Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί, ούτε και ο ίδιος ο δημιουργός του, Απόστολος Καλδάρας, όταν έγραψε (στίχοι και μουσική του ιδίου) και κυκλοφόρησε το κλασικό πια «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» το 1947, ότι θα «συντρόφευε» τον Μίκη Θεοδωράκη όταν – επί δικτατορίας – ήταν φυλακισμένος στις φυλακές Αβέρωφ. Καθόταν στα κάγκελα των φυλακών και από την απέναντι πολυκατοικία ακουγόταν το «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι» με τον Γιώργο Νταλάρα. Εκεί το πρωτάκουσε ο Μίκης Θεοδωράκης και έκτοτε το συνέδεσε με τις φυλακές Αβέρωφ.
Εκεί «πρωτοσυναντήθηκε» με τον Απόστολο Καλδάρα (Τρίκαλα, 7 Απριλίου 1922 – Αθήνα, 8 Απριλίου 1990), τον «Σοπέν της Ελλάδας», όπως τον αποκαλούσε ο Μίκης, αλλά δεν κατάφεραν ποτέ να συνεργαστούν.
Φέτος όμως, στα 100 χρόνια από τη γέννησή του και τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, οι δύο συνθέτες θα «συνομιλήσουν» στις 2 Σεπτεμβρίου, ανήμερα της επετείου του θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη (Χίος, 29 Ιουλίου 1925 – Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου 2021), στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» στον Βύρωνα.
Οι συμμετοχές
«Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα» είναι ο τίτλος της ξεχωριστής αυτής μουσικής βραδιάς με ερμηνευτές τους Βασίλη Λέκκα, Στέλιο Διονυσίου, Σοφία Παπάζογλου, Παναγιώτη Πετράκη, Αγγελο Θεοδωράκη, αλλά και τους εξαιρετικούς Τεκετζήδες, τους νεαρούς μουσικούς του δρόμου που ξαφνιάζουν και συγκινούν με την προσήλωσή τους στη λαϊκή μουσική παράδοση. Μαζί τους, φυσικά, και η Ορχήστρα «100 Χρόνια Μίκης Θεοδωράκης» με τους δεξιοτέχνες μουσικούς οι οποίοι έχουν εντρυφήσει στο έργο του μεγάλου έλληνα συνθέτη.
Το πρόγραμμα, το οποίο τελεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της κόρης του συνθέτη, Μαργαρίτας Θεοδωράκη, συνεπικουρούμενης από τον μουσικό και εικαστικό Κώστα Καλδάρα (γιο του Απόστολου), περιλαμβάνει ορισμένα από τα καλύτερα και πιο αγαπημένα τραγούδια του εγχώριου λαϊκού ρεπερτορίου.
Η «Δραπετσώνα» του Μίκη θα συναντήσει τη «Μικρά Ασία» του Καλδάρα, «Το φεγγάρι κάνει βόλτα», τα «Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι», «Μαργαρίτα Μαργαρώ», «Οποια και να ‘σαι», «Στρώσε το στρώμα σου», «Ας παν στην ευχή τα παλιά», «Μυρτιά», «Ονειρο απατηλό», «Βάρκα στο γιαλό», «Συ μου χάραξες πορεία»…
Μπορεί οι δύο συνθέτες να μη συνεργάστηκαν ποτέ, αλλά, όπως τονίζουν στο «Βήμα» τόσο η Μαργαρίτα Θεοδωράκη όσο και ο Κώστας Καλδάρας, τα δύο παιδιά τους, «δεν έκρυβε ο ένας τον θαυμασμό του για τον άλλο. Είχαν γνωριστεί φυσικά και μάλιστα είχαν αγωνιστεί και οι δύο για τα πνευματικά δικαιώματα». Οπως υπογραμμίζει ο Κώστας Καλδάρας, «υπήρχε ένας μεγάλος σεβασμός. Αμοιβαίος.
Ο Μίκης ήταν περισσότερο πολιτικός σε υπερθετικό βαθμό, αλλά υπήρχε και πολιτική σύζευξη. Και σε θέματα συνδικαλισμού για τα πνευματικά δικαιώματα. Υποφέρουμε ακόμα από τα δικαιώματα». Η Μαργαρίτα υπογραμμίζει επίσης ότι «πρέπει να παινευτούμε για τους γονείς μας όσον αφορά και τα δικαιώματα. Ο μπαμπάς ήταν ο πρώτος που έβαλε τόσο στους δίσκους 45 όσο και 78 στροφών να γράφεται και το όνομα του συνθέτη».
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη στέκεται παράλληλα και στις συναυλίες-αφιερώματα που γίνονται ανά την Ελλάδα με αφορμή τη φετινή συμπλήρωση των 100 ετών από τη γέννηση του συνθέτη. «Μπαμπά» όπως τον αναφέρει στη συνομιλία μας (ο Κώστας Καλδάρας αποκαλεί τον δικό του πατέρα με το όνομά του, «Απόστολο»).
Εκδηλώσεις παντού
«Υπάρχει μια έξαρση εκδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα. Οχι μόνο από γνωστά συγκροτήματα και γνωστούς καλλιτέχνες, αλλά από δήμους, από σχολεία, από επιστήμονες, από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Καθημερινά μού έρχονται αιτήματα για καινούργιες εκδηλώσεις. Επειδή εμείς τα παρακολουθούμε, τα βλέπουμε όλα. Είναι σχεδόν καθημερινά, μου έρχονται έξι καινούργιες εκδηλώσεις την ημέρα.
Ο κόσμος θέλει να δείξει ότι τον αγαπάει τον Θεοδωράκη. Και μέσω αυτού ανακαλύπτουν την ποιότητα» λέει η Μαργαρίτα. Ο Κώστας Καλδάρας στέκεται στις τιμητικές εκδηλώσεις για τον Μίκη Θεοδωράκη ανά την Ελλάδα. «Δεν γίνονται μόνο για να τιμήσουν τον Μίκη, αλλά για να τιμήσουν και όλο το ελληνικό τραγούδι. Επίσης, οι μουσικοί βρίσκουν την ευκαιρία να παίξουν Θεοδωράκη. Και φυσικά να πάρει έστω τη μυρωδιά και η νεολαία μας.
Τα παιδιά που αύριο θα γίνουν αυτοί οι φορείς του πολιτισμού, αυτοί οι φορείς του τραγουδιού, αυτοί οι φορείς της συνέχειας της μνήμης μας. Οι άνθρωποι με τα τραγούδια τους, ναι, αποτελούν μνήμη και αυτή είναι η συνέχεια του πολιτισμού μας. Και χωρίς συνέχεια δεν υπάρχει πολιτισμός».
Τα θέματα που αναδεικνύονται μέσα από τη μουσική τόσο του Μίκη Θεοδωράκη όσο και του Απόστολου Καλδάρα είναι διαχρονικά. Από το πολιτικό τραγούδι μέχρι το ερωτικό, από το κοινωνικό μέχρι το διασκεδαστικό. Καλύπτουν όλο το φάσμα του ελληνικού πολιτισμού. Τη γλώσσα μας, τις συνθήκες ζωής της εποχής τους. Εχουν μεταφέρει τα δεινά της κοινωνίας μας αλλά και τις χαρές της.
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη ουσιαστικά διαχειρίζεται το έργο του πατέρα της, όπου, όπως σημειώνει η ίδια, «δεν μου δημιουργεί άγχος, αλλά μια συνεχή ένταση. Και αυτό θα συμβαίνει για όσο ζω. Αυτό έχω ως σκοπό της ζωής μου.
Να προωθώ συνεχώς το έργο του μπαμπά. Αυτό είναι κάτι πολύ έντονο, σαν πρωταθλητισμός. Θέλω να κάνω πολλές συναυλίες για να ακούγεται το έργο του μπαμπά. Και επειδή φέτος γίνονται τόσο πολλές συναυλίες και από άλλους, είμαι κάπως ήρεμη. Δεν με νοιάζει αν η Λαϊκή Ορχήστρα κάνει 20, 30 ή 500 συναυλίες. Με ενδιαφέρει ο κόσμος να επικοινωνεί με το έργο του Μίκη. Πρέπει να χαιρόμαστε που ακούγεται ο Θεοδωράκης. Το τσιτάτο μου είναι ότι “ο Θεοδωράκης κάνει καλό στην υγεία”».
INFO
«Από τον Μίκη Θεοδωράκη στον Απόστολο Καλδάρα» με τη Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης». Συναυλίες στις 26 Αυγούστου στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» στη Νάουσα, στις 2 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο Βράχων στον Βύρωνα και στις 20 Σεπτεμβρίου στα Τρίκαλα.
