουλευτική, ώστε το σχέδιο να γίνει εφικτό σε μεγαλύτερη κλίμακα. Στο μεταξύ, λέει στους ασθενείς της ότι η πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή είναι ωφέλιμη συνολικά, ακόμα και αν δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι θα επηρεάσει την εξέλιξη του καρκίνου. Δίνει, πάντως, μια τελευταία συμβουλή: Με όλο αυτό το στρες που συνοδεύει τις αντικαρκινικές θεραπείες, ένα γλυκό ή επιδόρπιο επιτρέπεται πού και πού.