Στο κάδρο μπήκε τα τελευταία 24ωρα η γλυκαντική ουσία ασπαρτάμη μετά τις… διαρροές που τη θέλουν να συμπεριλαμβάνεται εντός του μηνός στην ίδια λίστα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) όπου ταξινομούνται τα «πιθανώς καρκινογόνα προϊόντα για τον άνθρωπο».

Οι ειδικοί εκτιμούν πως οι δρομολογούμενες (όπως όλα δείχνουν) εξελίξειςπιθανώςνα ασκήσουν πίεση στη βιομηχανία τροφίμων αλλά και σε αυτή των φαρμάκων, καθώς η ασπαρτάμη χαρίζει γλυκιά γεύση σε σκευάσματα ευρείας χρήσης, όπως είναι τα σιρόπια. Εν τούτοις σε καμία περίπτωση τα όσα φημολογούνται δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία για τους επιστήμονες. Πολύ περισσότερο που, όπως λένε, σύμφωνα με τα έως τώρα διαθέσιμα δεδομένα έχουν σημασία η ποσότητα και η συχνότητα της κατανάλωσης.

Για την ιστορία, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας έρευνες που συσχετίζουν το ευρέως διαδεδομένο γλυκαντικό με πιθανή καρκινογένεση. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το 2012 στην ιατρική επιθεώρηση «American Journal of Clinical Nutrition» ερευνητές του Harvard ανέφεραν πιθανή συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ασπαρτάμης και του αυξημένου κινδύνου λεμφώματος non-Hodgkin, πολλαπλού μυελώματος στους άνδρες και λευχαιμίας σε άνδρες και γυναίκες.

Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιοι ερευνητές δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο η συσχέτιση που παρατήρησαν να είναι ένα τυχαίο εύρημα.

Αντίστοιχα άλλη μελέτη στην Ιταλία σε σχεδόν 7.000 ασθενείς έδειξε πως ενδέχεται να υπάρχει συσχέτιση με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου,όπως του λάρυγγα και του προστάτη.

Υπάρχει σε 6.000 προϊόντα

Ορόσημο εν τούτοις αποτέλεσε έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρυσι και διεξήχθη σε δείγμα 102.865 γάλλων ενηλίκων. Σύμφωνα με αυτήν όσοι κατανάλωναν μεγαλύτερες ποσότητες τεχνητών γλυκαντικών ουσιών – συμπεριλαμβανομένης της ασπαρτάμης – φάνηκε να έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου.

Το ευρέως γνωστό γλυκαντικό έχει μακρά διαδρομή. Χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία τροφίμων από το 1981, τη χρονιά που o Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ κατέληξε πως η ασπαρτάμη είναι ασφαλής για κατανάλωση εντός των αποδεκτών ημερησίων ορίων. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε στα δημητριακά πρωινού και σε τσίχλες ενώ δύο χρόνια μετά συμπεριλήφθηκε και στην παραγωγή ανθρακούχων ποτών. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, η χημική αυτή γλυκαντική ουσία προστέθηκε σε τουλάχιστον 6.000 προϊόντα.

Ομως, την περασμένη εβδομάδα μία νέα… σκιά σχετικά με την ασφαλή κατανάλωση της ασπαρτάμης απλώθηκε έπειτα από δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters που θέλει τονΔιεθνή Οργανισμό Ερευνας για τον Καρκίνο (IARC), ερευνητικός βραχίονας του ΠΟΥ, να καταχωρεί την ασπαρτάμη ως πιθανή καρκινογόνο ουσία. Τι σηματοδοτεί μία τέτοια εξέλιξη; Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα που επικαλείται πηγές προσκείμενες στον συγκεκριμένο Οργανισμό, η προειδοποίηση αυτή αποσκοπεί στη διενέργεια περισσότερων ερευνών.

Οι κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ

Και ενώ η είδηση έχει προκαλέσει προβληματισμό,η κυρία Ανδρονίκη Νάσκα, καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικήςτου Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος (εκλεγμένη) της ομάδας ειδικών σε θέματα διατροφής της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority – EFSA), συστήνει μιλώντας στο «Βήμα» ψυχραιμία και υπομονή.

«Εχει επιβληθεί εμπάργκο έως ότου να δημοσιευτούν τα αποτελέσματα στην επιστημονική επιθεώρηση «Lancet Oncology» στις 14 Ιουλίου και παράλληλα τα εμπλεκόμενα μέλη έχουν υπογράψει συμφωνητικό εμπιστευτικότητας, επομένως ουδείς γνωρίζει τι θα συμβεί» σημειώνει η ίδια. Και διευκρινίζει πως «σε αυτές τις αξιολογήσεις η ομάδα των ειδικών εξετάζει τόσο τη σχέση μεταξύ της πρόληψης και της πιθανής καρκινογένεσης όσο και την επάρκεια των ερευνητικών δεδομένων».

Στο ερώτημα τι αλλαγές θα φέρει μια τέτοια εξέλιξη στην καθημερινότητα των καταναλωτών, μία πιθανή απάντηση σύμφωνα με τους ειδικούς είναι η ενδεχόμενη τροποποίηση των ανώτερων ορίων αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης.

Είναι σημαντικό πάντως να σημειωθεί πως μόλις τον περασμένο Μάιο ο ΠΟΥ εξέδωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τα υποκατάστατα ζάχαρης γενικά (εκτός της ασπαρτάμης στην ίδια λίστα συμπεριλαμβάνεται η ακεσουλφάμη Κ, η νεοτάμη, η σακχαρίνη, η στέβια κ.ο.κ.) σημειώνοντας πως δεν παρέχουν κανένα μακροπρόθεσμο όφελος στη μείωση του σωματικού λίπους σε ενηλίκους ή παιδιά. Επιπλέον, τα ίδια ευρήματα υποδηλώνουν σύμφωνα με τον Οργανισμό ότι μπορεί να υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες από την μακροχρόνια χρήση τους, όπως αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακές παθήσεις σε ενήλικες.

Η αλλαγή διατροφικής κουλτούρας

«Ολα τα παραπάνω δημιουργούν αναταραχή και ενδεχόμενη πίεση στη βιομηχανία για αντικατάσταση της ασπαρτάμης από άλλες ουσίες» εξηγεί ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης κ. Βαγγέλης Μανωλόπουλος.

Ο ίδιος, δε, αναφέρεται και στη χρήση του συγκεκριμένου γλυκαντικού σε φάρμακα με πικρή γεύση που «δαγκώνουμε ή πίνουμε», όπως τα σιρόπια για τον βήχα ή τις αντιβιώσεις, διευκρινίζοντας ωστόσο πως «η ποσότητα είναι πολύ μικρή». Επιπρόσθετα και όπως υπογραμμίζει «πρόκειται για σκευάσματα που καταναλώνονται κατά κανόνα κυρίως για καθορισμένο χρονικό διάστημα, καθώς δεν λαμβάνονται για την αντιμετώπιση χρονίως νοσημάτων».

Η ομότιμη καθηγήτρια Διατροφής και Προληπτικής Ιατρικής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών Αντωνία Τριχοπούλου παρακολουθώντας τις πρόσφατες εξελίξεις θέτει στη συζήτηση έναν ακόμη πιο ουσιαστικό προβληματισμό που λειτουργεί όπως η τροφή για σκέψη. «Το ζητούμενο είναι η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Και στην προκειμένη περίπτωση στόχος θα πρέπει να είναι ο περιορισμός της ζάχαρης και όχι η αντικατάστασή της από τεχνητές γλυκαντικές ουσίες». Η ίδια δε δίνει ένα ακόμη γλαφυρό παράδειγμα όταν αναφέρεται στο φυτικό κρέας, επιμένοντας πως στόχος θα πρέπει να είναι η αλλαγή διατροφικής κουλτούρας και όχι η εύρεση… υποκατάστατων που συντηρούν βλαβερές συνήθειες.