Ηταν μια επετειακή συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Προστασίας του Περιβάλλοντος της Βουλής στα μέσα του 2021, αφιερωμένη στα υπεραιωνόβια δέντρα που επιβίωσαν από το 1821 με στόχο την καταγραφή και την ανάδειξή τους, όταν η τότε (και νυν) πρόεδρος της Επιτροπής Διονυσία Αυγερινοπούλου αιφνιδίαζε τους βουλευτές προβάλλοντας από τη μεγάλη οθόνη της αίθουσας βίντεο με κλαρίνα και τσάμικα.

Το σκηνικό είχε προκαλέσει σχετική αμηχανία και χαμόγελα μεταξύ των μελών της Επιτροπής, τα οποία η πρόεδρος προέτρεπε να θυμηθούν τη δημοτική παράδοση «η οποία μας μιλά για τη σπουδαιότητα και τον συμβολισμό της φύσης» βάζοντάς τους να ακούσουν «δύο από τα δεκάδες δημοτικά τραγούδια που τραγουδούν τη φύση και εξυμνούν μέσω των συμβολισμών την ίδια την επανάσταση του Γένους». Η αίθουσα πλημμύρισε από τους ήχους της «Ιτιάς» της λουλουδιασμένης και του «Αμάραντου» που ποτέ του δεν ποτίζεται και δεν κορφολογιέται. Τα social media «το γλέντησαν» και πολλοί ήταν εκείνοι που έμειναν με την απορία: με τι ασχολούνται οι πατέρες (και οι μητέρες) του Εθνους…

Υποβάθμιση λόγου και έργου

Θύματα της κρίσης του συστήματος αντιπροσώπευσης και της συσσωρευμένης απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών που κορυφώθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης αλλά και στις συνθήκες της πανδημίας, οι βουλευτές και οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί δοκιμάζονται διαρκώς. Η ποιότητα του κοινοβουλευτικού έργου και ο ουσιαστικός ρόλος των εθνικών αντιπροσώπων αποδεικνύεται ένα δύσκολο στοίχημα παρά τα βήματα θεσμικής κανονικότητας που έχουν γίνει. Ωστόσο, είναι πολλοί οι παράγοντες εκείνοι που επενεργούν αρνητικά στην προσπάθεια επανάκτησης της χαμένης αξιοπιστίας.

Οι ατέρμονες συζητήσεις, οι άγονες αντιπαραθέσεις, η κενολογία, οι «αδιάβαστοι» βουλευτές, το κυνήγι της ατάκας, οι διαξιφισμοί… «επί προσωπικού», οι πολύωρες συνεδριάσεις άνευ αντικειμένου με θεαματικές υπερβάσεις χρόνου ακόμα και από τους πολιτικούς αρχηγούς, ο υποβαθμισμένος ρόλος της μείζονος αντιπολίτευσης, τα φαινόμενα αποσύνθεσης νεοσύστατων κοινοβουλευτικών ομάδων με πρωτοφανείς καταγγελίες για εκβιασμούς και πρακτικές «Greek mafia» («Σπαρτιάτες») και ανεξαρτητοποιήσεις τέσσερις μόλις μήνες μετά τις εκλογές (Πλεύση Ελευθερίας), διαμορφώνουν ένα τοπίο προβληματικό.

Αν και οι διαδικασίες νομοθετικής παραγωγής έχουν βελτιωθεί, ωστόσο οι ποιοτικοί δείκτες υπολείπονται κατά πολύ των ποσοτικών δεικτών. Το βαρύ παρελθόν της πολυνομίας και της κακονομίας έχει επιπτώσεις μέχρι σήμερα παρά τα βήματα που έχουν γίνει ως προς την εφαρμογή όρων καλής νομοθέτησης.

Υπερβάσεις  του χρόνου

Η συζήτηση προ ημερών του νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών για το νέο σύστημα επιλογής διοικήσεων φορέων του Δημοσίου εξελίχθηκε σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών με αποτέλεσμα πεντέμισι ώρες μετά την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια να έχει μιλήσει – εκτός των εισηγητών και των αρχηγών – ένας βουλευτής από τους 76 εγγεγραμμένους! Η δε ατζέντα της συζήτησης περιστράφηκε σε όλα τα θέματα που απασχολούν την επικαιρότητα – από τη Γάζα και τα ελληνοτουρκικά, έως τις υποκλοπές, την ΑΔΑΕ, τα Τέμπη, τη Θεσσαλία, την εισαγγελική παρέμβαση για τους «Σπαρτιάτες», τη Λαγκάρντ, τα τρολ, τη Συμφωνία των Πρεσπών, μέχρι και τον λόγο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη προς τους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας το 1838, περιορίζοντας την ουσία της συζήτησης για το αντικείμενο του νομοσχεδίου.

Οι υπερβάσεις του χρόνου οδήγησαν σε ένα κοινοβουλευτικό αλαλούμ, με τον Πρόεδρο της Βουλής Κώστα Τασούλα να εκλιπαρεί για τήρηση του Κανονισμού της Βουλής τουλάχιστον ως προς τους χρόνους, διότι ως προς την πρόβλεψη για ομιλίες εντός θέματος έχει παραβιαστεί προ πολλού και δεν πρόκειται να αλλάξει. Η παραδοχή Τασούλα ότι «δεν βγαίνει αυτή η ιστορία» και η επισήμανσή του ότι «όσο άχαρο και στενάχωρο να είναι αυτό, δεν είναι δυνατόν να μην τηρούμε τον χρόνο, μετά την ανοχή που συνήθως δίνεται στους πολιτικούς αρχηγούς», είναι ενδεικτική της χαώδους κατάστασης που δεν ελέγχεται ούτε από τον Πρόεδρο της Βουλής, ο οποίος διαμαρτυρήθηκε στους αρχηγούς λέγοντας: «Εχω και εγώ έναν ρόλο εδώ πέρα! Δεν είμαι για να σας εξυπηρετώ μόνο, είμαι και για να καθοδηγώ τη διαδικασία». Μάλιστα σημειώθηκε το οξύμωρο αρχηγοί κομμάτων της αντιπολίτευσης να ομιλούν περισσότερο από τον Πρωθυπουργό (Μητσοτάκης 27΄, Φάμελλος 30΄, Ανδρουλάκης 31΄).

Αλλά και η «έκρηξη» του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν ενδεικτική της κατάστασης που έχει καθιερωθεί στο Βουλευτήριο: «Ερχεστε εδώ πέρα, μιλάτε επί παντός επιστητού και μετά εγκαλείτε και τον Πρόεδρο της Βουλής γιατί σας ζητά το αυτονόητο, να είμαστε πιο συγκρατημένοι στη διαχείριση του χρόνου» είπε.

Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ Νίκος Ανδρουλάκης ζήτησε να μπουν κοινοί κανόνες «ώστε να υπάρχει απόλυτη τήρηση του χρόνου από όλους» και φαίνεται να διαμορφώνεται το έδαφος για ανάληψη εκ μέρους του Προέδρου της Βουλής σχετικών πρωτοβουλιών που θα δεσμεύουν όλα τα κόμματα και θα βοηθούν στην αναβάθμιση του διαλόγου αλλά και της πολιτικής αντιπαράθεσης εντός πλαισίου.

Η ποιότητα της διαβούλευσης

Η ποιότητα του πολιτικού λόγου και η ουσιαστική τήρηση των διαδικασιών ώστε να μη χάνεται το νόημα της νομοθετικής λειτουργίας αλλά και του κοινοβουλευτικού ελέγχου, δεν αφορά μόνο τις συνεδριάσεις της Ολομέλειας. Και στα προηγούμενα στάδια επεξεργασίας των νομοθετικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης, η ποιότητα της διαβούλευσης είναι συνήθως περιχαρακωμένη στη στείρα κομματική αντιπαράθεση αλλά και στην ανελαστικότητα των αρμοδίων υπουργών να εμπλουτίσουν με γόνιμες προτάσεις τα νομοθετήματα που εισηγούνται. Η Βουλή διαθέτει ευρύ φάσμα επιτροπών και υποεπιτροπών: Διαρκείς Επιτροπές, Ειδικές Διαρκείς Επιτροπές, Ειδικές Επιτροπές, Ειδικές Μόνιμες Επιτροπές, Επιτροπές Εσωτερικών Θεμάτων της Βουλής, Επιτροπές για εθνικά ή γενικότερου ενδιαφέροντος ζητήματα, χώρια τις Εξεταστικές και Προανακριτικές Επιτροπές που συστήνονται κατά περίπτωση (και δεν αμείβονται τα μέλη της).

Συνεδριάσεις επί  συνεδριάσεων…

Στις υπόλοιπες (κοντά στις 30) οι αμοιβές των μελών είναι 75 ευρώ ανά συνεδρίαση (στις εποχές των παχιών αγελάδων προ κρίσης η αμοιβή ήταν 300 ευρώ), ενώ χιλιάδες εργατοώρες καταναλώνονται σε συζητήσεις για πληθώρα θεμάτων – από το περιβάλλον και τους υδατικούς πόρους, την οδική ασφάλεια και το σωφρονιστικό σύστημα, έως την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εμπορία και την εκμετάλλευση ανθρώπων και από την έρευνα και την τεχνολογία, τις νησιωτικές και ορεινές περιοχές, έως την παρακολούθηση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, τα εξοπλιστικά προγράμματα κ.λπ. Συνεδριάσεις επί συνεδριάσεων οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις αναλώνονται σε εκθέσεις ιδεών χωρίς πρακτικό αντίκρισμα ως προς την προώθηση ιδεών και προτάσεων για νομοθετική αξιοποίηση.