Οι σημερινές αγροτικές κινητοποιήσεις, με μπλόκα, διαμαρτυρίες και ανοιχτή σύγκρουση με το κράτος για το εισόδημα, το κόστος παραγωγής και τις επιδοτήσεις, δεν είναι ένα στιγμιαίο ξέσπασμα. Πατούν πάνω σε ένα βαθύ ιστορικό ίχνος. Ένα από τα πιο εκρηκτικά σημεία αυτής της διαδρομής ήταν όσα συνέβησαν στην Κρήτη τον Σεπτέμβριο του 1991, όταν μια μαζική αγροτική κινητοποίηση κατέληξε στην πυρπόληση της Νομαρχίας Ηρακλείου. Τότε, όπως και σήμερα, η σύγκρουση αφορούσε το αγροτικό εισόδημα, τις κρατικές εγγυήσεις και την αίσθηση εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα.
Το χρονικό των γεγονότων στη Νομαρχία Ηρακλείου
Τον Σεπτέμβριο του 1991, επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η Κρήτη βρισκόταν σε έντονο αναβρασμό λόγω των εξελίξεων στο ζήτημα της σταφίδας, ενός από τα βασικά αγροτικά προϊόντα του νησιού. Οι αγρότες διαμαρτύρονταν για τη μείωση των τιμών, τις αλλαγές στο καθεστώς στήριξης του προϊόντος και τα συσσωρευμένα χρέη τους, κυρίως προς την Αγροτική Τράπεζα.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1991 πραγματοποιήθηκε μαζικό αγροτικό συλλαλητήριο στο Ηράκλειο. Αγρότες από πολλές περιοχές της Κρήτης κατέβηκαν στην πόλη με λεωφορεία και αγροτικά οχήματα. Η κινητοποίηση εξελίχθηκε σε έντονη σύγκρουση έξω από το κτίριο της Νομαρχίας Ηρακλείου, όπου υπήρξε εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων από τις δυνάμεις των ΜΑΤ.
Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, το κτίριο της Νομαρχίας παραδόθηκε στις φλόγες. Η πυρκαγιά προκάλεσε εκτεταμένες υλικές ζημιές, με εικόνες που έκαναν τον γύρο της χώρας. Από καθαρή τύχη δεν υπήρξαν νεκροί.
Μετά τα γεγονότα ακολούθησαν συλλήψεις, ενώ η κυβέρνηση καταδίκασε τα επεισόδια κάνοντας λόγο για πράξεις βίας που προσέβαλαν τη δημοκρατική τάξη. Από την πλευρά τους, οι αγροτικοί φορείς μιλούσαν για έκρηξη απόγνωσης ύστερα από χρόνια οικονομικής πίεσης και αδιεξόδου.
Το ζήτημα της σταφίδας και των αγροτικών χρεών συνέχισε να απασχολεί την πολιτική επικαιρότητα και τα επόμενα χρόνια, χωρίς να υπάρξει μια λύση που να αλλάξει ουσιαστικά τις δομικές αδυναμίες του αγροτικού εισοδήματος στο νησί.
